فریبا رخش

مقدمه: با ظهور فناوری های اطلاعاتی، پدیده سرقت ادبی آگاهانه یا ناآگاهانه رو به افزایش است و این امر موجب خدشه دارشدن جامعه علمی می گردد، در این میان کتابداران می توانند نقش مهمی در حفظ سلامت جامعه علمی داشته باشند. این رو پژوهش حاضر به بررسی نقش کتابداران در ارتباط با سرقت ادبی و راهکارهای مقابله با آن در دانشگاه های علوم پزشکی تیپ یک کشور پرداخته است. روش کار: در این پژوهش روش پژوهش پیمایشی تحلیلی و نوع مطالعه کاربردی بود. ابزار گردآوری داده پرسشنامه استاندارد انجمن کتابداران آمریکا بود. جامعه آماری شامل کارکنان کتابدار کتابخانه های مرکزی دانشگاه های علوم پزشکی تیپ یک کشور(110نفر) بود، روش نمونه گیری سرشماری بود. روایی پرسشنامه ها از روش محتوایی و صوری و پایایی آن با استفاده از آزمون آزمون-آزمون مجدد با ضریب همبستگی 78/0 تایید گردید و روش گردآوری داده ها به شیوه ارسال الکترونیک و پستی بود. یافته ها: بیش از4/40 درصد از 91 پاسخگو گزارش دادند که به دانشجویان و اساتید در نحوه استناد دهی کمک نموده اند. آزمون کای اسکوئر نشان داد که بین کتابدارانی که به دانشجویان در خصوص سبک استناد و چگونگی استناد به منابع راهنمایی می کنند و سطح تحصیلات آن ها رابطه ای وجود دارد( 02/0= (p-value در حدود 30 درصد از کتابداران در تهیه بروشور آموزشی و تکالیف درسی با اساتید همکاری داشته اند. نتیجه گیری : دراین پژوهش مشخص شد که کتابداران به خاطر آگاهی بسیار کم از نقش خود در این رابطه، در بیشتر حوزه های مورد بررسی فعالیت کمی داشته اند. در واقع کتابداران با موارد سواد اطلاعاتی بیگانه هستند. لذا، با بالا بردن سظح تحصیلات کتابداران و برگزاری کارگاه های آموزشی می توان آن ها را با نقش های جدید خود آشنا ساخت.

مقدمه: کتابخانه های بیمارستانی سهم مؤثری در اشاعه اطلاعات پزشکی به عهده دارند. لذا ارزیابی کیفیت خدمات این کتابخانه ها به خاطر نقشی که در پیشبرد خدمات بهداشتی درمانی ایفا می کنند ضروری به نظر می رسد. هدف این پژوهش، ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه های بیمارستانی وابسته به تأمین اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی شهر اصفهان براساس مدل تحلیل شکاف (لایب کوال) بود. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و نوع مطالعه کاربردی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد libQual بود. جامعه ی پژوهش، کلیه استفاده کنندگان از کتابخانه های بیمارستانی وابسته به تأمین اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی شهر اصفهان در سال 1390 خورشیدی بودند و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان302 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود. روایی ابزار توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد و پایایی ابزار با استفاده از alpha Cronbach's مقدار 80 به دست آمد.مقدار80 به دست آمد. روش گردآوری اطلاعات مراجعه حضوری به بیمارستان های مذکور بود. تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی (T زوجی، T مستقل، Mann- Whitney، Chi-square) و به وسیله نرم افزار SPPSS و Excel انجام گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد در بعد تأثیر خدمات کتابخانه ها توزیع میانگین حداقل سطح خدمات مورد انتظار، سطح فعلی خدمات و حداکثر سطح خدمات مورد انتظار با یکدیگر تفاوت معناداری داشت و شکاف کفایت دربیمارستان غرضی (2/.) و بیمارستان الزهرا (1/0) مثبت بود؛ در حالی که در مؤلفه کنترل اطلاعات و کتابخانه به عنوان محل توزیع میانگین حداقل سطح خدمات مورد انتظار با یکدیگر تفاوت معناداری نداشت اما توزیع میانگین سطح فعلی خدمات و حداکثر سطح خدمات مورد انتظار در بیمارستان های مذکور با یکدیگر تفاوت معناداری داشت. در همه بیمارستان ها شکاف کفایت و شکاف برتری منفی است. در مجموع در بیمارستان شریعتی نسبت به سایر بیمارستان ها شکاف بیشتر بود. نتیجه گیری: در کتابخانه های بیمارستانی باید به جنبه کنترل اطلاعات از جمله دسترس پذیر کردن آسان اطلاعات برای استفاده توجه ویژه ای شود و شرایط دسترس پذیری به منابع، به ویژه منابع الکترونیکی را، حتی بر بالین بیمار برای کارکنان تشخیصی و درمانی امکان پذیر نمایند.

