حسین تقوی

هدف: با توجه به نقش مهم عاملان اطلاع رسانی و دانش شناسی در پیمایش و ارزیابی کم وکیف توسعه علم در سطوح مختلف نهادی و فردی، یکی از صلاحیت های لازم برای آن ها شایستگی پژوهشی است. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف تعیین نقش منتورینگ اسلامی در توسعه شایستگی های پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی انجام شد. روش: روش تحقیق حاضر توصیفی- پیمایشی از نوع هم بستگی است. داده های مطالعه از 102 دانشجوی تحصیلات تکمیلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در دانشگاه های تهران به روش نمونه گیری طبقه ای با لحاظ کردن مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی جمع آوری شد. برای اندازه گیری شایستگی های تحقیقاتی از زیرمقیاس های مهارت های انجام و مدیریت تحقیق و تفسیر و انتقال دانش پرسش نامه توسعه دانشجویان و برای گردآوری داده های مربوط به منتورینگ از پرسش نامه منتورینگ اسلامی (خاقانی زاده، تقوی و عبادی، 2019) استفاده شد. یافته ها: میانگین کل منتورینگ اسلامی 78/3 و شایستگی های پژوهشی برابر با 84/3 بوده است که بیانگر وضعیت مناسب دانشجویان است. نتایج حاصل از آزمون هم بستگی نشان می دهد که همه مؤلفه های نه گانه منتورینگ اسلامی به جز چالش انگیزی، مشاوره و معاشرت علمی رابطه معناداری با صلاحیت یابی پژوهشی دانشجویان دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز بیانگر معناداری مدل بوده و نشان می دهد مقدار قابل توجهی از واریانس صلاحیت یابی پژوهشی دانشجویان توسط مؤلفه های منتورینگ اسلامی تبیین می شوند. اصالت/ارزش: مطالعه حاضر وضعیت عاملان حرفه ای آینده علم اطلاعات و دانش شناسی و پیش بینی پذیری آن را بر اساس یکی از راهبردهای تربیتی سازگار با شرایط فرهنگی حاکم بررسی کرده است.

تحقق اهداف فردی، سازمانی نهادی و اجتماعی تعریف شده برای هر نظام آموزشی و درعین حال غلبه بر چالش های آن نهایتاً به توسعه شناختی، مهارتی و نگرشی فراگیران، وابسته است. ارشادگری به عنوان یکی از راهبرد های رویکرد تعاملی در یادگیری، با هدف کمک به فراگیر و حمایت او، درجهت دستیابی به اهداف آموزشی نقش مهمی ایفا می کند. هدف تحقیق حاضر، استخراج مؤلفه های ارشادگری در متون اسلامی است. با استفاده از روش تحلیل مضمون، نمونه ای از آیات، اقوال، سیره های عملی و دستورالعمل های انعکاس یافته در قرآن و نیز احادیث نقل شده از ائمه معصومین(ع) در کتب معتبر تعلیم وتربیت اسلامی و گزارش های تحقیقاتی به شیوه نظری انتخاب، تحلیل و مفاهیم شکل دهنده ارشادگری استخراج شدند. تحلیل داده ها در طی سه مرحله و با کاربرد روش تحلیلی اشتراوس و کوربین انجام شد. در مرحله اول؛ تعاریف، مفاهیم و ویژگی ها بررسی و بیش از 300 کد اولیه شناسایی و در مرحله دوم این کدها، درقالب دسته های بزرگ تر مفهومی، ذیل 25 مقوله اصلی طبقه بندی شدند. با هم سنجی و یکپارچه سازی این مقوله ها، نه مضمون محوری به عنوان مؤلفه های ارشادگری اسلامی ظهور یافت که شامل اسوگی، چالش انگیزی، مربی گری، مشاوره، حمایت گری، تشویق و تنبیه، تکریم و توجه، حسن خلق و تسهیل گری و شبکه سازی علمی حرفه ای بود. این نه مضمون محوری ارتباط تنگاتنگی با هم داشته و در متون اسلامی توأمان ظهور می یابند که سازگار با جامعیت و یکپارچکی ذاتی دستورالعمل ها، احکام اسلامی و قضایای مطرح شده در متون وابسته است و کاربست این نتایج درعمل به پیوستگی، همخوانی و یکپارچکی جامعه، نظام آموزشی، عاملان آموزشی و فراگیران یاری می رساند.

