حمید درج

حمید درج

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۷ مورد.
۱.

نقش ژئوپلیتیکی اوکراین درتقابل نوین آمریکا و روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بحران اوکراین ترامپ تسلیحات نظامی ژئوپلیتیک منافع ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۸ تعداد دانلود : ۷۱۹
بحران اوکراین یکی از تقابلات مهم ژئوپلیتیکی میان آمریکا و روسیه محسوب می شود. روسیه بر این باور است که واشنگتن با نقش آفرینی در تحولات اوکراین و نادیده انگاشتن منافع و امنیت ملی کرملین، در راستای توسعه قلمروی نفوذ خود در حوزه ژئوپلیتیکی اش گام بر می دارد. از طرفی واشنگتن به بهانه الحاق کریمه به روسیه و ادامه حمایت مسکو از مخالفان شرق اوکراین، بسته های تحریمی را علیه روسیه به اجرا درآورده است و در تلاش برای خارج کردن اوکراین از مدار نفوذ مسکو برآمده است. سؤال اصلی پژوهش این است که: در تقابل نوین آمریکا و روسیه کشور اوکراین چه نقشی را ایفاء می کند؟ مقاله حاضر به دنبال اثبات این فرضیه است که به لحاظ ژئوپلیتیکی در صفحه شطرنج اوراسیایی، اوکراین به عنوان محور ژئوپلیتیک، ابزاری برای روسیه به منظور کسب جایگاه هژمونی جهانی بوده و برای آمریکا اهرمی برای محاصره و تقلیل روسیه به یک امپراطوری آسیایی می باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای نظریه ژئوپلیتیک شکل می گیرد.
۲.

تجزیه و تحلیل رویکرد عربستان سعودی نسبت به تحولات سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عربستان سعودی بحران سوریه ژئوپلیتیک سازه انگاری محافظه کاری عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۱ تعداد دانلود : ۶۹۲
سوریه از جمله کشورهایی است که تحت تأثیر تحولات 2011 خاورمیانه و شمال آفریقا قرار گرفت. رویکرد عربستان سعودی به عنوان بازیگر مهم و تأثیرگذار منطقه ای، از جهات مختلف حائز اهمیت فراوان است. عربستان سعودی به دنبال گسترش نقش آفرینی و جلوگیری از نفوذ ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیکی ایران در منطقه است. از نگاه ریاض، سرنگونی اسد در دمشق باعث تضعیف محور مقاومت و کاهش نفوذ منطقه ای ایران و مهار آن می شود. در این راستا، عربستان سعودی در تعریفی هویتی، حمایت و پشتیبانی از معارضین سوری را در جهت اهداف و منافع خود قلمداد می کند و در راستای تغییر و دگرگونی در نظام سیاسی سوریه مبادرت می ورزد. سؤال اصلی پژوهش این است که عربستان سعودی نسبت به تحولات سوریه چه رویکردی را دنبال می کند؟ فرضیه قابل طرح این است که عربستان درصدد است تا با حمایت از معارضان در مقابل رژیم سیاسی سوریه و براندازی نظام سیاسی این کشور، موازنه قدرت منطقه ای را به نفع خود تغییر داده و دایره نفوذ و بازیگری محور مقاومت و در رأس آن جمهوری اسلامی ایران را در منطقه تنگ تر کند. پژوهش موجود با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در چارچوب نظریه سازه انگاری به بررسی این موضوع می پردازد.
۳.

تأثیر رقابت منطقه ای آمریکا و چین بر معادلات و نظم منطقه ای در شرق آسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امریکا چین شرق آسیا نظم منطقه ای موازنه تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۹ تعداد دانلود : ۴۳۱
خیزش چین و ظهور آن به عنوان بازیگر تأثیرگذار بین المللی به واقعیتی انکارناپذیر در چند دهه اخیر تبدیل شده است. این مسئله برای ایالات متحده، که خود را تنها هژمون نظام بین المللی می داند و دارای منافع امنیتی فراوانی در منطقه شرق آسیا است، تهدیدی امنیتی محسوب می شود. از این رو، این مسئله امریکا را بر آن داشته است تا با پیگیری سیاست ائتلاف سازی با کشورهای منطقه درصدد پاسخ گویی و ایجاد موازنه در برابر قدرت روبه رشد چین برآید. در این راستا، مقاله پیش رو به دنبال پاسخ گویی به این پرسش اصلی است که رقابت امریکا و چین در شرق آسیا چه تأثیری در معادلات و نظم این منطقه داشته است؟ فرضیه پژوهش حاکی از آن است که از آنجا که امریکا خود را تنها قدرت هژمونی جهان فعلی می داند، خیزش چین را آشکارا چالش و تهدیدی اساسی برای جایگاه جهانی خود برمی شمارد. بنابراین، امریکا با ایجاد روابط گسترده امنیتی و نظامی با کشورهای شرق آسیا، در تلاش برای مهار و انزوای پکن برآمده تا از این طریق محاسبات قدرت و ترتیبات امنیتی منطقه را در راستای اهداف و منافع واشنگتن و هم پیمانان آن در منطقه شکل بخشد. امضای پیمان دفاعی- امنیتی اخیر بین امریکا و متحدان منطقه ای خود، جنگ اقتصادی و افزایش تعرفه های تجاری ترامپ علیه پکن، دخالت های مستمر در مسائل داخلی چین، برگزاری مستمر مانورهای نظامی در آب های مورد مناقشه این کشور و… همگی در این راستا قابل ذکر است. نتیجه ملموس این اقدامات امریکا در سال های اخیر به کاهش رشد اقتصادی چین از حدود 9درصد به 6درصد منجر شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب نظریه موازنه تهدید شکل می گیرد.
۴.

