رامین نصیری

پس از جنگ جهانی دوم سرعت تولید علم در جهان افزایش چشم گیری داشت و به محل تنازع منافع قدرت های بزرگ تبدیل گشت. در این دوره سازوکارهای کنترل اشاعه فناوری های حساس و راهبردی بانام رژیم های کنترل صادرات پدید آمدند تا صادرات هرگونه فناوری حساس و راهبردی تحت نظارت این رژیم ها انجام شود. امروزه با افزایش اشاعه نامحسوس فناوری و ورود فناوری های نوظهور به حوزه استراتژیک، کارآیی نظارت و کنترل پیشین کاهش یافته و تدابیر بیشتری برای صیانت از اشاعه دستاوردهای علمی و فنی از سوی قدرت های پیشرو در حال تنظیم است. در این راستا نهاد دانشگاه به عنوان محفل اصلی تولید علم، فناوری و نوآوری وارد بازی قدرت شده و همچون ابزاری راهبردی جهت افزایش و حفظ قدرت کشورها عمل می کند. پژوهش حاضر با استفاده از ادبیات نظری پیرامون رژیم های بین المللی و ثبات هژمونیک و نیز شواهد تجربی موجود، به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که ایالات متحده چگونه اشاعه علم و فناوری در دانشگاه ها را در جهت حفظ رهبری خود در نظام بین الملل کنترل می کند و پیامدهای چنین سیاستی چیست؟ بررسی کیفی داده های موجود و تحلیل اسناد در دسترس در دو دهه اخیر نشان داد که هدف اصلی این رژیم ها حفظ و ارتقای قدرت هژمونیکی آمریکا و جلوگیری از کاهش فاصله قدرت خود با رقبای راهبردی است چراکه فناوری های نوظهور می تواند ضمن ایجاد موازنه های جدید قدرت، نظم مطلوب هژمون را تا مرز فروپاشی تضعیف نماید و در نهایت پیامد آن نیز محدودیت و عقب ماندگی، تعمیق شکاف فناورانه، کاهش رفاه و توسعه در بین کشورهای دیگر می باشد.

اقتصاد آینده، اقتصاد شبکه محور خواهد بود و شبکه ها به مفهوم بازار رقابت کامل، عینیت بیشتری خواهند بخشید. حضور موفق در چنین اقتصادی مستلزم برخورداری از توانمندی هایی است که شناسایی و استفاده از فناوری های جدید یکی از آنهاست. فناوری RFID می تواند به منزله ی یکی از منابع کسب مزیت رقابتی برای شرکت ها به شمار رود. هدف اصلی این پژوهش، سنجش تأثیر به کارگیری فناوری RFID بر ایجاد مزیت رقابتی در فروشگاه های زنجیره ای تهران است که خلق مزیت رقابتی در دو بعد کاهش هزینه های عرضه و افزایش رضایت مشتریان بررسی می شود. برای گردآوری داده های مورد نیاز، از مطالعات میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در این پژوهش با توجه به محدودیت جامعه آماری، 82 مورد پرسشنامه بین خبرگان توزیع شد و در مجموع 44 پرسشنامه گردآوری شد. برای بررسی نوع ارتباط بین متغیرها، از آزمون همبستگی اسپیرمن و میانگین و برای تعیین درجه نسبی اهمیت عوامل تأثیرگذار بر خلق مزیت رقابتی در اثر به کارگیری فناوری RFID، از آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد، رابطه مستقیمی بین به کارگیری فناوری RFID و ایجاد مزیت رقابتی برای فروشگاه های زنجیره ای تهران وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد، در بعد کاهش هزینه های عرضه، شاخص کاهش سرقت کالا ها و در بعد افزایش رضایت مشتریان، شاخص کاهش زمان انتظار فرآیند خرید مشتریان بیشترین تأثیر را بر شاخص های یادشده دارند.