علی شیرخانی

پست مدرنیسم بیشتر به عنوان یک مکتب فکری و شکلی از اندیشه که نقدی فلسفی بر کلان روایت ها دارد، در جامعه علمی شناخته می شود. بنابراین تعبیر ما از این مقوله، همانند نظرفردریک جیمسون  است که از پست مدرنیسم به منزله یک «گفتمان نظری» یاد می کند. حال این جریان که جایگاهی جدی در سیر تاریخی تفکر غرب یافته، همچون بسیاری دیگر از جریان های فکری به ایران راه یافته به طوری که امروزه کنکاش در مسائل پست مدرنیسم یکی از جریان های مهم اندیشگانی در ایران معاصر محسوب می شود. بر این اساس جریان شناسی موافقان حضور پست مدرنیسم در ایران و پیامدهای حاصل از آن، موضوع اصلی مقاله حاضر را تشکیل می دهد. در این خصوص ابتدا دیدگاه های موافق و شاخصه های منتسب به این جریان بررسی شده، سپس پیامدهای ناشی از این حضور همچون سنت انگاری پست مدرنیستی، حاکم شدن منطق نسبیت باوری، حفظ و نفی وضع موجود، رشد نیهیلیسم و شوق پُرسش و اندیشیدن بیان می شود. مقاله حاضر با بررسی میزان و چگونگی حضور پست مدرنیسم در ایران و کاوش پایه های فکری موافقان آن، در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که هر کدام از جریان های موافقی که با بهره بردن از این مکتب، در تقویت و پررنگی آن مؤثر بوده اند و حیات خود را در نسبت با این وضعیت جدید تعریف کرده اند، چه پیامدهای فکری- سیاسی در جامعه ایرانی بدنبال  داشته است؟ نتایج حاصل از بررسی مسئله مورد اشاره به قرار ذیل است: الف. استفاده گزینشی از ابزارهای روش شناختی پست مدرنیسم برای نیل به مقصود در جریان های موافق، حضور پست مدرنیسم را ناقص و به صورتی شبه پست مدرن درآورد.  ب. پیامدهای این جریان، فارغ از رشد و یا افول سنت، حفظ یا نفی وضع موجود، حاکم شدن نسبیت باوری و رشد بی مبنایی که ظهور و بروزشان وابسته به مکان های جغرافیایی و شرایط فکری و  خاص نمی باشد، می تواند پیامدهای دیگر مختص زیست بوم ، داشته باشد. این امر در ایران با «روی آوری به تفکر» نمایان شد.

جمهوری اسلامی ایران، دارای منابع متعدد قدرت نرم است که می توان به فرهنگ، تاریخ، تمدن، زبان فارسی، مردم گرایی، مشارکت سیاسی و اجتماعی مردم و مواردی ازاین دست، اشاره نمود. جهت ارتقای توانمندی ایران باید این منابع را شناسایی و برای تبدیل آنها به قدرت نرم همت گمارد. برای دستیابی به این هدف بزرگ باید اقشار مختلف مردم مشارکت و همکاری داشته باشند؛ زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه می توانند نقش مهمی داشته باشند. پژوهش حاضر درنظر دارد با روش تحلیل محتوا به این سؤال پاسخ دهد که از دیدگاه امام خامنه ای (مدظله العالی) بانوان چه نقشی در تقویت قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی دارند؟ برای پاسخ به این سؤال، پس از تعیین شاخص های اجتماعی قدرت نرم، بیانات و سخنرانی های امام خامنه ای (مدظله العالی) در این زمینه، شناسایی و جمع آوری شد. روش حاکم بر تحقیق، بر تحلیل محتوا استوار بوده و برای  استخراج مفاهیم و مقوله ها و تعداد کاربرد آنها، تحلیل متون مربوط به بیانات و مکتوبات امام خامنه ای، از منابع مختلف و مستند صورت گرفت. با بررسی متون درنهایت 48 عنوان سخنرانی و مکاتبه به عنوان موارد متضمن و مرتبط با مفهوم قدرت نرم، انتخاب شد که در مرحله اول 244 کد شناسایی شد. در قدم بعدی این کدها در 24 مفهوم (شاخص) اصلی و در 6 مقوله اصلی شامل نهاد خانواده، جامعه اخلاقی، سرمایه اجتماعی، امنیت اجتماعی، وحدت و انسجام اجتماعی و روحیه ملی طبقه بندی شده است. یافته ها نشان می دهد ازنظر امام خامنه ای (مدظله العالی)، زنان با اقداماتی چون تحکیم بنیان خانواده، تربیت نسل آینده، مقابله با تهاجم فرهنگی، تقویت سبک زندگی اسلامی، تقویت روحیه ملی، کمک به اقتصاد مقاومتی با مصرف کالاهای ایرانی، تحصیلات، فعالیت در بسیج و... می توانند نقش مهمی در تقویت قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران داشته باشند.