تحلیل استراتژی ایالات متحده آمریکا در قبال جنبش مردمی بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آمریکا تحولات بحرین منافع ملی استراتژی اتحاد رقابت منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۳۹۹
منطقه خلیج فارس همواره به دلایل ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک از مناطق حساس و پراهمیت جهان به شمار رفته و به قول «گراهام فولر»، این منطقه در بیضی انرژی جهان قرار گرفته است. بحرین از متحدان قدیمی ایالات متحده در منطقه به شمار می آید؛ به گونه ای که ایالات متحده همواره از بحرین به عنوان اصلی ترین متحد غیرناتویی خود یاد می کند. لذا این کشور در محاسبات نظامی و راهبردی کاخ سفید جایگاه ویژه ای دارد. با وقوع تحولات سیاسی در منطقه ی غرب آسیا، بحرین نیز تحت تأثیر این تحولات قرار گرفت. ایالات متحده به عنوان قدرتی جهانی، یکی از بازیگران تأثیرگذار درتحولات این کشور است. سرنگونی رژیم آل خلیفه در بحرین در تضاد با منافع واشنگتن و متحدان منطقه ای آن خواهد بود و به تأمین اهداف و منافع منطقه ای ایران منجر خواهد شد. سؤال اصلی مقاله از این قرار است: «ایالات متحده آمریکا در قبال جنبش مردمی بحرین چه استراتژی ای را اتخاذ کرده است؟» فرضیه مقاله نیز این است که «ایالات متحده، به دلیل داشتن منافع استراتژیک در بحرین و همچنین رقابت منطقه ای با ایران، با هدف گرفتن اهرم نفوذ ایران در منطقه، از شکل گیری تغییرات دموکراتیک و قدرت یابی شیعیان در بحرین ممانعت می ورزد»؛ بنابراین واشنگتن با نگاهی منفعت محور به تحولات منطقه و از جمله بحرین در تلاش است منطقه را با پول های نفتی مرتجعین عرب به انبار سلاح های غربی تبدیل کند. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و در چارچوب نظریه ی استراتژی اتحاد است.
۵.

صف آرایی ایران، روسیه و چین در مقابل آمریکا در صفحه ژئوپلیتیک اوراسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اوراسیا آمریکا ایران روسیه چین ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۸۲۸
به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان روابط بین الملل، قرن بیست و یکم را باید قرن اوراسیا دانست که تسط بر آن سیادت و سروری بر جهان را ایجاد می کند. ایالات متحده از جمله بازیگرانی است که در تلاش است تا تحّکم همه جانبه خود را در این منطقه ژئوپلیتیک توسعه بخشد. در این راستا؛ مثلث ایران، روسیه و چین با هدف تأمین اهداف و منافع منطقه ای، توانمندی های خود را در ایجاد اتحاد استراتژیکِ ضدهژمون، به کار گرفته اند و مانع از تحقق اهداف و سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا در اوراسیا می شوند. شرایط پیش گفته، این پرسش را بوجود می آورد که سه کشور ایران، روسیه و چین برای مقابله و کاهش نفوذ آمریکا در اوراسیا دست به چه سیاست ها و اقداماتی زده اند؟ فرضیه قابل طرح این است که از آنجایی که سه کشور ایران، روسیه و چین به طورفزاینده خود را مورد اهداف آمریکا می بینند؛ لذا برداشت تهدیدآمیز و ترس از محاصره شدن، آن ها را در صفحه شطرنج اوراسیا دور هم گرد آورده است. در این راستا، سه کشور، ضمن مخالفت با تحمیل هژمونی جهانی آمریکا، در راستای مهار و به زانودرآوردن این بازیگر سلطه طلب گام برمی دارند و از این طریق به شکل دادن ترتیبات و نظم منطقه ای موردنظر با هدف تضمین و تأمین اهداف و سیاست های منطقه ای خود در صحنه سیاست اوراسیا مبادرت می ورزند. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه ژئوپلیتیک شکل می گیرد.
۶.

رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال خیزش مردمی بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران بحرین بیداری اسلامی نظریه سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۴۱۱
مردم بحرین به دنبال خیزش های عربی در سال 2011، خواستار سرنگونی رژیم آل خلیفه شدند. این قیام در جهان عرب نگاه بسیاری از بازیگران منطقه ای و بین المللی را متوجه خود ساخت. ایران از جمله کشورهایی بود که از همان ابتدا روند تحولات بحرین را دنبال نمود. جمهوری اسلامی به دلیل شاخصه مردم سالاری و انقلابی بودنش، همواره الهام بخش حرکت های مردمی در کشورهای منطقه بوده است، از این رو پس از وقوع خیزش هایی در بحرین، به شیوه ای دیپلماتیک از آنها حمایت نمود و در این راستا هرگونه سرکوب مردم را محکوم کرد. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات بحرین چه رویکردی را در سیاست خارجی خود پیش گرفته است؟ یافته تحقیق، این است که نظام ایران بر پایه گفتمان انقلاب اسلامی با ابتنای بر حفظ استقلال ملت ها، در عین مخالفت با هرگونه دخالت و حضور نیروهای خارجی در بحرین در راستای هرچه مطلوب تر وضعیت شیعیان این کشور گام بر می دارد. در این تحقیق فرضیه پژوهش با بهره گیری از نظریه سازه انگاری به آزمون گذاشته شود.
۷.

تلاش روسیه برای خنثی سازی اثرات سپر دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آمریکا روسیه سپر دفاع موشکی شرق اروپا موازنه تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۴۵۸
استقرار سامانه دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا از راهبردی ترین بحث هایی است که در چند دهه اخیر در صدر اخبار منطقه و جهان قرار گرفته است. تحول های مربوط به آن و کشیده شدن دامنه این سامانه به مرزهای غربی روسیه، بیش از پیش بر روابط مسکو- واشنگتن سایه افکنده است. ایالات متحد، هدف اصلی خود از پیگیری این طرح را مقابله با تهدیدهای موشکی و هسته ای ایران و کره شمالی و حفاظت از متحدان خود در اروپا بیان کرده است. با این حال، باید توجه داشت که مسکو استقرار و گسترش این سامانه موشکی را تثبیت و استمرار هژمونی آمریکا و تهدیدی برای افزایش قدرت نظامی و موشکی روسیه می داند و در این زمینه، برای خنثی کردن آثار این سامانه به اقدام های تقابلی و تلافی جویانه روی آورده است. این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که روسیه برای خنثی سازی آثار سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپای شرقی به چه اقدام هایی دست زده است؟ مفروض نوشتار حاضر این است، از آنجا که مسکو استقرار سپر موشکی آمریکا در شرق اروپا را تلاشی در راستای کنترل و خارج کردن روسیه از گردونه قدرت های راهبردی موشکی می داند؛ بنابراین روسیه در پاسخ به این طرح، به اقدام های دیپلماتیک و نظامی دست زده و بدین وسیله در تلاش است تا با افزایش توانمندی های موشکی و دفاعی خود، به اصطلاح موازنه راهبردی را در شرق اروپا حفظ کند. این خود می تواند منطقه را وارد رقابت های تسلیحاتی جدید کند. برای تحلیل داده های نوشتار از روش تحلیلِ کیفی استفاده شده است.
۸.

استراتژی دولت ترامپ در قبال تحولات عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق ترامپ نظامی گری ایالات متحده آمریکا نئورئالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۲۵۴
تحولات عراق یکی از موضوعات مهم غرب آسیا است که در سال های پس از 2003، به نوعی همه بازیگران خارجی را درگیر خود کرده و نقش ایالات متحده به عنوان یک بازیگر مداخله گر در تحولات منطقه ای غرب آسیا غیرقابل انکار است. واشنگتن تحولات عراق را عاملی مهم جهت بازتعریف نظم نوین منطقه قلمداد می کند و با هدف کسب اهداف و منافع منطقه ای، تحولات این کشور را در کانون سیاست خاورمیانه ای خود قرار داده است. لذا سؤالی که مطرح می شود این است که آمریکا در استراتژی نوین خود در قبال تحولات عراق چه سیاستی را دنبال می کند؟ فرضیه پژوهش این است که آمریکا در راستای دست یابی به منافع و اهدافی همچون کاهش نفوذ منطق ه ای ایران و دستیابی به منابع نفتی عراق، سیاست تهاجمی و فعالی را در قبال تحولات عراق اتخاذ نموده است. واشنگتن با اتخاذ چنین سیاستی، ضمن تأمین منافع دلالان اسلحه، به بهانه عدم بازگشت تروریست ها به عراق و نیز برقراری ثبات در این کشور به تثبیت حضور و نقش دوباره آمریکا در عراق آینده مبادرت می ورزد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای نظریه نئورئالیسم شکل می گیرد.
۹.