مقدمه: رابط کاربر در حقیقت بخشی از نرم افزار و یا به عبارتی محیطی در نظام های رایانه ای اعم از پایگاه ها ، نرم افزارها، سایت ها و ... است که میان ماشین و کاربر تعامل ایجاد می کند. سنجش میزان رضایت کاربران از محیط رابط نرم افزار می تواند تا حد زیادی میزان موفقیت آن نرم افزار را مشخص کند. این پژوهش با هدف، مقایسه ی میزان رضایت کتابداران از محیط رابط نرم افزار های کتابخانه ای شهر اصفهان در سال 1389 انجام گرفت. روش بررسی: مطالعه ی حاضر از نوع تحلیلی و جامعه ی مورد مطالعه، کتابداران کتابخانه های شهر اصفهان (شامل کتابخانه های دانشگاه های دولتی ، آزاد، پیام نور، نهاد کتابخانه های عمومی، شهرداری، علمی-کاربردی و غیر انتفاعی) بود که طبق آمارهای به دست آمده حدود 650 نفر بودند. در این تحقیق از روش نمونه گیری طبقه ای سهمیه ای استفاده شد که تعداد نمونه 242 نفر تعیین گردید. نرم افزارهایی که در این پژوهش مقایسه شدند شامل: نرم افزار پیام مشرق، پارس آذرخش، نمایه، نوسا و کاوش بود. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه ی استاندارد (QUIS یا Questionnaire for user interaction satisfaction) بود که پیش تر در پژوهش دیگری روایی و پایایی آن نیز به تأیید رسیده بود و ضریب Cronbach¢s alpha محاسبه شده برای آن و میزان پایایی پرسش نامه 76/0 بود. جهت تحلیل داده ها ازآمار توصیفی (درصد و میانگین) و نیز آمار تحلیلی از جمله آزمون های ANOVA و همگونی واریانس و از آزمون های تعقیبی Dante و Tukey برای تحلیل واریانس های ناهمگون در نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: کتابداران کاربر نرم افزار نوسا از لحاظ وضعیت کلی نرم افزار (با میانگین 4)، صفحه نمایش اطلاعات (با میانگین 79/3)، واژگان و پیام های رابط کاربر (با میانگین 61/3)، راهنمای رابط کاربر نرم افزار (با میانگین 64/3)، قابلیت ها و امکانات رابط کاربر (با میانگین 76/3) نسبت به کتابداران کاربر سایر نرم افزارهای مورد بررسی رضایت بیشتری داشتند. رشته ی تحصیلی کتابداران (رشته ی کتابداری، رشته ی غیر کتابداری) تأثیری بر میزان رضایت کتابداران از نرم افزار کتابخانه ای نداشت. مقطع تحصیلی بر میزان رضایت کتابداران از نرم افزار کتابخانه ای مؤثر بود. با افزایش سابقه ی کار، میزان رضایت کتابداران از نرم افزار افزایش یافت. نتیجه گیری: رضایت کاربران نرم افزار نوسا از شش ویژگی مورد مقایسه ی نرم افزارهای کتابخانه ای در این پژوهش یعنی وضعیت کلی نرم افزار، صفحه نمایش اطلاعات، واژگان و پیام های رابط کاربر، یادگیری رابط کاربر و راهنمای رابط کاربر در سطح بالاتری نسبت به سایر نرم افزارهای کتابخانه ای قرار داشت. پارس آذرخش و کاوش در رتبه ی دوم و پیام و نمایه در رتبه ی سوم قرار گرفتند. از آن جایی که کتابداران بیشترین ساعات کاری خود را با نرم افزار کتابخانه ای کار می کنند، رضایت آن ها از سهولت و راحتی یا به عبارت بهتر ارتباط با محیط رابط کار در نرم افزار تأثیر زیادی بر موفقیت شرکت های طراح نرم افزارهای کتابخانه ای دارد. بنابراین بخش پشتیبانی و آموزش این شرکت ها باید در جلسات منظم به بررسی عوامل مؤثر بر رضایت کتابداران از نرم افزارهای کتابخانه ای خود بپردازند و از نظرات کتابداران در طراحی های خود استفاده نمایند.

