ندا رجاییان

مقدمه و هدف پژوهش: یکی از مسائل مهم در اسلام، محافظت ازآب است. تحقیق حاضر نیز به بررسی مؤلفه های فرهنگ اسلامی مؤثر بر مصرف آب پرداخت. روش پژوهش: این پژوهش کیفی و از روش تحلیل مضمون، سبک آتراید- استرلینگ[i]، به منظور تحلیل مضامینی که از مقالات داخلی و متون اسلامی مرتبط با آب و الگوی مصرف بدست آمده می باشد. مضامین در سه دسته پایه، سازمان دهنده و فراگیر، جهت دستیابی محقق به شبکه مضامین فرهنگ اسلامی مصرف آب دسته بندی شد. یافته ها: تحلیل ها نشان داد، 4 مضمون فراگیر شامل: باور، هنجار، ارزش و دانش به عنوان مؤلفه های اصلی شبکه، 8 مضمون سازمان دهنده شامل: ایمان به خدا، هنجار اجتماعی، هنجار اخلاقی، هنجار قانونی، هنجار رویه ای، ارتقاء فرهنگ اسلامی جامعه، آب نعمت و امانت الهی، به عنوان اصول فرعی، و در نهایت 34 کد مضمون پایه به عنوان عوامل جز که باید در مصرف آب با تکیه بر فرهنگ اسلامی مد نظر قرار گیرد بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج بیانگر آنند ترکیب این چهار مؤلفه، فرهنگ اسلامی مصرف آب جامعه مسلمانان را نشان می دهد. در کشور ما هنوز استفاده مطلوب از آب به شکل یک فرهنگ جایگاه خاص خود را پیدا نکرده، دراین بخش آموزش های ساده اما کاربردی (با محوریت اعتدال، قناعت، پرهیز از اسراف و صرفه جویی) که از طرف دین اسلام مطرح شده می تواند مسلمانان را به الگوی بهینه مصرف آب رهنمون سازد.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تجارب زیسته دانش آموزان ابتدایی در رابطه با مصرف آب بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از راهبرد پدیدار نگاری انجام شد. محیط پژوهش، دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی مدارس دولتی ناحیه 3 شهر اصفهان بود که از میان آن ها 22 نفر به عنوان اطلاع رسان از راه نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته گردآوری و پس از پیاده سازی به کمک کدگذاری در سه سطح باز، محوری و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها در سه بخش نگرش، آگاهی و عملکرد طبقه بندی شد. نتایج نشان داد که در بخش نگرش، دانش آموزان آب را به مثابه مایه حیات و نعمت قابل ارزش و احترام تلقی می کنند. در بخش آگاهی، نحوه تولید آب در طبیعت، روش های استفاده بهینه و مضرات آلوده سازی آنها را درک کرده اند. در بخش عملکرد، روش هایی مانند مسئولیت پذیری، ترویج فرهنگ مصرف صحیح، تذکر تربیتی، آموزش مصرف بهینه، صرفه جویی، رعایت بهداشت آب و اجتناب از اسراف و آلوده سازی آب، می تواند در تغییر عادات رفتاری نامطلوب موثر باشد. در مجموع، توجه به سه جنبه فوق می تواند دانش آموزان را به سمت الگوی صحیح مصرف آب سوق دهد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، طراحی دوره آموزشی رفتار مصرف آب مبتنی بر روش یادگیری معکوس بود. روش: محیط پژوهش، دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی مدارس دولتی ناحیه 3 شهر اصفهان، که از میان آن ها 5 گروه از راه نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پدیدارنگاری به عنوان محتوای دوره آموزشی و روش تحلیل مضمون که شامل 3 مضمون فراگیر، 6 مضمون سازمان دهنده و21  مضمون پایه به عنوان اهداف کلی و جزئی دوره آموزشی استخراج گردید. تحلیل داده ها به کمک کدگذاری موضوعی صورت گرفت. برای تعیین اعتبار تحلیل مضمون و پدیدارنگاری به ترتیب براساس ضریب هولستی و بازسازی واقعیت و پایایی به ترتیب براساس حسابرسی کنترل بیشینه ایی در مرحله یادداشت برداری از متون و رعایت قوانین یک مصاحبه استاندارد انجام یافت. یافته ها: نتایج به دست آمده در قالب 6 طرح درس، به صورت تصاویر متحرک موزیکال یا نمایش در یک نرم افزار(لوح فشرده) پیشنهاد شد. نتایج بیانگر آنند با استفاده از مؤلفه های شناسایی شده و با استفاده از روش نوین معکوس در آموزش، می توان دانش آموزان را به سمت الگوی صحیح مصرف آب هدایت کرد.