تأثیر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت شیعیان در ساختار سیاسی عراق (2020- 2003)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران عراق شیعیان افکار عمومی قدرت نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۱۶
در این نوشتار تلاش گردیده تا تأثیر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت و نفوذ شیعیان در ساختار سیاسی عراق مورد توجه و تبیین قرار گیرد. بعد از حمله سال 2003، آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام، جمهوری اسلامی، به عنوان کشوری مهم و تأثیرگذار در منطقه سعی داشته است با بهره گیری از منابع قدرت نرم خود، به افزایش حوزه نفوذ و توسعه قلمروی ژئوپلیتیکی خود در عراق جدید مبادرت ورزد. در این میان، با ارتقاء وزن و تثبیت قدرت شیعیان در ساختار و معادلات سیاسی عراق، جمهوری اسلامی ضمن توسعه همگرایی با دولت جدید این کشور، به قدرت و نفوذ بالایی در صحنه عراق به ویژه میان شیعیان این کشور دست یافته است. از این رو، سؤال اصلی پژوهش این است که قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت شیعیان در ساختار سیاسی عراق(2020-2003) چه تأثیری داشته است؟مفروض نوشتار حاضر این است که از آنجایی که با حمله سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق، صحنه سیاست عراق با افرایش قدرت و نفوذ شیعیان همراه بوده است؛ لذا جمهوری اسلامی با تکیه بر رویکرد و منابع قدرت نرم خود، در تلاش است ضمن تقویت نقش و جایگاه شیعیان در معادلات سیاسی عراق، از خارج شدن فاکتورهای قدرت از دست شیعیان این کشور جلوگیری نماید و در این راستا؛ به توسعه قلمروی نفوذ و توان بازیگری تهران در عرصه سیاست عراق مبادرت ورزد.
۱۰.

تبیین جایگاه راهبردی اسرائیل در سیاست تسلیحاتی آمریکا در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آمریکا اسرائیل تجارت تسلیحاتی توان موشکی ایران روابط استراتژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۳۲۸
اسرائیل سرمایه ای استراتژیک و متحد راهبردی آمریکا در خاورمیانه محسوب می شود. منافع مشترک آمریکا و اسرائیل تا آنجا پیش رفته که در شکل روابط ویژه نمود یافته است. آمریکا بنا به مجموعه ای از دلایل سیاسی، استراتژیک و فرهنگی از رژیم اسرائیل حمایت می کند. این دو کشور نسبت به افزایش توانایی موشکی ایران به شدت ابراز نگرانی کرده اند و در این رابطه برای تضعیف و کاهش توانمندی نظامی ایران به تجارت تسلیحاتی روی آورده اند. مقاله حاضر به تبیین منافع مشترک آمریکا و اسرائیل به عنوان عامل تعیین کننده روابط آمریکا و اسرائیل در ابعاد سیاسی و نظامی - امنیتی می پردازد. از همین رو پرسش کلیدی مقاله آن است که اسرائیل در سیاست تسلیحاتی آمریکا در خاورمیانه چه جایگاهی دارد؟ فرضیه مقاله این است که از آنجایی که توسعه و توان موشکی ایران در بلندمدت تهدیدی امنیتی برای آمریکا و اسرائیل به عنوان دو متحد استراتژیک محسوب می شود. لذا این دو کشور با هدف کنترل و مهار قدرت موشکی ایران دست به همکاری تسلیحاتی زده اند و در راستای منافع استراتژیک مشترک و افزایش بازدارندگی موشکی در برابر ایران گام بر می دارند؛ که این امر منجر به مسابقه تسلیحاتی عظیمی در منطقه خواهد شد. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره مندی از چارچوب مفهومی روابط ویژه شکل خواهد گرفت.
۱۱.

