فرشاد طهماسبی زاده

کاربری اراضی شهری، هسته اصلی برنامه ریزی شهری و محور توسعه پایدار شهر است. ارزیابی و تحلیل کاربری های شهری، براساس الگوها و استانداردهای بهینه زیست در جوامع شهری ضرورتی انکارناپذیر است. هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل کمی سطح توسعه کاربری اراضی وضع موجود در منطقه پانزده شهر اصفهان از دیدگاه شهر سالم است. منطقه پانزده اصفهان در سال 1392 به شهر اصفهان الحاق شد و ازنظر توسعه کاربری اراضی با سایر مناطق شهر متفاوت است. ازنظر روش شناسی براساس ماهیت هدف، این پژوهش از نوع کاربردی و براساس ماهیت روش از نوع توصیفی-موردی و تحلیلی است. در گردآوری داده ها از روش اسنادی و پرسش نامه، در تجزیه وتحلیل داده ها از استانداردهای شهر سالم و مدل ضریب مکانی شاخص (LQ) و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که وضعیت توسعه یافتگی کاربری های خدمات تجاری، آموزشی، بهداشتی و درمانی، پارک و فضای سبز، ورزشی، فرهنگی، مذهبی و... در منطقه پانزده شهر اصفهان در مقایسه با سرانه های شهر سالم، سرانه های استاندارد شورای عالی شهرسازی و معماری، سرانه های پیشنهادی طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان و سرانه های وضعیت موجود کل شهر اصفهان نامطلوب و نامناسب است. همچنین تحلیل آزمون تی نشان داده است که وضعیت دسترسی به شاخص های شهر سالم از دیدگاه شهروندان نیز نامطلوب است. این نتایج نشان می دهد که منطقه پانزده اصفهان نیازمند ارتقای شاخص های توسعه در زمینه نیازهای اساسی زندگی شهری در کاربری اراضی است.

برنامه ریزی محله محور با رویکردی مشارکتی، دموکراتیک و مردم محور مبتنی بر تطبیق برنامه ها و طرح ها با نیازها و خواسته های ساکنین محله های شهر است، تحقق آن وابسته به مشارکت شهروندان در سطح محله ها است، اما در نظام برنامه ریزی و مدیریت شهری ایران مشارکت با محدودیت هایی مواجه است این پژوهش برآن است تا عوامل تسهیل کننده و محدود کننده مشارکت شهروندان در برنامه ریزی محله محور را به صورت موردی در شهر اصفهان بررسی نماید. براساس هدف پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت روش از نوع توصیفی- موردی و تحلیلی است در گردآوری داده ها از روش اسنادی و میدانی به شکل پرسشنامه استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری فریدمن و آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل خوشه ای در نرم افزار spss استفاده شده است یافته های پژوهش نشان می دهد از جمله عوامل محدودکننده در مشارکت محله محور مشخص نبودن جایگاه مشارکت کنندگان در ساختار مدیریت شهری، بی توجهی مدیریت شهری به مشارکت، عدم اعتقاد مدیران و مسئولین شهری به مشارکت، تأثیرپذیری مدیریت شهری از تصمیمات کلان کشوری و استانی از مهمترین عوامل محدودکننده مشارکت در برنامه ریزی محله محور اصفهان است. ایجاد ساختار مدیریت واحد شهری، سود آور کردن مشارکت و بکارگیری الگوی تأثیرگذاری مستقیم مشارکت مردمی در مدیریت شهری از عوامل تسهیل کننده مشارکت در برنامه ریزی محله محور اصفهان است.

پل عابر پیاده در دهه های اخیر در سامانه حمل و نقل شهرهای ایران به عنوان تسهیلات حرکتی عابرین به عنوان یک گزینه جدی مطرح و استفاده شده است. این پژوهش بر آن است تا وضعیت استفاده از پل های عابر پیاده را از دیدگاه شهروندان در منطقه 7 شهر اصفهان مطالعه نماید. این پژوهش از نوع کاربردی و بر مبنای ماهیت روش از نوع توصیفی – موردی و تحلیلی است. در گردآوری داده ها از روش میدانی به شکل پرسشنامه و در تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون تی تک نمونه ای، آزمون یک دنباله راست میانگین و یک دنباله چپ میانگین در نرم افزار spss استفاده شده است.  یافته های پژوهش نشان می دهد پل های عابر پیاده منطقه 7 شهر اصفهان از نظر مکان یابی و جانمایی، طراحی و منظر شهری، هندسه و کارکرد، زیبایی شناختی و تعدادی از شاخص های امنیت در وضعیت نامطلوب قرار دارند. به طور کلی از نظر کاربران، توجه به انسان محوری در ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری پل های عابر منجر به استفاده بهینه عابرین از این تسهیلات می گردد.