هدف: بومی سازی نظریه ها برای کاربست آنها در شرایط خاص و فرهنگهای گوناگون ضرورت دارد. این موضوع به ویژه در جوامع دینی به دلیل اقتضائات مکتب، اهمیت دوچندان دارد. بر همین مبنا، اسلامی سازی نظریه ها در علوم انسانی را می توان هم عامل تکامل و پویایی جامعه اسلامی دانست و هم راه تحقق آنها. روش: در این پژوهش از روش تحلیلی توصیفی که در گروه پژوهشهای نظری است، استفاده شده است. یافته ها: اسلامی سازی نظریات و معارف، تنها نظریه پردازی جدید بر مبنای اسلام نیست، بلکه تعامل، هماهنگی و انطباق نظریه ها با اسلام و مقررات آن از یک سو و با شرایط جامعه از سوی دیگر، از ارکان مهم اسلامی سازی به ویژه در عرصه نظریه های علوم انسانی به طور کلی است که به نفی کلی آنها نمی انجامد، بلکه به بازسازی و انطباق با مقتضیات اسلام و شرایط خودی منجر می شود. نتیجه گیری: در این پژوهش درمی یابیم که آنچه ما در باره جهان می آموزیم، فقط با اسلامی کردن نظریه ها و نظریه پردازی بومی است که هم می تواند واجد کارایی و مطلوبیت برای ایران ما باشد و هم با آموزه های فرهنگ ایرانی- اسلامی انطباق داشته باشد. بعلاوه نظریه پردازی دینی(اسلامی) در علوم انسانی در هر جامعه ای معطوف به مجموعه ای از مفاهیم در هم پیچیده و ساختارمند است که کلّیت فرهنگ، سیاست و اجتماع را در بر می گیرد. در این راستا، موضع ما بر مبنای نگرش مبتنی بر اعتدال و فضیلت مندی و انطباق با سنتهای فرهنگی ایرانی- اسلامی، در راستای ساختن دانش مطلوب است.

هدف پژوهش حاضر واکاوی چالش ها و فرصت های تاثیرگذار بر توسعه سیاسی در عراق است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که مؤلفه های تاثیرگذار بر توسعه سیاسی در عراق، در بازه زمانی ۱۹۲۰ تا ۲۰۰۲ را در دو حوزه چالش ها با شاخص هایی چون ساختار سنت، ضعف جامعه مدنی و...؛ و در حوزه فرصت ها با شاخص هایی چون وجود نفت، موقعیت ژئوپلیتیک و... می توان بررسی کرد. هرچند مسیر توسعه در عراق هیچ گاه هموار نبوده، ولی با توجه به اینکه هیچ گاه هیچ جامعه ای را در حال رکود و سکون نمی توان مشاهده کرد، و با تکیه بر این مطلب که امر توسعه، امری زمان بر و طولانی است، می توان به آینده عراق در تحقق مسیر توسعه سیاسی امیدوار بود. البته این امر به معنای نادیده گرفتن چالش ها و موانع بالقوه و بالفعل در این مسیر نیست. هدف پژوهش حاضر واکاوی چالش ها و فرصت های تاثیرگذار بر توسعه سیاسی در عراق است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که مؤلفه های تاثیرگذار بر توسعه سیاسی در عراق، در بازه زمانی ۱۹۲۰ تا ۲۰۰۲ را در دو حوزه چالش ها با شاخص هایی چون ساختار سنت، ضعف جامعه مدنی و...؛ و در حوزه فرصت ها با شاخص هایی چون وجود نفت، موقعیت ژئوپلیتیک