تلاش راهبردی جمهوری اسلامی ایران برای حذف داعش از معادلات عراق و سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران داعش رئالیسم تدافعی سوریه عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
تحولات سیاسی که از سال 2011 میلادی در کشورهای عربی به وقوع پیوست نه تنها به استقرار حکومت های دموکراتیک در منطقه ختم نشد ، بلکه به پیدایش و گسترش داعش منجر گردید. این گروه تروریستی از شمال ا فریقا تا غرب آسیا در کشورهای منطقه پدیدار گشت و دست به اقدامات تروریستی زد. با توجه به اینکه سوریه و عراق در کانون این بحران تروریستی قرار گرفتند، تهدید داعش بیش از پیش برای جمهوری اسلامی نمایان گشت. بنابراین، ایران با اتخاذ تدابیر و خط مشی های سیاسی و نظامی در تلاش برای دفع این تهدیدات برآمد تا از این طریق از فروپاشی حلقه های مقاومت در منطقه ممانعت به عمل آورد. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که جمهوری اسلامی ایران برای حذف داعش از معادلات عراق و سوریه به چه اقداماتی دست زده است ؟ فرضی ه قابل طرح این است که از آنجا که حضور و قدرت یابی داعش در عراق و سوریه تهدیدی وجودی برای ژئوپلیتیک تشیع و از طرفی محاصره فیزیکی ایران قلمداد می شود ، جمهوری اسلامی ، به عنوان بازیگر کلیدی محور مقاومت و با هدف جلوگیری از تضعیف و فروپاشی حلقه های زنجیره مقاومت در منطقه ، در تلاش برای شکست و نابودی این گروه تروریستی برآمد و از شکل گیری نظم و الگویِ منطقه ای در راستای اهداف و منافع رقبای خود در غرب آسیا ممانعت ورزید. یافته های پژوهش نشان می دهد منافع ملی ، به خصوص منافع امنیتی ایران، اتخاذ سیاست دفاعِ فعال این کشور در قبال حضور و فعالیت داعش در عراق و سوریه را ایجاب می کند و در این راستا به حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی خود مبادرت می ورزد.
۱۲.

تجزیه و تحلیل رویکرد و منافع سه کشور ایران، ترکیه و عربستان در قبال تحولات سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران عربستان ترکیه بحران سوریه رئالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۲۸۵
امروزه بحران سوریه به یکی از مهم ترین موضوعات بین الملل تبدیل شده و توجّه بسیاری از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای را به خود معطوف کرده است. در این میان، بررسی رویکرد و منافع سه کشور ایران، ترکیه و عربستان نسبت به این بحران و تلاش هر یک برای شکل دهی به معادلات و نظم منطقه ای مطلوب در راستای اهداف و منافع خود و هم پیمانان منطقه ای حائز اهمّیّت فراوان است. سؤال اصلی مقاله این است که سه کشور ایران، ترکیه و عربستان در قبال تحولات سوریه چه رویکرد و منافعی را دنبال می کنند؟ فرضیّه مقاله این است که ایران برای حفظ و افزایش نفوذ راهبردی خود در منطقه شامات به ویژه لبنان، به حمایت از بشار اسد برخاسته است. از طرفی، ترکیه اگرچه در ابتدا رویکرد براندازانه را اتخاذ می کرد؛ اما به خاطر نگرانی از امنیت و ثبات سیاسی خود ناشی از تحولات منطقه کردستان نشین سوریه، هم اکنون سیاست همکاری و همراهی با ایران و روسیه را در پیش گرفته و برای حل بحران سوریه و آینده این کشور، راه حل دیپلماتیک را دنبال می کند. همچنین عربستان برای مقابله با نفوذ منطقه ای ایران و گسترش گفتمان سلفی گری، همچنان سیاست براندازی اسد را دنبال می کند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیلِ کیفی استفاده شده است.
۱۳.

عربستان سعودی و بکارگیری سیاست کنترل و مهار ایران در بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عربستان ایران بحرین رئالیسم تدافعی رقابت منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۲۱
ایران و عربستان همواره به عنوان دو بازیگر رقیب منطقه ای که به توسعه قلمروی نفوذ خود در خاورمیانه مبادرت می ورزند، مطرح هستند. در این راستا؛ بحرین یکی از صحنه های مهم برای تقابل جویی و زورآزمایی ایران و عربستان در منطقه محسوب می شود. تحولات جهان عرب پس از سال 2011 میلادی، تأثیرات عمیقی بر نظم و معادلات قدرت در بحرین بر جای گذاشته است. در این رابطه، با توجه به هویت اسلامی- شیعی معترضان در بحرین و تعاملات معنوی بسیار نزدیک آن ها با ایران، با روی کار آمدن گروه های شیعی در این کشور، تهران به قدرت و نفوذ فزاینده ای در صحنه سیاست بحرین دست خواهد یافت. از طرفی، هرگونه تغییر در ساختار حکومتی این امیرنشین تأثیر تعیین کننده ای بر ساختار پادشاهی عربستان خواهد گذاشت. ازآنجایی که عربستان نقش آفرینی ایران در معادلات سیاسی بحرین را تهدیدی برای سیاست های منطقه ای خود قلمداد می کند؛ لذا در تلاش برای محدود کردن قلمروی نفوذ ایران در بحرین برآمده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال اصلی است که عربستان سعودی برای کنترل و مهار ایران در بحرین دست به چه سیاستی زده است؟ فرضیه پژوهش حاضر این است که عربستان باهدف جلوگیری از تغییرات و پویش های دموکراسی خواهانه در بحرین، در تلاش برای جلوگیری از تأثیرات نرم جمهوری اسلامی ایران بر ژئوپلیتیک تشیع در بحرین برآمده است و از این طریق از سرریز شدن تحولات داخلی بحرین به مناطق شرقی خود ممانعت می ورزد. یافته های تحقیق نشان می دهد؛ تغییر رژیم آل خلیفه، ضمن تأثیر بر سیاست های انرژی عربستان، مطالبات سیاسی ش یعیان در من اطق شرقی عربستان را افزایش خواهد داد و آن ه ا را از ان زوای ژئ وپلیتیکی فعل ی ره ایی خواه د بخشید. این امر ضمن ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی و محور مقاومت در منطقه، ایجاد شکاف سیاسی و اجتماعی در درون جامعه عربستان را در پ ی خواهد داشت.
۱۴.