هدف از این پژوهش تحلیل شاخص های هویت مکانی در شهرک نگین واقع در شهر اصفهان است. ماهیت هدف پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت روش از نوع توصیفی_ موردی و تحلیلی است در گردآوری داده ها از روش میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آمار استنباطی چون آزمون های همبستگی پیرسون، رگرسیون، آزمون تی تک نمونه ای، آزمون یک دنباله راست میانگین و یک دنباله چپ میانگین و آزمون تی مستقل در نرم افزار spss استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های هویت مکانی شامل اجتماع پذیری، دسترسی به خدمات، آرامش و تصویر ذهنی و احساس تعلق در شهرک نگین اصفهان وضعیت نامطلوبی قرار دارند.و عوامل تأثیرگذار اجتماعی شامل سن، مدت سکونت و تحصیلات در شاخص های هویت مکانی شهرک نگین تاثیر چندانی نداشته است و بیشترین همبستگی بین شاخص حس تعلق مکانی و شاخص آسایش و تصویر ذهنی در این محله شکل گرفته است. همچنین در شهرک نگین شاخص دسترسی به خدمات و تسهیلات دارای رابطه مستقیم با شاخص آسایش و تصویر ذهنی است و بهبود وضعیت شاخص آسایش و تصویر ذهنی منجر به بهبود شاخص حس تعلق در این محله می گردد. با توجه به اینکه شهرک نگین به صورت برنامه ریزی شده و طی چند دهه گذشته شکل گرفته است ازنظر شاخص های اجتماعی، حس تعلق مکانی و تصویر ذهنی وضعیت مطلوبی ندارد.

مقدمه: حس تعلق مکانی، از مفاهیمی است که در ارتباط انسان و محیط شهر شکل می گیرد. پایین بودن سطح کیفیت محیط شهر، ضعیف شدن پیوند های اجتماعی و کاهش میزان رضایت از مطلوبیت محیط در وضعیت و میزان حس تعلق به مکان تاثیر گذار است. هدف از این پژوهش تحلیل وضعیت و بررسی رابطه رضایت و حس تعلق مکانی در محله فردوان شهر اصفهان است. محله فردوان در نتیجه رشد شتابان شهر اصفهان در 6 دهه اخیر در بخش شمالی شهر اصفهان به صورت خودرو و غیررسمی شکل گرفته است. روش: از نظر روش شناسی براساس ماهیت هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت روش از نوع توصیفی_ موردی و تحلیلی است در گردآوری داده ها از روش میدانی به شکل پرسش نامه، و در تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های آمار استنباطی چون آزمون های، رگرسیون، آزمون تی تک نمونه ای، آزمون یک دنباله راست میانگین و یک دنباله چپ میانگین در نرم افزار spss استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد میزان رضایت از شاخص های دسترسی به خدمات و تسهیلات با میانگین 2.11 و شاخص کیفیت محله با میانگین 2.02 در وضعیت نامناسبی و نامطلوبی در محله فردوان قرار دارند، هم چنین، وضعیت شاخص حس تعلق با میانگن 2.52 نیز در وضعیت نامناسب و نامطلوبی قرار دارد. با توجه به مقدار سطح معناداری تحلیل آزمون تی تک نمونه ای که کم تر از 0.05 شده است تفاوت میانگین ها با وضعیت مطلوب در شاخص های بررسی شده معنادار می باشد. تحلیل رابطه بین رضایت محله و تعلق مکانی در محله فردوان با مقدار 0.142 در مقدار کمینه و به شدت ضعیف بوده است. نتیجه گیری: تطبیق نتایج پژوهش با نظریه تعلق مکانی نیز نشان داد که پایین بودن میزان رضایت در محله نتواسته است در میزان حس تعلق مکانی در محله تاثیری داشته باشد.

