محمدرضا موسایی

دوره ابتدایی نخستین گام آموزش رسمی به شمار می آید و شخصیت کودک نیز در این دوران پایا می شود؛ از این رو لازم است در کلیه دروس آموزش ابتدایی در تدوین محتوا و شیوه آموزش نهایت دقت را بکار گرفت. این پژوهش با هدف بررسی نمادهای فرهنگ کارگروهی و فرهنگ همکاری در کتاب های درسی دوره ابتدایی و با بهره گیری از روش شناسی تحلیل محتوی به انجام رسیده است. تکالیف، تصاویر و متن درس به عنوان واحدهای تحلیل مورد مطالعه قرار گرفته اند. روایی ابزار گردآوری داده ها (فهرست وارسی) به تایید تعداد پنج نفر از کارشناسان متخصص برنامه ریزی آموزشی رسید. مقدار همبستگی میان دو نوبت رمزگذاری نیز 82/ محاسبه گردید که نشان از پایایی قابل قبول ابزار اندازه گیری داشت. نتایج نشان داد که درمجموع سهم توجه به دو مقوله فرهنگ همکاری و فرهنگ کار گروهی کمتر از دو درصد از کل محتوی کتاب های درسی دوره ابتدایی بوده که به نظر می رسد بسیار کم و ناچیز است. مقایسه بخش های سه گانه متن، تصویر و تکلیف نیز نشان داد که در بخش تکالیف بیش از دو بخش دیگر به این دو مؤلفه توجه شده است. بنابراین نظر به اهمیت داشتن فرهنگ همکاری و فرهنگ کار گروهی برای انجام فعالیت های تعاونی، بازنگری در محتوای کتاب-های درسی دوره ابتدایی برای پرداختن بیشتر به مقوله های فرهنگ همکاری و فرهنگ کارگروهی پیشنهاد می گردد.

این پژوهش باهدف تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ی ابتدایی پیرامون مشارکت و کار مشترک انجام شده است. روش شناسی پژوهش، تحلیل محتوا بوده و محتوای کتاب ها شامل همه تکالیف، تصاویر و متن درس ها به عنوان واحدهای تحلیل موردمطالعه قرار گرفته اند. ابزار گردآوری داده ها فهرست وارسی بوده که روایی آن به تأیید تعداد پنج نفر از کارشناسان متخصص برنامه ریزی آموزشی رسید. پایایی آن نیز با استفاده از ضریب همبستگی میان دو نوبت رمزگذاری (82./.) محاسبه گردید که نشان از پایایی مناسب ابزار پژوهش داشت. نتایج نشان داد که سهم دو مقوله مشارکت و کار مشترک کمتر از یک درصد از کل محتوای کتاب های درسی بود. مقایسه بخش های سه گانه متن، تصویر و تکلیف نیز نشان داد که در بخش تصویری بیش از دو بخش دیگر به این دو مقوله توجه شده است؛ بنابراین نظر به اهمیت مفاهیم مشارکت و کار مشترک، پیشنهاد می شود که در محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی بازنگری شود.