پروین بهاری

هدف: هدف پژوهش حاضر، توصیف تجارب زیسته معلمان از تدریس در کلاس های چند پایه دوره ابتدایی در مناطق روستایی است. روش: متناسب با هدف، روش پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی بوده و جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان چند پایه دوره ابتدایی مناطق روستایی شهرستان ماکو بوده که از بین آنها نمونه پژوهش به تعداد 15 نفر با روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته گردآوری شد و به روش هفت مرحله ای کلایزی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت اعتباریابی داده ها، از نظرات اساتید متخصص، کارشناسان و معلمانی که سال ها در مدارس و کلاس های چندپایه مناطق روستایی شهرستان ماکو خدمت نموده اند استفاده گردید. یافته ها: تحلیل عمیق تجارب معلمان، به شناسایی و دسته بندی 6 مضمون اصلی: روش های تدریس و کلاسداری، مشکلات کلاس های چند پایه، مسائل برنامه درسی، مسائل مالی معلمان و مدارس، تقویت کلاس های چند پایه و محاسن کلاس های چند پایه، و 13 زیر مضمون: روش های تدریس، کلاسداری، مشکلات دانش آموزان کلاس های چند پایه، مشکلات معلمان کلاس های چند پایه، مشکلات خانواده های دانش آموزان کلاس های چند پایه، محتوای برنامه درسی، اجرای برنامه درسی، دستمزد معلمان، هزینه مدارس، کاستن از مشکلات کلاس های چند پایه، بهبود و افزایش بهره وری کلاس های چند پایه، محاسن مربوط به معلمان و محاسن مربوط به دانش آموزان منتج شد.

هدف از پژوهش حاضر طراحی و ساخت پرسشنامه علاقه به مدرسه در بین دانش آموزان مقطع ابتدایی است. روش پژوهش توصیفی از نوع روان سنجی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان ابتدایی در پایه های دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 99-1398 بودند که از بین آن ها 420 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 14 نفر از اساتید بررسی و تأیید شد. مقدار CVR سؤالات با استفاده از فرمول لاوشه در محدوده 57/0 تا 99/0 و میزان CVI  S-نیز با فرمول میانگین گیری 87/0 به دست آمد. پس از بررسی شاخص های اعتبار هر سؤال، وجود همسانی درونی بالا در پرسشنامه تأیید شد. به منظور بررسی روایی ملاکی، همبستگی نمره کلی پرسشنامه و همبستگی هر گویه با ملاک محاسبه شد که نتایج در سطح 01/0 معنادار بودند. روایی سازه ای پرسشنامه از طریق تحلیل عاملی اکتشافی با سه عامل (مشارکت در فعالیت های مدرسه، تعهد به مدرسه و تعلق به مدرسه)، که در مجموع 18/75 درصد از واریانس کل پرسشنامه را تبیین می کردند و همچنین با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی بررسی و تأیید شد. آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 98/0 و برای هر کدام از عامل ها به ترتیب 979/0، 926/0 و 845/0 به دست آمد. در نتیجه پرسشنامه علاقه به مدرسه با 28 گویه، جهت سنجش علاقه به مدرسه در دانش آموزان مقطع ابتدایی از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است

هدف از پژوهش حاضر طراحی و توسعه پرسشنامه ثبات پذیری تحصیلی در بین دانش آموزان دوره ابتدایی است. روش پژوهش ترکیبی با طرح اکتشافی متوالی(مدل تدوین ابزار) بود. مشارکت کنندگان در مرحله کیفی 25 نفر بودند که با نمونه برداری هدفمند از بین مدرسین دانشگاهی علوم تربیتی، معلمان و دانش آموزان ابتدایی و اولیای دانش آموزان انتخاب شدند. جامعه آماری در بخش کمی کلیه دانش آموزان ابتدایی شهر مریوان بودند که از بین آن ها 373 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. داده های کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد و با روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و 238 کد به دست آمد که در قالب 5 مضمون اصلی و 44 مضمون فرعی تلخیص شدند. در بخش کمی به منظور بررسی روایی ملاکی، ابتدا همبستگی هر گویه با ملاک محاسبه و 38 گویه حذف شدند. سپس همبستگی نمرات پرسشنامه با ملاک محاسبه گردید که در سطح 01/0 معنادار بود. روایی سازه ای پرسشنامه با تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. نتیجه تحلیل نشان داد شش عامل در مجموع 442/68 درصد از واریانس کل پرسشنامه را تبیین می کنند. همچنین آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 883/0 و برای هر کدام از عامل ها به ترتیب 901/0، 841/0، 855/0، 740/0، 577/0 و 600/0 به دست آمد. بطور کلی نتایج نشان داد پرسشنامه ثبات پذیری تحصیلی با 23 گویه، جهت سنجش و پیش بینی میزان ثبات پذیری تحصیلی در دانش آموزان دوره ابتدایی از اعتبار و روایی بالایی برخوردار است.