اهداف: انجام مطالعات عدالت محور فضایی و جغرافیایی برای شناخت نابرایری فضایی در شهرها برای ایجاد جامعه در خور تعالی انسان یک ضرورت است. محله، کوچکترین سطح تقسیم کالبدی شهر که به طور مستقیم با اساسی ترین نیاز های زندگی انسان در ارتباط است، مهمترین بخش تأثیر پذیر از نابرابری های فضایی می باشد. محله های شهر اصفهان از این قاعده جدا نیستند. هدف این پژوهش تحلیل سطح برخوداری از خدمات عمومی در مقیاس محله ای در محله های شهر اصفهان است. روش: از نظر روش شناسی براساس ماهیت از نوع توصیفی _موردی و تحلیلی است. براساس هدف از نوع کاربردی می باشد. به منظور گرد آوری اطلاعات از روش های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی و ابزار های مشاهده، پرسش نامه، آرشیوهای اطلاعاتی شهرداری اصفهان استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های شاخص توسعه انسانی (HDI)، آزمون های آمار فضایی، همبستگی فضایی شاخص موران و میانگین نزدیکترین همسایه و تحلیل های ZONAL در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به صورت ترکیبی بر اساس مدل مفهومی استفاده شده است. یافته ها/ نتایج: نتیجه نشان می دهد که نابرابری در توزیع شاخص های عدالت فضایی با عملکرد محله ای در بین محله های شهر اصفهان وجود دارد و این نقش مهمی در ایجاد دوگانگی فضایی در شهر اصفهان داشته است. این نابرابری فضایی در درون هر محله شهر نیز وجود دارد. در پهنه شهر اصفهان جزیره هایی با سطح برخورداری بالا در مقابل سطح وسیع با برخورداری کم شکل گرفته است.

شهر و فرا شهری باعث شکل گیری عدم تعادل و نابرابری فضایی در شهرها شده است. و این مهمترین مشکل شهر-های امروز است. ضرورت دارد این نابرابری ها در بعد فضایی و جغرافیایی در جهت ایجاد محیط آرمانی برای زندگی بهتر بررسی گردد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهر اصفهان است. از نظر روش شناسی براساس ماهیت از نوع توصیفی _موردی و تحلیلی است. براساس هدف از نوع کاربردی است. در گرد آوری اطلاعات از روش های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، و ابزار های مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه ،آرشیوهای اطلاعاتی شهر اصفهان، بررسی نقشه ها، آمارنامه ها، و. . .استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های شاخص توسعه انسانی (HDI)-،آزمون های آمار فضایی ،همبستگی فضایی شاخص موران و میانگین نزدیکترین همسایه، و تحلیل های ZONAL در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به صورت ترکیبی استفاده شده است. عدم تعادل شاخص های عدالت در منطقه های شهر اصفهان ، به وجود آمدن دوگانگی فضایی در فضای هر منطقه از شهر، نابرابری در بین منطقه های شهر اصفهان از جمله نتایج آن می باشد.

از اساسی ترین های کاربری های شهری کاربری پارک و فضای سبز است. بنایراین در صورتی که در هر مکان شهری این کاربری با کمبود یا توزیع و پراکندگی نامناسب همراه باشد شهر با مشکلات و معضلاتی در سه بعد کالبد، اکولوژیک و اجتماعی روبه رو خواهد بود هدف از انجام این پژوهش تحلیل فضایی پارک های شهر ایذه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی است. پژوهش، براساس هدف از نوع کاربردی و براساس ماهیت از نوع توصیفی موردی است. در گرد آوری داده، از مشاهده میدانی، گزارش و نقشه های موجود و مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، و در تجزیه و تحلیل اطلاعات از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم افزار expert choic و مدل AHPاستفاده شده است.از نتایج آن توزیع فضایی نامناسب پارک ها در شهر ایذه، پایین بودن میزان سرانه پارک، الگوی شبکه ارتباطی نامناسب شهر در دسترسی به پارک ها، کمبود تعداد پارک و مکانیابی نامناسب پارک های موجود، است. هدف از انجام این پژوهش تحلیل فضایی پارک های شهر ایذه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی است. پژوهش، براساس هدف ازراساس ماهیت از نوع توصیفی موردی است. در گرد آوری داده، از مشاهده میدانی، گزارش و نقشه های موجود و مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، و در تجزیه و تحلیل اطلاعات از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم افزار expert choic و مدل AHPاستفاده شده است.از نتایج آن توزیع فضایی نامناسب پارک ها در شهر ایذه، پایین بودن میزان سرانه پارک، الگوی شبکه ارتباطی نامناسب شهر در دسترسی به پارک ها، کمبود تعداد پارک و مکانیابی نامناسب پارک های موجود، است.

