پیامدهای انتظامی امنیتی بحران کم آبی با تأکید بر ناآرامی های اجتماعی در استان خراسان جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: بحران های محیط زیستی، به ویژه کم آبی، در سال های اخیر به یکی از مسائل مهم امنیتی تبدیل شده است. شناسایی عوامل و پیامدهای این بحران برای پیشگیری از تبدیل آن به یک معضل امنیتی گسترده ضروری است. این پژوهش با تمرکز بر ناآرامی های اجتماعی، به بررسی پیامدهای انتظامی-امنیتی بحران کم آبی می پردازد.
روش پژوهش: پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت داده ها، کیفی و توصیفی-تحلیلی است. داده ها از 17 مشارکت کننده به صورت هدفمند و تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شد. روش جمع آوری اطلاعات شامل فیش برداری اسنادی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل مضمون بود. همچنین، داده های آماری و نقشه های ناآرامی های ناشی از بحران آب از سازمان های مربوطه و فراجا گردآوری و با استفاده از نرم افزار ARC GIS تحلیل شد.
یافته ها: بحران آب تحت تأثیر عوامل انسانی و طبیعی بوده و روند تخلیه روستاها بین سال های 1394 تا 1400 افزایش داشته است. بررسی نقشه های خشکسالی با شاخص SPI و تحلیل تجمعات اعتراضی بین سال های 1397 تا 1402 نشان می دهد که تنش های آبی و ناآرامی های ناشی از آن روند صعودی داشته اند. در سال 1402، گستره مناطق بحرانی به بیشترین میزان رسیده و تنها 67/3 درصد از مساحت استان در وضعیت غیر بحرانی قرار دارد.
نتیجه گیری: افزایش مساحت مناطق بحرانی و تعداد شهرها و روستاهای درگیر بحران، به تشدید ناآرامی ها و چالش های امنیتی منجر شده است. برای مدیریت این بحران، باید از مدیریت واکنشی به مدیریت پیشگیرانه تغییر رویکرد داده و پایش تحولات آبی و تدوین راهبردهای پیشگیرانه در اولویت قرار گیرد.