هدف تحقیق بررسی جامعه شناختی اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران بین سال های۱۳۹۲- ۱۴۰۰می باشد. پژوهش حاضر به روش کیفی انجام شده است و رویکرد کلی پژوهش توسعه ای و قیاسی-استقرایی و از لحاظ استراتژی نیز پیمایشی است. جامعه آماری مورد نظر را خبرگان اساتید و کارشناسان جامعه شناسی و اقتصاد اسبق ، فعلی و همچنین خبرگان تشکیل می دهند. در مرحله اصلی تحقیق کیفی که از روش گروه کانونی استفاده می شود، ابتدا تعداد 6 نفر صاحبنظر در بحث گروه کانونی مشارکت داده شدند اما چون مفاهیم کافی بر اساس نظرات کارشناسان استخراج نگردید به همین منظور تعداد مصاحبه شوندگان جهت دستیابی به اشباع نظری به تدریج به 10 نفر افزایش یافت. روش نمونه گیری ، انتخاب نمونه ای تحقیق در پژوهش های کیفی از نوع غیر احتمالی و هدفمند و از روش نمونه برداری زنجیره ای یا گلوله برفی در شناسایی و انتخاب کارشناسان کلیدی می باشد . نتایج حاصل از تحلیل تحلیل سوالات مصاحبه با خبرگان با استفاده از نرم افزار MAXQDA نشان می دهد که از میان 235 شاخص (گویه) موجود، 3 مؤلفه اصلی و 11 مولفه فرعی و به شرح فوق چون پیامدهای بازنگری(ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی،مقاومت در برابر تحریم ها،امنیت شغلی ،تشویق به سبک زندگی اسلامی)؛ نقش دولت ها(افزایش امنیت شغلی نیروی کار، ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی، تقویت روحیه مقاومت در برار تحریم ها، تشویق مردم به سبک زندگی اسلامی)؛ مهمترین عوامل دستیابی به اهداف اجرای ساست های اقتصاد مقاومتی(ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی، تقویت روحیه مقاومت.

در عصر حاضر دیپلماسی عمومی به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در سیاست خارجی و به عنوان مکمل دیپلماسی رسمی کشورها ، نقش مهمی در شکل دهی به تصویر یک کشور در عرصه بین المللی ایفا می کند. جمهوری اسلامی ایران با توجه به تاریخ غنی، فرهنگ متنوع و ظرفیت های انسانی خود، پتانسیل های زیادی برای ارتقاء دیپلماسی عمومی دارد. با این حال، ایران با چالش های جدی مانند ارتباط ناکارآمد با جوامع بین المللی، فقدان استراتژی های مؤثر در استفاده از فناوری های نوین اطلاعاتی، و مدیریت ناکارآمد رسانه ها مواجه است. این مشکلات باعث شده اند که تصویر ایران در سطح جهانی تحت تأثیر تبلیغات منفی و تصورات نادرست قرار گیرد.در عین حال، ایران دارای فرصت هایی نیز هست که می تواند به ارتقاء دیپلماسی عمومی کمک کند. بهره برداری از فناوری های نوین اطلاعاتی، استفاده از ظرفیت های فرهنگی و تاریخی، و تقویت دیپلماسی علمی می تواند به بهبود وضعیت دیپلماسی عمومی ایران کمک کند. همچنین، ایرانیان مقیم خارج از کشور می توانند به عنوان سفرای غیررسمی عمل کرده و پیام های مثبت ایران را در کشورهای میزبان ترویج دهند.برای بهره برداری حداکثری از این ظرفیت ها، پیشنهاداتی شامل تدوین استراتژی جامع دیپلماسی دیجیتال، تقویت همکاری با رسانه های بین المللی، و مدیریت مؤثر بحران رسانه ای ارائه شده است. در نهایت، دیپلماسی عمومی ایران نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که بتواند نقاط ضعف موجود را شناسایی کرده و با استفاده از فرصت ها، تصویر واقعی و مثبت ایران را در عرصه بین المللی ترویج دهد.