رشد فزاینده و شتابان شهرنشینی در چند دهه ی اخیر در کشور موجب شده تا شهرها با چالش هایی چون کم رنگ شدن هویت و حس تعلق اجتماعی، گسترش مشکلات اکولوژیکی، نابرابری های اجتماعی، اقتصادی، دوگانگی در فضای شهر، نابرابری در توزیع و پراکندگی خدمات، دور شدن از مسیر عدالت محیطی و کاهش کیفیت زندگی مواجه گردند. بدین ترتیب تلاش های متخصصان امور شهری، توجه به رویکردی مطلوب، جهت پایان دادن به این چالش ها می باشد. محله محوری که مبتنی بر نقش مشارکتی مردم و اجتماعات محلی است، به عنوان مهم ترین رویکرد در این راه مطرح است. هدف این پژوهش بررسی جایگاه محله محوری در مدیریت شهری است. به صورت موردی موضوع را در منطقه 9 اصفهان؛ یکی از مناطق غربی کلان شهر اصفهان، مورد مطالعه قرار می دهد.از نظر روش شناسی براساس هدف از نوع توصیفی و تحلیلی، و بر اساس هدف از نوع کاربردی است. حجم نمونه از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 245 خانوار از این منطقه انتخاب شد و پرسش نامه در تمامی محله های آن توزیع گردید.  از روش های مصاحبه ،پرسش نامه، مشاهده و مطالعات کتابخانه ای برای گرد آوری اطلاعات و از نرم افزارهای GIS وExcel  در تجزیه و تحلیل دادهای آن استفاده شده است. از نتایج آن می توان به عدم توزیع خدمات متناسب با نیاز های ساکنان محله ها، تفاوت در مشکلات محله ها، پایین بودن میزان رضایت از زندگی در محله ها و تمایل داشتن مردم به مشارکت در امور محله ی خود و ... اشاره کرد.

فرم شهر تحت تاثیر فرایندهای اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی،زیست محیطی،ارتباطی، سیاسی و ایدئولوژیکی در طول زمان شکل گرفته و رشد کرده است.تغییرات و تحولاتی که بعد از انقلاب صنعتی به عنوان فرایند با سرعت زیاد و در زمانی کوتاه اتفاق افتاد باعث ایجاد آشفتگی ها و بی نظمی و اختلال در سیستم شهر شد که در نتیجه آن برنامه ریزی شهری ضرورت پیدا کرد.در ایران در نتیجه تغییر و تحولات بسیار زیاد در فرایند هاو تاثیر گذاری آنها بر حرکات جمعیت از انقلاب مشروطه به بعد روند رشد و تکامل شهر ها تحول یافت به طوری که سیل بسیار زیادی از جمعیت به سمت شهرها حرکت کرد و مشکلاتی در شهر ها به وجود آورد که تا قبل از آن در روند رشد ارگانیک شهری سابقه ای نداشته است. این روند رشد در دهه 40 به با رشد شتابان همراه شد. از سال 1344 برنامه ریزی شهری در ایران با تهیه طرح های جامع شهری شکل گرفت و تا امروز ادامه پیدا کیده است. اکنون بعد از گذشت بیش از 4 دهه از تهیه طرح های توسعه شهری ضرورت دارد تا میزان کارایی آنها مورد بررسی قرار گیرد و با آسیب شناسی این طرح هابرنامه ریزی شهری موفق تری را در آینده داشته باشیم.این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلیو با استفاده از منابع اطلاعاتی، اسنادی، مطالعات کتابخانه ای، نقشه ها، گزارش ها به آسیب شناسی طرح جامع شهر خوراسگانبا استفاده از رویکرد سیستمیپرداخته است. و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات رقومی از نرم افزار GIS استفاده شده است. از یافته های پژوهش می توان به وجود مشکلات مدیریتی و اداری، ضعف های محتوایی طرح جامع، وجود مسائل پیرامونی و محیطی، ضعف های نظام برنامه ریزی، تحقق نیافتن پیش بینی ها اقتصادی و جمعیتی و پیشنهاد های کالبدی و جهات گسترش شهر و... در نتیجه بررسی طرح اشاره نمود.