بررسی و تحلیل رویکرد جمهوری اسلامی ایران نسبت به بیداری اسلامی بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران بحرین بیداری اسلامی قدرت نرم سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۹۹
پژوهش حاضر در تلاش است تا به تجزیه و تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بیداری اسلامی بحرین بپردازد.بیداری اسلامی در بحرین از اهمیت خاصی برای جمهوری اسلامی ایران برخوردار است.بحرین به واسطه حدود 75 درصد جمعیت شیعی،بیشترین قرابت را با ابعاد قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران در طول سه دهه گذشته برقرار کرده است. مؤلفه های قدرت نرم انقلاب اسلامی و ارزش های منبعث از آن،تأثیرات به سزایی بر وقوع جنبش های مردمی در بحرین داشته است.در این میان،جمهوری اسلامی ایران در راستای نقش آفرینی هر چه بیشتر شیعیان این کشور و احقاق حقوق آن ها، سازوکارها و اقدامات مؤثری را دنبال کرده است.این پژوهش در تلاش برای پاسخ به این سؤال اصلی است که: جمهوری اسلامی ایران در قبال بیداری اسلامی بحرین چه سیاستی را دنبال می کند؟فرضیه پژوهش این است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصول و مبانی اعتقادی و انقلابی خود، ضمن مخالفت با سیاست سرکوب و ارعاب مقامات بحرینی،در جهت احقاق حقوق شیعیان بحرین و تأمین اهداف و سیاست های آن ها مبادرت می ورزد.یافته های این مقاله نشان می دهد؛بر مبنای آموزه های مطروحه در نظریه سازه انگاری، جمهوری اسلامی ایران بر اساس هویتی که از خود و همچنین رژیم های آل سعود عربستان و آل خلیفه تعریف کرده و تحولات بحرین را مصداقی بارز از بیداری اسلامی می داند،سیاست خارجی خود را در قبال تحولات بحرین پیگیری می کند.برای تحلیل داده های این پژوهش از روش تحلیلِ کیفی استفاده شده است.
۱۵.

تأثیر همکاری های هسته ای آمریکا و هند بر روابط هند و ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۶۲
امروزه هند در کانون توجه زمامداران آمریکا قرار گرفته است و از این کشور به عنوان شریک استراتژیک ایالات متحده در جنوب آسیا و عامل مهار چین یاد می شود. بعد از آغاز آزمایش های هسته ای هند، واشنگتن به آن واکنش نشان داد؛ امّا بعدها و به خصوص با آمدن جرج بوش پسر و حملات ۱۱ سپتامبر، همکاری های آمریکا و هند شدت گرفت و در ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۵ موافقت نامه همکاری در زمینه انرژی هسته ای میان دو کشور امضا شد که این اقدام تأثیر گسترده ای بر روابط هند با کشورهای منطقه، ازجمله ایران داشته است. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله این است که همکاری های هسته ای آمریکا و هند می تواند چه تأثیری بر روابط هند و ایران داشته باشد؟ فرضیه مقاله این است که با توجه به اختلافات ایران و آمریکا در موضوعات منطقه ای و بین المللی، به ویژه اختلاف آن ها بر سر برنامه هسته ای ایران، هرگونه مشارکت و همکاری هسته ای آمریکا و هند، ضمن تأثیر بر منافع و امنیت ایران در سطح منطقه، همچنین می تواند از دامنه همکاری ها و روابط تهران-دهلی بکاهد که این خود می تواند معادلات قدرت و نظم منطقه ای را در راستای اهداف و منافع واشنگتن و متحدان منطقه ای آن شکل بخشد. روش پژوهش با توجه به ماهیت نظری تحقیق کیفی مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی است.
۱۶.