مقدمه: شاخص های ارزیابی پایگاه های اطلاعاتی شامل؛ شاخص های مدیریتی، فنی، محتوایی و جستجو است و ویژگی های جستجو یکی از مهم ترین شاخص های مذکور می باشد. پژوهش حاضر، ویژگی های جستجو در پایگاه های اطلاعاتی پیوسته در وب سایت کتابخانه ی مرکزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از لحاظ درون داد و برون داد جستجو بر اساس معیارهای بین المللی را مورد شناسایی قرار داده است. روش بررسی: مطالعه ی حاضر توصیفی- پیمایشی بود که در سال 1387 انجام گرفت. جامعه ی پژوهش 7 پایگاه اطلاعاتی پیوسته ی موجود در وب سایت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود. در این بررسی ویژگی های جستجو از لحاظ درون داد و برون داد این پایگاه ها با استفاده از چک لیست استخراج شده از معیارهای بین المللی شامل معیار 12-K Maryland، معیار ارزیابی Ovid، ارزیابی DBMS و ابزار ارزیابی Gulliver بررسی شد. روایی چک لیست به تأیید متخصصین رشته رسید و در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار Excel در سطح آمار توصیفی با شاخص های درصد و فراوانی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با مقایسه ی مطابقت ویژگی های درون داد جستجو در پایگاه های اطلاعاتی موجود در وب سایت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با معیارهای بین المللی، مشخص شد که پایگاه Ovid 100 درصد با معیارهای مورد نظر مطابقت داشت؛ در حالی که پایگاه MD Consult، با 52/51 درصد مطابقت در پایین ترین سطح بین پایگاه های مورد مطالعه قرار گرفته است. با مقایسه ی مطابقت ویژگی های برون داد جستجو در پایگاه های اطلاعاتی موجود در وب سایت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با معیارهای بین المللی مشخص شد که پایگاه Ovid 100 درصد با معیارها مطابقت داشته و در بین پایگاه های مطالعه شده بالاترین امتیاز را دارد؛ در حالی که پایگاه MD Consult با90/61 درصد مطابقت در پایین ترین سطح بین پایگاه های مورد مطالعه قرار گرفته است. نتیجه گیری: ویژگی های جستجوی پایگاه اطلاعاتی Ovid 100 درصد با معیارهای بین المللی مطابقت داشت و پایگاه MD Consult با 33/57 درصد انطباق در پایین ترین سطح انطباق با معیارهای بین المللی قرار دارد. سایر پایگاه ها نیز در سطح بالایی قرار دارند که البته می توان پس از بررسی سایر ویژگی ها مانند فنی، مدیریتی و محتوایی این پایگاه ها به تصمیم گیری در خصوص اشتراک یا قطع اشتراک آن ها پرداخت.

"مقدمه: امروزه مراجعه کنندگان به کتابخانه ها خواهان دسترسی سریع و مستقیم به اطلاعات مورد نیاز خود می باشند. بنا بر این کتابداران باید انگیزه ها و هدف های جستجوی اطلاعات دانشجویان، ماهیت و نوع اطلاعات مورد جستجو و روش ها و ابزارهای مورد استفاده در دستیابی به اطلاعات را بشناسند تا راه های صحیح ارائه ی اطلاعات به مراجعین شکل گیرد. هدف از این پژوهش تعیین نیاز اطلاع یابی دانشجویان ترم اول و آخر دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی اصفهان در سال 1385بوده است. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی، 94 نفر از دانشجویان ترم اول (54 نفر) و ترم آخر (40 نفر) در مقطع کارشناسی سه رشته ی آموزشی دانشکده ی مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی اصفهان وارد شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ی محقق ساخته بود که روایی آن از طریق نظرسنجی از استادان و صاحب نظران مربوط و پایایی در حجم نمونه ی پایلوت مورد تأیید قرار گرفت. برای سنجش اعتبار پرسش نامه از ضریب Cronbach Alfa استفاده شد و اعتبار پرسش نامه بر اساس حجم Pilot، 88 درصد برآورد گردید تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش در سطح آمار توصیفی صورت گرفت. یافته ها: میزان نیاز اطلاعاتی دانشجویان در ترم های مختلف تحصیلی متفاوت بود و دلیل اصلی عدم استفاده ی صحیح دانشجویان از منابع کتابخانه، نداشتن آگاهی و آموزش لازم در این زمینه بود. نتیجه گیری: آموزش دانشجویان در زمینه ی کاربرد منابع الکترونیکی برای دستیابی سریع و بهتر به اطلاعات می تواند نیازهای خاص اطلاعاتی ایشان را برآورده ساخته، بر ارتباط میان استادان و کتابداران و گسترش مجموعه ی الکترونیکی کتابخانه و سواد اطلاعاتی دانشجویان مؤثر باشد."

"مقدمه: وب به عنوان یک انقلاب در ارتباطات دانشگاهی و پژوهشی، شیوه ی مبادله ی اطلاعات پژوهشگران را دچار دگرگونی کرده است. منابع مورد استفاده ی پژوهشگر، اطلاعات موثقی را برای پژوهشهای آینده فراهم می آورد و رفتار اطلاع یابی پژوهشگران را در قالب استناد به عنوان یک شاخص برای میزان استفاده از منابع اطلاعاتی نشان می دهد. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت استناد به منابع اینترنتی در مقالات مجلات علمی-پژوهشی دانشگاههای علوم پزشکی کشور در سالهای 1379 تا 1381 بوده است. روش بررسی: این پژوهش کاربردی و نوع مطالعه ی آن توصیفی است به طوری که اطلاعات کتابشناسی 3723 مقاله ی مجلات دانشگاههای علوم پزشکی کشور مربوط به سالهای 1379 تا 1381 از نظر نوع منابع استناد شده و وضعیت مستندات اینترنتی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و سوالات مربوط به هر مقاله از نظر تعداد استناد به کتاب، مجله و منابع اینترنتی، دانشگاه مربوطه و نام مجله، در چک لیستی مشخص شد و روایی آن توسط استادان رشته مورد تایید قرار گرفت، سپس با نرم افزار Excel داده ها تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در مقالات مورد بررسی میزان استناد به منابع اینترنتی بسیار پایین بوده به طوری که تنها 1/0 درصد استنادات متعلق به این نوع منابع بود و در طی سالهای 1381-1379 میزان استناد به منابع اینترنتی سیری صعودی را نشان می داد به گونه ای که 29 درصد مدارک مربوط به مکان یاب های جهانی مستند یافت شد و از نظر رعایت استاندار Vancouver در زمینه ی استناد به منابع اینترنتی 59/1 درصد استنادات اینترنتی با استاندارد مزبور مطابقت داشت. نتیجه گیری: میزان استناد به اینترنت در مقالات مجلات دانشگاههای علوم پزشکی کشور بسیار پایین بوده و چیزی در حدود صفر می باشد لذا می توان نتیجه گرفت که پژوهشگران ما از اینترنت استفاده نمی کنند یا به اینترنت استناد نمی دهند."