داوود مؤمنی

پیام رسان ها به عنوان عضو جدیدی از خانواده رسانه های اجتماعی، با استقبال گسترده ای از سوی کاربران فضای مجازی کشور مواجه شده اند؛ به گونه ای که درصد بالایی از پهنای باند مصرفی اینترنت کشور به این اپلیکیشن ها اختصاص یافته است؛ از این رو، در صورت وجود پیام رسان های موفق داخلی، در این زمینه صرفه جویی خواهد شد. هدف از مقاله حاضر، بررسی راهبردهای تجاری سازی پیام رسان های داخلی است. برای این منظور، پس از مطالعات کتابخانه ای و مرور ادبیات پژوهش در حوزه های تجاری سازی، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، با بهره گیری از روش تحلیل تم، دیدگاه های خبرگان و صاحبنظران این حوزه، جمع بندی و تلاش شده است تا راهکارهای تجاری سازی پیام رسان های ایرانی در قالب یک مدل ارائه شود. جامعه آماری پژوهش را خبرگان فضای مجازی تشکیل می دهند و نمونه گیری به صورت قضاوتی انجام شده است. با تحلیل تم مصاحبه ها، سه مقوله کلان سازمان پیام رسان ها، نظام حاکمیتی و محیط شناسایی شدند و راهبری کلان زنجیره ارزش پیام رسان ها، حمایت از پیام رسان های داخلی، اعتمادسازی و قانون گذاری، شایسته مهم ترین مؤلفه های مقوله نظام حاکمیتی شمرده شدند. راهبردهای تجاری، فرهنگ سازمانی، مدل کسب وکار، منابع تأمین مالی، نیروی انسانی و ویژگی های پیام رسان نیز از شاخص ترین مؤلفه های ویژگی های سازمان پیام رسان شناخته شدند. 

فرآیند تضمین کیفیت و ارزشیابی پیشبرد برنامه یا اثربخشی پیشرفت بر اساس معیارهای ازپیش تعیین شده «اعتباربخشی» نام دارد. برنامه اعتباربخشی در مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، یکی از بیست مؤسسه تحقیقاتی وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (وزارت جهاد کشاورزی)، که در چهار حوزه مهندسی «آبیاری و زهکشی»، «صنایع غذایی»، «ماشین های کشاورزی و مکانیزاسیون» و «گلخانه» فعال است، اجرا شد. بدین منظور، ابتدا پنج کارگروه «رسالت و اهداف»، «نیروی انسانی»، «پژوهش»، «آموزش و ترویج» و «اعتبارات و بودجه» تشکیل و جداول «اهداف و شاخص ها»، «ملاک های ارزیابی»، «شاخص های اندازه گیری» و «معیارهای تحقق» تعیین شد. سپس، شش پرسشنامه تخصصی (شامل دو پرسشنامه برای کارگروه آموزش و ترویج و نیز یک پرسسنامه برای هر کدام از دیگر کارگروه ها) برای تحقق ملاک های ارزیابی تهیه شد و برای بازه زمانی فعالیت های مخاطبان و مؤسسه در سال های 94-1393، در سطح ملی، در اختیار آنها قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه ها، داده های به دست آمده بر مبنای مقیاس لیکرت، تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد که وضعیت مؤسسه از نظر عامل های «نیروی انسانی»، »پژوهش» و «آموزش و ترویج» مطلوب و اما از نظر عامل های «رسالت و اهداف» و «اعتبارات و بودجه» نامطلوب است. ارزیابی کلی مؤسسه نیز در سطح نسبتاً مطلوب قرار گرفت. بنابراین، با بهره مندی بیشتر از توان فکری، مهارتی، و تشریک مساعی اعضای هیئت علمی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی و نیز در سایه توجهات مسئولان بالادستی، می توان به تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف مؤسسه پرداخت تا از این رهگذر، به سطوح کیفی بالاتر ارتقا یابد. مطالعه حاضر ممکن است الگویی مناسب برای خودارزیابی سایر مؤسسات پژوهشی باشد.