جایگاه استراتژیک سوریه در تقابل روسیه با آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روسیه آمریکا بحران سوریه ژئوپلیتیک رئالیسم تهاجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۴۲
سوریه یکی از کشورهایی است که از اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاصی در سیاست خاورمیانه ای روسیه برخوردار است. امروزه با شکل گیری بحران سیاسی در سوریه، این کشور عرصه اختلافات و رقابت های ژئوپلیتیک دو کشور آمریکا و روسیه گشته و هر یک بر اساس اهداف و منافع خود به ایفای نقش در این بحران می پردازند. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که دلایل اهمیت استراتژیک سوریه در تقابل روسیه با آمریکا چیست؟ و چرا روسیه این گونه از بشار اسد حمایت می کند؟ فرضیه اصلی پژوهش این است که در رقابت های آمریکا و روسیه، سوریه آخرین برگ برنده مسکو برای حفظ قدرت منطقه ای خود و باقی ماندن در جرگه قدرت های بزرگ است؛ لذا شکست و سرنگونی اسد، افول قدرت در مسکو را به نمایش می گذارد. یافته های پژوهش نشان می دهد؛ با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک سوریه در منطقه و اهمیت استراتژیک این کشور در معادلات بین المللی، مسکو در تلاش است تا ضمن حفظ نظام سیاسی سوریه با بهره مندی از ابزارهای مختلف(سیاسی، نظامی،...)، بیشترین نقش را در آینده سوریه ایفاء کند؛ تا بتواند ساختار و نظم کلی در منطقه را حفظ و مانع از گسترش دخالت و نفوذ غرب به ویژه آمریکا در منطقه شود. مقاله پیش رو با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و در چارچوب نظریه رئالیسم تهاجمی شکل می گیرد.
۱۷.

بررسی و تحلیل تأثیر برگزیت بر سیاست امنیتی- دفاعی مشترک اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۱
بریتانیا یکی از قدرت های بزرگ است که همواره در تحولات بین المللی نقش مهم و تاثیرگذاری داشته است. این کشور نقش به سزایی در کندکردن سرعت همگرایی در اروپا داشته و همواره با تبدیل این اتحادیه به یک فدراسیون اروپایی مخالفت کرده است. علاوه بر این، بریتانیا روی خوشی به سیاست خارجی و امنیتی مشترک اروپا نشان نداده است و درصدد اتخاذ سیاست های مستقلانه در حوزه امنیتی و دفاعی برآمده است. پرسش اصلی پژوهش این است که برگزیت چه تأثیری بر سیاست دفاعی و امنیتی مشترک اروپا داشته است؟ فرضیه مقاله بیانگر این است که خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به عنوان کشوری هسته ای و دارای حق وتو، ضمن کاهش وزن و قدرت چانه زنی اروپا در سطح بین الملل، اجرای شماری از پروژه های دفاعی انگلستان را دچار وقفه می کند، که این خود می تواند به کاهش توان نظامی و دفاعی اروپا منجر شود. از سویی، با توجه به این که بریتانیا به عنوان اهرمی در دست آمریکا برای فشار به اروپا به حساب می آید؛ لذا برگزیت می تواند از میزان نفوذ آمریکا بر اروپا بکاهد و از سوی دیگر، فرصتی برای فرانسه و آلمان جهت تلاش برای ایجاد ارتش واحد اروپایی تلقی گردد. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با بهره مندی از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام می شود.
۱۸.

تحلیل نگرانی اروپا از استفاده ابزاری روسیه از انرژی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اروپا روسیه قفقاز جنوبی سلاح سیاسی امنیت انرژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۴
مصرف بالا و نیاز روزافزون اتحادیة اروپا به واردات انرژی به ویژه از روسیه به عنوان بزرگ ترین دارنده منابع گازی جهان باعث شده که مسکو از منابع انرژی به عنوان اهرمی راهبردی برای بازسازی امپراتوری خود و پیش بردن سیاست های کرملین در قبال بروکسل استفاده کند. این امر موجب شده که امنیت منابع و مسیرهای تأمین انرژی برای اروپا از اهمیت بالایی برخوردار شود. در این راستا، اروپا کوشیده است با متنوّع کردن این منابع و مسیرها، آسیب پذیری خود را در این مسئله کاهش دهد که این امر باعث توجّه ویژه اروپا به منطقة قفقاز جنوبی شده است. بدین ترتیب، نوشتار پیش رو درصدد است تا نگرانی های اروپا از استفاده ابزاری روسیه از انرژی را براساس مؤلّفه ها و شاخص های امنیت انرژی تحلیل نماید و در پی پاسخ گویی به این پرسش اصلی خواهد بود که نگرانی اروپا از استفاده ابزاری روسیه از انرژی در چیست؟ فرضیه پژوهش این است که نگرانی اتحادیه اروپا از انحصار روسیه بر منابع انرژی منطقه آسیای مرکزی و قفقاز و از سویی، استفاده کرملین از برگ انرژی به عنوان یک سلاح قدرتمند به منظور پیش برد اهداف سیاسی و اقتصادی خود در قبال اروپا، تأثیر راهبردی بر امنیت انرژی و احتمال به خطرافتادن امنیت ملّی اتحادیه خواهد داشت؛ بنابراین مقامات بروکسل برای رهایی از وابستگی فلج کننده به منابع انرژی روسیه و تضمین امنیت انرژی بالا، در تلاش برای جایگزینی و تنوّع بخشی به سبدهای وارداتی نفت و گاز برآمده که این امر ضمن منزوی کردن مسکو در بازار انرژی، به افزایش قدرت چانه زنی و بازیگری اروپا در معادلات منطقه و بین الملل کمک خواهد کرد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد؛ پیگیری سیاست تنوّع بخشی و کاهش سلطه روسیه بر بازار انرژی منطقه، ضمن کاهش تهدیدات امنیت انرژی، به استقلال هرچه بیشتر اروپا در تصمیمات و سیاست های انرژی و ارتقای قدرت و جایگاه بین المللی اروپا منجر خواهد شد. روش مورد استفاده در این نوشتار توصیفی - تحلیلی است.
۱۹.