هدف پژوهش حاضر توصیف تجارب زیسته معلمان از چالش های برنامه های تلویزیون اعم از برنامه های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و برنامه های فارسی زبان ماهواره ای به عنوان برنامه درسی پنهان در تحقق اهداف تربیتی نظام آموزشی است. در این پژوهش، روش کیفی از نوع پدیدارشناسی استفاده شد. به منظور احصای تجارب، 24 نفر از معلمان باسابقه مدارس با روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شد. پس از بررسی معتبر بودن داده ها توسط مشارکت کنندگان، کدهای به دست آمده در قالب 4 مضمون اصلی و 11 مضمون فرعی تلخیص شدند. یافته ها نشان داد چالش علمی آموزشی با مضامین فرعی (عدم ایجاد انگیزش، عدم ایجاد عدالت، عدم تربیت روانی و عدم توجه به مهارت)؛ چالش فرهنگی با مضامین فرعی (عدم تقویت غرور ملی و نهادینه کردن فرهنگ غربی)، چالش اخلاقی اعتقادی با مضامین فرعی (فراموشی اعتقادات و هدایت نامناسب) و ناهنجاری اجتماعی با مضامین فرعی (تضعیف بنیان خانواده، عدم توجه به گسترش نظم و عدم توجه به سلامت) مهم ترین مضامین اصلی و فرعی در تجارب معلمان است. درنتیجه برنامه های تلویزیون در قالب برنامه درسی پنهان می تواند اهداف علمی، فرهنگی، اخلاقی اعتقادی و اجتماعی نظام آموزشی را با چالش روبه رو کند.

هدف پژوهش حاضر توصیف تجارب زیسته معلمان از مقاومت دانش آموزان در برابر هنجارهای مدرسه بود. این پژوهش به روش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی انجام شده است. به منظور احصای تجارب، 15 نفر از معلمان با روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری و به روش هفت مرحله ای کلایزی، با نرم افزار MAXQDA 2020 تحلیل شدند. پس از بررسی معتبر بودن داده ها از سوی مشارکت کنندگان، 181 کد به دست آمد که در قالب 6 مضمون اصلی و 22 مضمون فرعی تلخیص شدند. یافته ها نشان دادند که نقض ارزشها (نقض قوانین آموزشی، نقض قوانین انضباطی، نقض ارزشهای اخلاقی و نقض ارزشهای اجتماعی)، صلاحیتهای معلمی (سبک تدریس، تعامل بین معلم و دانش آموز، فن کلاس داری، حفظ شأن و شخصیت دانش آموز و سعه صدر و گذشت)، اختلالات رفتاری در نوجوانی (رفتارهای ناسازگارانه، نیاز به توجه، قدرت طلبی و تقلید و الگو پذیری)، عملکرد خانواده (بازخورد تربیت خانواده در مدرسه، انسجام خانواده، ضعف پیوند بین خانواده و مدرسه، نظارت خانواده ها و اختلاف طبقاتی خانواده ها)، تعامل نوجوان با همسال (تسلیم فشار همسالان و همنوا شدن با همسالان) و آسیبهای رسانه و فضای مجازی (تغییر ارزشها و ترویج رفتارهای ناسالم)، مهم ترین مضامین اصلی و فرعی در تجارب معلمان است. از این رو دانش آموزان با توجه به اختلالات رفتاری در نوجوانی، آسیبهای موجود در خانواده، مدرسه، گروه همسالان و فضای مجازی در برابر هنجارهای مدرسه مقاومت می کنند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش فلسفه به کودکان بر کیفیت تعامل معلمان و دانش آموزان دختر متوسطه اول بود. روش پژوهش نیمه تجربی از نوع طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان دختر متوسطه اول شهر تبریز در سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند که از بین آن ها 60 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب و در بین گروه ها جای دهی شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه تعامل معلم و دانش آموز (QTI) استفاده شد که روایی آن از طریق نظر متخصصان بررسی گردید و اعتبار آن به وسیله آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. برنامه آموزش فلسفه به کودکان به مدت 11 جلسه، به صورت اجتماع پژوهی برای گروه آزمایش انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار Spss 18 انجام گرفت. نتایج نشان داد که آموزش فلسفه به کودکان به میزان 68 درصد بر تفاوت های فردی دانش آموزان در تعامل بین معلمان و دانش آموزان مؤثر است. بر اساس نتایج، آموزش فلسفه به کودکان می تواند بر کیفیت تعامل معلمان و دانش آموزان دختر متوسطه اول تأثیر مثبت بگذارد.

هدف پژوهش حاضر توصیف تجارب زیسته معلمان از چالش های آموزش سایه در نظام آموزشی بود. در این پژوهش، روش کیفی از نوع پدیدارشناسی استفاده گردید. به منظور احصای تجارب، 15 نفر از معلمان با سابقه مدارس با روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شد. پس از بررسی معتبر بودن داده ها توسط مشارکت کنندگان، کدهای به دست آمده در قالب 6 مضمون اصلی و 15 مضمون فرعی تلخیص شدند. یافته ها نشان داد که چالش های مرتبط با معلمان با مضامین فرعی (عدم صلاحیت های تخصصی و علمی، ویژگی های ظاهری نامناسب، عدم دریافت آموزش های ضمن خدمت و حقوق و مزایای پایین)؛ چالش های مرتبط عملکرد و موقعیت دانش آموزان با مضامین فرعی (اختلالات یادگیری، عدم انگیزه و علاقه و عدم دسترسی)، چالش های مرتبط با خانواده ها با مضامین فرعی (عدم آگاهی خانواده ها از ویژگی های فردی و روانشناختی دانش آموزان، شرایط اقتصادی نامناسب و ضعف فرهنگی خانواده ها)، چالش های مرتبط با دولت با مضمون (کارکردهای پایین دولت)، چالش های مرتبط با تبلیغات با مضامین فرعی (بازاریابی افراد و سوء استفاده مؤسسات آموزشی) و چالش های مرتبط با امکانات و فضای آموزشی با مضامین فرعی (عدم وجود امکانات و تجهیزات و فضای آموزشی نامناسب) مهم ترین مضامین اصلی و فرعی در تجارب معلمان است. درنتیجه آموزش سایه در قالب تدریس خصوصی می تواند معلمان، دانش آموزان، خانواده ها و نهادهای رسمی را در امر آموزش و یادگیری با چالش هایی روبه رو کند.