مریم اصفهانی

یکی از شاخه های دانش اخلاق که به تازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزه اخلاق حرفه ای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفه ای، آموزه های دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفه ای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزه های اخلاقی نهج البلاغه امکان پذیر نیست. باتوجه به این مهم، در پژوهش حاضر برآنیم تا با استفاده از روش تحلیل اسنادی، اصول اخلاق حرفه ای معلم را در کتاب ارزشمند نهج البلاغه بررسی کنیم. نتایج نشان می دهد که امام علی (ع) همواره به بحث اخلاقیات و اصول اخلاقی توجه داشته اند و در موارد فراوانی، کارگزاران و یاران خود، به طور اخص و تمامی انسان ها را در طول زمان به رعایت آنها فرمان داده اند. ماحصل این نوع نگاه به نهج البلاغه ما را به این سمت و سو سوق می دهد که معلمان اولاً در هر زمینه درسی که مشغول به فعالیت هستند، از معارف اخلاقی خودآگاهی کامل داشته باشند؛ در ثانی از الگوهای تربیتی آنها در راستای اثربخشی کار خویش الهام بگیرند و همچنین خود متصف به معارف و بینش توحیدی لازم باشند. نتیجه اتخاذ این رویکرد از جانب مربیان این خواهد بود که متربیان، هم در هر حوزه تخصصی که مشغول به یادگیری هستند، به معارف دینی- اخلاقی به عنوان معرفتی ضروری برای زندگی نگاه می کنند و هم افرادی متخصص و متعهد بار می آیند.

دنیای معاصر بیش از هر زمان دیگری با مشکلات مختلف اخلاقی مواجه است. مراد از تربیت اخلاقی، فرایند ایجاد و پرورش فضایل اخلاقی در فراگیران و کوشش برای بازداشتن آن ها از رذایل اخلاقی در مقام نظر و عمل است. با توجه به اهمیت تربیت اخلاقی، پرداختن به مباحث مربوط به اخلاق و تربیت اخلاقی از جایگاه رفیعی برخوردار است. امام علی7، اولین پیشوای شیعیان، نکات برجسته ای درباره تربیت اخلاقی بیان فرموده است. پژوهش حاضر می کوشد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی جایگاه و مؤلفه های تربیت اخلاقی کودکان در خانواده از دیدگاه امام علی 7بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد امام مراحل تربیت اخلاقی را براساس مراحل اخلاق به سه دوره هفت ساله تقسیم کرده و درباره مؤلفه های تربیت اخلاقی (هدف غایی، اهداف واسطه ای، اصول و روش ها) مواردی را به صورت کاربردی ارائه کرده است. الگوبرداری از سیره حضرت علی7، بهره گیری از روش های تربیتی اسلامی و پرورش نسل صالح می تواند راهگشای سعادت دنیوی و اخروی باشد.

مفهوم آزادی از جمله مباحث بسیار مهم و مطرح در بحث آزادی است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ابتدا دو مؤلفه اصلی آزادی(مفهوم آزادی، راهکارهای دستیابی به آزادی) را در مکتب انتقادی فرانکفورت که یک تفکر قرن بیستمی است بررسی کرده و پس از واکاوی مفهوم و مبنای آزادی در قرآن کریم، آزادی مد نظر مکتب فرانکفورت را مورد نقد قرار می دهیم. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که مفهوم آزادی در مکتب فرانکفورت مفهومی اخلاقی و به معنای آزادی از مناسبات نظام اقتصادی سرمایه داری است و تمرکز صرف بر آزادی اجتماعی و رهایی از هرگونه قیود بیرونی دارد. در حالی که در اسلام محور مسائل اخلاقی، خود را فراموش کردن و رهایی از خود می باشد؛ قرآن کریم موانع آزادی را انسان های دیگر و امیال و هواهای نفسانی انسان مطرح کرده و آزادی را در دو بُعد آزادی درونی(معنوی) و آزادی بیرونی(اجتماعی) مطرح می کند. مهم ترین نقد وارد بر مفهوم آزادی در فرانکفورت عدم تأکید بر آزادی معنوی و آزادی درونی در کنار آزادی اجتماعی جهت دستیابی به کمال و حفاظت از حقوق جامعه و پایمال نشدن آن حقوق می باشد.

پیشینه و اهداف: سبک های تدریسی که معلمان انتخاب می کنند، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارند؛ لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه مدیریت دانش و رفتار اطلاع یابی با سبک ترجیحی تدریس معلمان ابتدایی شهر سنندج با توجه به نقش میانجی گرانه خلاقیت معلمان می باشد. روش ها : پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی با استفاده از روش معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان مقطع ابتدایی شهر سنندج است که در سال تحصیلی 1403-1402مشغول به خدمت هستند. حجم نمونه (300 نفر) با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تعیین شد. شرکت کنندگان به «پرسشنامه مدیریت دانش» پروبست و همکاران، «پرسشنامه خلاقیت» عابدی، «پرسشنامه رفتار اطلاعاتی» هسو و همکاران و «پرسشنامه سبک ترجیحی تدریس» موسی پور پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از ضریب همبستگی و معادلات ساختاری بهره گیری شد. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مدیریت دانش و رفتار اطلاع یابی، با خلاقیت و سبک های ترجیحی تدریس، رابطه معناداری دارند. همچنین خلاقیت، با سبک های ترجیحی تدریس نیز دارای رابطه معناداری است. علاوه بر این، خلاقیت، نقش میانجی بین مدیریت دانش و سبک های ترجیحی تدریس و همچنین بین رفتار اطلاع یابی و سبک های ترجیحی تدریس ایفا می کند. مدل پژوهش نیز دارای برازش مطلوبی است. نتیجه گیری: مدیریت دانش و رفتار اطلاع یابی، با ارائه منابع دانشی و اطلاعاتی، سبب دسترسی بیشتر افراد به ایده های نو و خلاق در تدریس می شود و گرایش معلمان به استفاده از سبک های تدریس فعال را افزایش می دهد؛ .