سیاست دونالد ترامپ و مساله هسته ای کره شمالی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۸۸
برنامه هسته ای کره شمالی در دو دهه اخیر به یکی از تهدیدات جدی صلح جهانی تبدیل شده است؛ به گونه ای که نه شورای امنیت سازمان ملل و نه هیچ یک از روسای جمهور آمریکا نتوانسته اند راه حل جامعی برای آن بیابند. توافق ژوئن 2018 بین آمریکا و کره شمالی درخصوص آغاز مذاکرات بر سر برنامه هسته ای این کشور، یک بار دیگر جهانیان را امیدوار، و همه نگاه ها را معطوف به شرق آسیا ساخته است. سوال اصلی پژوهش این است که رویکرد ترامپ در قبال بحران هسته ای کره شمالی چیست؟ و چه اهداف و برنامه هایی را پیگیری می کند؟ فرضیه اصلی پژوهش این است که آمریکا خلع سلاح کامل هسته ای و تبدیل کره شمالی به بازیگری مورد پذیرش جامعه جهانی را دنبال می کند. برای این منظور سیاست افزایش فشار منطقه ای و جهانی بر کره شمالی و ناکارآمد نشان دادن کسب سلاح هسته ای برای تامین امنیت، در دستور کار ترامپ قرار داد. یافته های پژوهش نشان می دهد خلع سلاح هسته ای کره شمالی مقدمه افزایش فشارها بر این کشور در سایر حوزه های سیاسی و حقوقی برای تغییر رفتار آن در آینده است. پیونگ یانگ در صورت ادامه دادن به مذاکرات با دو وضعیت روبرو خواهد شد یا تغییر رفتار کامل و تبدیل شدن به رژیمی مشابه کره جنوبی و ژاپن و یا انتظار تغییر رژیم در آینده همانند عراق و لیبی.
۲۰.

تهدیدات روزافزون آمریکا در خلیج فارس و کنش ها و اقدامات ضدهژمون ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آمریکا ایران خلیج فارس تنگه هرمز موازنه تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۶۶
ایالات متحده یکی از بازیگران بین المللی است که نقش به سزایی را در شکل گیری معادلات قدرت در خلیج فارس ایفاء می کند. این کشور در تلاش است تا با کمک هم پیمانان منطقه ای خود، نفوذ و سلطه ایران را بر این منطقه کمرنگ کند و از این طریق، به مهار و انزوای منطقه ای تهران مبادرت ورزد که این امر باعث به وجود آمدن تهدیدات امنیتی برای ایران شده است. از این رو، جمهوری اسلامی با برخورداری از موقعیت راهبردی و بالادستی خود در خلیج فارس و تنگه هرمز، با هدف اعمال فشار بر آمریکا و متحدان منطقه ای آن، تهدید به مسدود کردن این تنگه راهبردی کرده است که این موضوع تأثیر بسزایی بر منافع انرژی و امنیتی واشنگتن و هم پیمانان منطقه ای آن خواهد داشت. بدین ترتیب، پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که ایران برای پاسخ به تهدیدات روزافزون آمریکا در خلیج فارس دست به چه کنش ها و اقداماتی زده است؟فرضیه مقاله این است که با توجه به اهمیت ژئواستراتژیک خلیج فارس و تنگه هرمز در سیاست های آمریکا در خاورمیانه، واشنگتن با هدف محاصره و به طور کلی حذف ایران از معادلات منطقه،در تلاش برای توسعه همکاری ها و برقراری اتحاد راهبردی با شورای همکاری خلیج فارس برآمده است که این امر، ضمن تهدید منافع ایران در خلیج فارس، به کاهش قدرت آن در منطقه منجر خواهد شد. لذا تهران در پاسخ به این تهدیدات، از اهرم راهبردی هرمز و تهدید به بستن آن، جهت ایجاد فشار بر آمریکا و متحدان آن در خلیج فارس بهره می برد. روش مورد استفاده در این نوشتار توصیفی-تحلیلی می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان