وحید تارویردی زاده

حوزه دیپلماسی علم و فنّاوری(دعف) دارای قلمرو مفهومی نوپایی دارد و با وجود قوّت قلمرو کاربردی، فاقد ادبیات نظری درخور در متون علمی و دانشگاهی است. دانشگاههای علوم انسانی به دلیل تعامل بیشتر با مسائل سیاسی، همواره مدّ نظر دستگاههای سیاست خارجه کشورها بوده اند و قبل از ورود دانشگاههای فنی و مهندسی و علوم پزشکی، زمینه ساز تعاملات بین المللی تلقی شده اند. هدف: هدف از انجام پژوهش پیشِ رو، علاوه بر شناسایی عوامل مؤثر بر دعف، ارائه چارچوب توسعه آن از طریق ظرفیتهای دانشگاههای علوم انسانی ج.ا.ایران بود. روش: در این مقاله، نخست به شناسایی درخت دانش عوامل مؤثر بر تأثیرگذاری دانشگاههای علوم انسانی کشور بر توسعه دعف پرداخته شده، سپس با استفاده از رویکرد مدلسازی تفسیری- ساختاری به سطح بندی عوامل و در نهایت، با استفاده از نرم افزار دیمتل به اندازه گیری شدت روابط بین عوامل در سطوح مختلف اقدام شده است. یافته ها: پنج سطح کلی زمینه ها، موانع، علل و لوازم، راهبردها و پیامدها و شدت روابط بین آنها و متغیّرهای درونی آنها ارائه شده است.

هدف:هدف از انجام این پژوهش، ارائۀ مدل پارادایمی و نظام مند توسعۀ دیپلماسی علمی کشور، مبتنی بر مصاحبه های اساتید، خبرگان و متخصصان حوزۀ دیپلماسی علمی در دانشگاههای علوم انسانی بود. روش:این پژوهش مبتنی بر راهبرد پژوهشی داده بنیاد و بر اساس رویکرد نظام مند استراوس و کوربین به دنبال استخراج مدل پارادایمی توسعۀ دیپلماسی علمی است. بدین منظور ابتدا 18 نفر از اساتید، خبرگان و متخصصان حوزۀ دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق(ع) شناسایی و با آنان مصاحبه شد و در مرحلۀ بعد، با فرآوری داده ها و مفاهیم، مقوله های سطح 1 و سطح 2 مدل پارادایمی استخراج شد. یافته ها:با طی مراحل پژوهشی داده بنیاد، هرکدام از مقوله های سطوح 1و2 شناسایی شده، با توجه به سنخیت موضوعی ذیل مقوله های پارادایمیِ شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط واسطه ای، راهبردها و مقوله محوری دسته بندی شدند. نتیجه گیری:حرکت به سمت توسعۀ دیپلماسی علمی، در دانشگاه امام صادق(ع) با توجه به قابلیتهای پویای آن، شرایط و عوامل ویژه ای دارد و ظرافتهای خاصی را در طراحی ها می طلبد. ارتقای قابلیتهای دانشگاه، تقویت جایگاه بین المللی ج.ا.ایران، مقابله با کژکارکردهای دیپلماسی علمی در دانشگاههای علوم انسانی و تحقق مأموریت ج.ا.ایران نسبت به مستضعفین جهان اسلام، از جمله پیامدها و نتایج پیاده سازی چارچوب توسعۀ دیپلماسی علمی در دانشگاههای علوم انسانی است.

هدف این پژوهش ارائه مدل پارادایمی و نظام مند توسعه دیپلماسی علمی کشور مبتنی بر قابلیت های دانشگاه امام صادق (ع) و نیز اولویت بندی راهبردهای ناظر بر آن است. این پژوهش مبتنی بر استراتژی پژوهشی داده بنیاد و براساس رویکرد نظام مند استراوس و کوربین به دنبال استخراج مدل پارادایمی توسعه دیپلماسی علمی بوده و با استفاده از روش IPA اقدام به اولویت بندی راهبردهای آن کرده است. برای این منظور نخست 18 تن از استادان، خبرگان و متخصصان حوزه دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق (ع) شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در مرحله بعد با فرآوری داده ها و مفاهیم، مقوله های سطح های 1 و 2 مدل پارادایمی استخراج شد. در گام پسین پژوهش راهبردهای به دست آمده با استفاده از نظرات 15 تن از افراد اولویت بندی شد. براساس مراحل طی شده مشخص شد که حرکت به سمت توسعه دیپلماسی علمی در دانشگاه امام صادق (ع) با توجه به قابلیت های پویای آن شرایط و عوامل ویژه ای دارد و خواهان ظرافت های خاصی را در طراحی ها است. ارتقا قابلیت های دانشگاه، تقویت جایگاه بین المللی ج.ا ایران، مقابله با کژکارکردهای دیپلماسی علمی در دانشگاه های علوم انسانی و تحقق مأموریت ج.ا.ایران نسبت به مستضعفین جهان اسلام از جمله پیامدها و نتایج پیاده سازی چارچوب توسعه دیپلماسی علمی در دانشگاه های علوم انسانی است، همچنین راهبرد «بین المللی سازی دانشگاه» بیشترین اولویت را میان راهبردهای ارائه شده دارد.

هدف: تعاملات بین المللی دانشگاهی از مهم ترین شروط لازم برای شکل گیری روابط پایدار علمی میان اشخاص و نهادهای علمی فعال در سراسر جهان است. این دست تعاملات برای دانشگاه امام صادق(ع) که چشم انداز خود را «دانشگاه اسلامی مرجع» تعیین کرده، ضرورت مضاعفی دارد. در این پژوهش تلاش شد تا ذهنیتهای مدیران این دانشگاه، درباره تعاملات بین المللی آن، مبتنی بر روش شناسی کیو شناسایی شود. روش: بدین منظور، 236 گزاره فضای گفتمان از منابع دست اول و دست دوم  استخراج شد. سپس گزاره های فضای گفتمان به 41 گزاره کیو تبدیل شد و با تکمیل مراحل یاد شده، 32 مصاحبه با خبرگان و مدیران انجام گرفت. یافته ها: چهار دسته ذهنیت شناسایی شد. همچنین بر اساس مصاحبه های انجام شده، سه مسئله بنیادی در این زمینه، شامل خودسانسوری یا حیای سازمانی، روحیه حاکم بر مدیریت عالی و عدم تعادل ساختاری، شناسایی شدند و برای هر یک پیشنهادهایی نیز ارائه شد.