منیژه فهامی

در دنیای امروز، سرعت زیاد تغییرات و رقابت شدید بین سازمان ها، حتی سازمان های آموزشی، و چالش های فزاینده محیطی بیش از پیش توجه مسئولان را به ارزش نیروی انسانی معطوف کرده است. از نظر پژوهشگران پدیده شایع سکوت سازمانی، که معادل خودسانسوری نیروی انسانی است، مانعی بر سر راه استفاده از این منبع ارزشمند است. لیکن، به رغم اهمیت آن در سازمان ها، مطالعات جامعی در این زمینه، به ویژه بررسی عوامل مؤثر در بروز سکوت در سازمان های فرهنگی، انجام نشده است. این پژوهش کیفی با هدف شناخت عوامل سکوت سازمانی اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، به وسیله ابزار مصاحبه، در جامعه آماری اعضای هیئت علمی انجام گرفت. کدهای مستخرج از مصاحبه ها با نرم افزار مکس کیودی ای تحلیل شد و نتایج نشان داد عوامل سازمانی، فردی، برون سازمانی، و مدیریتی بر بروز سکوت سازمانی در اعضای هیئت علمی دانشگاه ها مؤثر است و از بین آن ها عوامل سازمانی بیشترین فراوانی را داشت. یافته های این پژوهش کمک خواهد کرد با کاهش سکوت در اعضای هیئت علمی پیامدهای مضر سکوت کاهش یابد و با استفاده بهینه از سرمایه فکری اعضای هیئت علمی مسائل اساسی جامعه به بهترین شکل حل شود.

در رویکرد نوین نظام مدیریتی به منظور ارتقاء سطح بهره وری مراکز آموزشی بدون افزایش هزینه ها، به موضوع رفتار شهروندی سازمانی و عوامل مرتبط با آن توجه شده، اما ارتباط هوش سازمانی با آن در مراکز آموزشی مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف این پژوهش، تعیین ارتباط بین هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در بین اعضاء هیأت علمی دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی شهرکرد بود. مؤلفه های رفتار شهروندی شامل: نوع دوستی، وجدان کاری، جوانمردی، نزاکت و آداب اجتماعی است و مؤلفه های هوش سازمانی شامل: چشم انداز راهبردی، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، روحیه، اتحاد و توافق، کاربرد دانش و پذیرش بار مسئولیت می باشد. تحقیق با استفاده از تحلیل آماری پرسشنامه های (پودساکوف و البرشت) تکمیل شده توسط اعضای هیأت علمی صورت گرفت. نتایج نشان داد هوش سازمانی با نوع دوستی، نزاکت و آداب اجتماعی رابطه معنی داری دارد، در حالی که با جوانمردی و وجدان کاری ارتباط معنی داری مشاهده نشد. روحیه مهم ترین عامل مؤثر بر رفتار شهروندی سازمانی در اعضای هیأت علمی دانشگاه بود زیرا به ازای هر واحد افزایش روحیه، میزان رفتار شهروندی سازمانی، 31/0 افزایش یافت.