هدف: با توجه به اهمیت توانمندی اطلاعاتی در حل مسائل و چالش های دانشگاهی و تاثیرگذاری بر محیط و دیگران، تحقیق حاضر با هدف شناسایی نقش حمایت اجتماعی در بهبود رفتار اطلاع یابی دانشجویان علوم رفتاری و انسانی دانشگاه محقق اردبیلی با میانجی گری درگیری تحصیلی انجام شده است. روش: تحقیق حاضر از حیث هدف یک تحقیق کاربردی و از حیث نحوه گردآوری داده ها از نوع تحقیقات همبستگی به شمار می آید. داده های مطالعه از 161 دانشجوی علوم رفتار و انسانی دانشگاه محقق اردبیلی و به روش نمونه گیری دردسترس و با لحاظ کردن نسبت لازم در مدلسازی معادلات ساختاری حاصل شد. برای سنجش وضعیت حمایت اجتماعی، درگیری تحصیلی و رفتار اطلاعاتی به ترتیب از زیر مقیاس پرسشنامه رفتار اطلاعاتی بیگدلی، رجبی و نصیری (1394)، مقیاس درگیری تحصیلی سالملا آرو و آپادایا (2012) و مقیاس حمایت اجتماعی لنت و همکاران (2001) استفاده شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد همبستگی مؤلفه ها و عامل کلی حمایت اجتماعی با رفتار اطلاع یابی بین 37/0 تا 43/0 و همگی معنادار بوده اند. این امر در رابطه بین مولفه ها و عامل کلی درگیری تحصیلی با رفتار اطلاع یابی نیز صادق بوده و روابط حاصل شده (بین 35/0 تا 43/0) معنادار هستند. آزمون الگوی روابط بین سه متغیر حاکی از برازش مناسب مدل و معناداری هر یک از پارامترهای برآورد شده برای مسیرها در مدل است. به طورکلی نتایج حاصل شده موید فرضیه های تحقیق و بیانگر نقش قابل توجه حمایت اجتماعی و درگیری تحصیلی در تبیین رفتار اطلاع یابی بوده است.

هدف: تحقیق حاضر با هدف مشخص کردن وضعیت توسعه حرفه ای دانشجویان دکتری رشته های اطلاعات و دانش شناسی و مدیریت آموزشی و مقایسه وضعیت توسعه حرفه ای دانشجویان این دو رشته انجام شده است. روش: این تحقیق از حیث هدف تحقیقی، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی به شمار می آید. جامعه آماری شامل دانشجویان دکتری رشته های اطلاعات و دانش شناسی و مدیریت آموزشی است که از بین آنها 117 نفر با استفاده از روش تصادفی نسبی، به عنوان نمونه انتخاب و بررسی شدند. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد که میانگین نمرات دانشجویان دکتری رشته اطلاعات و دانش شناسی در مؤلفه های برقراری ارتباطات، رفتار اخلاقی، کار گروهی و رهبری گروه و مدیریت مسیر حرفه ای به طور معناداری بالاتر از میانگین به دست آمده از دانشجویان دکتری رشته مدیریت آموزشی است. در مؤلفه های انجام دادن و مدیریت تحقیق و پاسخگویی مدنی، از ابعاد دیگر توسعه حرفه ای، میانگین نمرات این دو گروه تفاوت معناداری با هم دارند و میانگین به دست آمده برای دانشجویان دکتری رشته اطلاعات و دانش شناسی در این دو مؤلفه، به میزان شایان ملاحظه ای پایین تر از میانگین به دست آمده از دانشجویان دکتری رشته مدیریت آموزشی است. میانگین به دست آمده از دو گروه، در مؤلفه های کارآفرینی و خلاقیت، کارآمدی فردی، تدریس و آموزش و تفسیر و انتقال دانش، تفاوت معناداری ندارد و دو گروه دارای وضعیت به تقریب مشابهی هستند.