علی اصغر دهقانی سعدی

امروزه تلاش های روزافزون برای هماهنگ سازی حسابداری در سطح بین المللی موضوعی برجسته و البته بحث برانگیز در اکثر کشورها است. موج حرکت به سمت استاندارد های بین المللی برای افزایش قابلیت مقایسه صورت های مالی و جلب توجه سرمایه گذاران خارجی، خروشان است. در این میان کشورهایی که از زیرساخت های مناسبی برخوردار نیستند، در صف اول پذیرش و اجرای استاندارد های بین المللی گزارشگری دیده می شوند. مطالعه حاضر با بهره گیری از دو نظریه کلان نهادی و اقتصادی شبکه ها سعی در تبیین حرکت کشورهای در حال توسعه برای پذیرش و اجرای استاندارد های گزارشگری بین المللی دارد. از دیدگاه نظریه نهادی، بین المللی شدن حسابداری ابزاری برای کسب مشروعیت و پاسخگویی به فشارهای وارده از جانب نهادهای بین المللی و داخلی است. از نگاهی دیگر، نظریه اقتصادی شبکه ها بیان می کند، استاندارد های گزارشگری بین المللی، کالایی ارزشمند است.

امروز ثابت شده است تحقق موفقیت تجاری سازمان ها از طریق احترام به ارزش های اخلاقی، مردم، جامعه و محیط زیست امکان پذیر است. از سویی، خودشیفتگی که به عنوان یک ساختار شخصیتی مطرح است، می تواند قضاوت ها و تصمیم های مدیران از احتمال نتایج گوناگون را تحت تأثیر قرار دهد. طبق مطالعات اخیر مشاهده شده است که خودشیفتگی در بین مدیران نقشی حیاتی در انجام فعالیت های مرتبط با مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها دارد. در این راستا، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تجربی نقش تعدیل کنندگی خودشیفتگی مدیران در تبیین رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد مالی 54 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای بازه زمانی 1393-1382 است. لذا پس از تجزیه و تحلیل های آماری صورت گرفته با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری (تحلیل مسیر)، نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش حاکی از آن است که رابطه ای مستقیم و معنادار بین خودشیفتگی مدیران و مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد مالی وجود دارد. هم چنین، نتایج حاکی از وجود رابطه مستقیم و معنادار بین مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد مالی است. افزون براین، نقش تعدیلی خودشیفتگی مدیران در تبیین رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد مالی تأیید شد.

پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه سودمندی روش های مختلف انتخاب متغیر در پیش بینی نوع اظهارنظر حسابرسان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. در این راستا، عملکرد روش های انتخاب متغیر (شامل مبتنی بر همبستگی، آزمون t، تحلیل تشخیصی گام به گام، ریلیف و تحلیل عاملی) بررسی و با یکدیگر مقایسه شده است. طبقه بندی کننده های استفاده شده نیز شامل ماشین بردار پشتیبان و شبکه های عصبی مصنوعی است. ازاین رو، یافته های تجربی مربوط به بررسی 1214 مشاهده (سال- شرکت) پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1386 الی 1393 حاکی از سودمندی و تأثیر مثبت استفاده از روش های انتخاب متغیر بر عملکرد پیش بینی نوع اظهارنظر حسابرسان و هم چنین وجود تفاوت معنادار بین میزان سودمندی این روش ها است. به عبارتی دیگر، در صورت استفاده از متغیرهای منتخب این روش ها نسبت به استفاده از 35 متغیر اولیه ، میانگین دقت افزایش و خطای نوع اول و دوم کاهش می یابد. افزون براین، یافته های پژوهش حاکی از عملکرد بهتر و مناسب ماشین بردار پشتیبان نسبت به شبکه های عصبی است.

جریان تخصیص سرمایه بر اساس اطلاعات مالی ارائه شده از طریق گزارشگری مالی صورت می پذیرد. در این رابطه، حسابرسی ابزاری برای ارتقای کیفیت صورت های مالی شرکت ها شناخته شده و برای آن که حرفه حسابرسی بتواند به طور منظم به وظایف خود عمل کند، وجود آیین رفتار حرفه ای ضروری است. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش توانمندسازی روان شناختی حسابرسان بر رعایت آیین رفتار حرفه ای با تأکید بر نقش تعدیلی جایگاه سازمانی و سابقه کار است. داده های پژوهش از طریق 288 پرسشنامه برخطی که حسابرسان شاغل در مؤسسه های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی تکمیل کردند، گردآوری شد. نتایج پژوهش حاکی از این است که متغیر توانمندسازی روان شناختی حسابرسان در محیط کاری، بر رعایت آیین رفتار حرفه ای تأثیر بسزایی دارد. همچنین، سابقه کاری می تواند به عنوان متغیر تعدیل گر، در تبیین رابطه بین توانمندسازی روان شناختی و رعایت آیین رفتار حرفه ای بین حسابرسان مستقل، افزون بر نقش مستقیم و معناداری که ایفا می کند، به تقویت رابطه یاد شده کمک شایانی کند.

چکیده کیفیت مدیریت به عنوان یکی از مهم ترین منابع ایجادکنندة ارزش و سودآوری در آیندة کسب وکار شرکت ها شناسایی شده است. نگرش و توانایی مدیران موجب شده است که آنان برای پیشبرد اهداف سازمان، راهبردهایی (استراتژی هایی) را برگزینند تا به زعم خود عملکرد سازمان را بهبود بخشند؛ اما هنگامی که مدیران، احساسات شخصی و هنجارهای اخلاقی را در تصمیم های خود درگیر سازند، منطقی بودن آنان موردتردید قرار گرفته و در اصطلاح، شکل غیرمنطقی به خود می گیرد که یکی از این رفتارهای غیرمنطقی، اطمینان بیش ازحد است؛ این نوع از رفتار می تواند بر خط مشی آتی سازمان تأثیرگذار باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تجربی تأثیر قابلیت های مدیران بر میزان اطمینان بیش ازحد آنان و نگرش در انتخاب راهبرد سازمان است؛ ازاین رو نمونة آماری پژوهش، شامل 93 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در بازه زمانی 1383 تا 1393 است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل های آماری حاکی از آن است که رابطه ای منفی و معنادار بین قابلیت های مدیران و اطمینان بیش ازحد وجود دارد؛ به سخنی دیگر، هراندازه که مقامات ارشد سازمان توانمندتر باشند، از میزان اطمینان بیش ازحد آنان کاسته خواهد شد؛ همچنین نتایج نشان دهندة رابطة معنادار بین قابلیت های مدیران و نوع نگرش آنان در انتخاب راهبرد سازمانی است.

خودشیفتگی یک ساختار شخصیتی است که می تواند قضاوت مدیران از احتمال نتایج گوناگون را تحت تأثیر قرار دهد؛ زیرا طبق مطالعات اخیر مشاهده شده است که خودشیفتگی در بین مدیران نقشی حیاتی در انجام فعالیت های مرتبط با مدیریت سود و نمایش عملکرد مالی مطلوب دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تجربی تأثیر خودشیفتگی مدیران بر مدیریت سود و عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از نمونه ی آماری، شامل 624 مشاهده ی (سال-شرکت) برای بازه زمانی 1393-1382 است. پس از تجزیه وتحلیل های آماری صورت گرفته با استفاده از فن معادلات ساختاری، نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش بیان کننده ی از آن است که رابطه ای مستقیم و معنادار بین خودشیفتگی مدیران و شاخص های مرتبط با مدیریت سود و عملکرد مالی وجود دارد. به سخنی دیگر، مشاهده شد به هراندازه که مدیران از خودشیفتگی بالاتری برخوردار باشند برای نمایش عملکرد مالی مطلوب در کوتاه مدت به ذی نفعان، بیش تر به سمت وسوی فعالیت های مرتبط با مدیریت سود سوق پیدا خواهند کرد.

در اغلب پژوهش های انجام شده، متغیرهای پیش بین بدون ضابطه و فقط براساس مطالعات گذشته انتخاب شده اند. فرایند انتخاب متغیرها را می توان به عنوان مرحله پیش پردازش برای حذف متغیرهای نامربوط و اضافه و انتخاب متغیرهای بهینه قبل از ایجاد مدل دانست. در این رابطه، پژوهش حاضر به بررسی سودمندی روش انتخاب متغیر مبتنی بر همبستگی برای پیش بینی نوع اظهارنظر حسابرسان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. طبقه بندی کننده های این پژوهش، شبکه های عصبی مصنوعی و رگرسیون لجستیک است. به طور کلی، یافته های تجربی مربوط به بررسی 1214 مشاهده (سال شرکت) در بازه زمانی 1386 تا 1393 نشان داد سودمندی استفاده از متغیرهای منتخب روش انتخاب متغیر همبستگی، در عملکرد پیش بینی نوع اظهارنظر حسابرسان است. به بیان دیگر، در صورت استفاده از متغیرهای منتخب این روش نسبت به استفاده از کلیه متغیرهای اولیه ، میانگین دقت افزایش و خطای نوع اول و دوم کاهش خواهد یافت. افزون بر این، یافته های پژوهش حاکی از عملکرد مناسب و بهتر شبکه های عصبی نسبت به رگرسیون لجستیک است.

از آنجا که سرمایه گذاران به تأخیر زمانی در ارائه صورت های مالی به وسیله شرکت ها، واکنش نشان داده و این موضوع باعث تجدیدنظر در انتخاب مکان سرمایه گذاری آنان خواهد شد؛ از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تجربی نقش میانجی گری تأخیر غیرعادی در ارائه گزارش حسابرسی در تبیین رابطه بین کیفیت سود و ارزش 98 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای بازه زمانی1392-1383 است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی برای آزمون فرضیه ها از الگو ی معادلات ساختاری استفاده شده است. پس از بررسی و آزمون داده ها، نتایج نشان داد که رابطه ای منفی و معنادار بین کیفیت سود و تأخیر غیرعادی در ارائه گزارش حسابرسی وجود دارد. هم چنین، نتایج حاکی از وجود رابطه منفی و معنادار بین تأخیر غیرعادی در ارائه گزارش حسابرسی و ارزش شرکت است. افزون بر این، رابطه میانجی گری تأخیر غیرعادی در ارائه گزارش حسابرسی در تبیین رابطه بین کیفیت سود و ارزش شرکت تأیید شد. بنابراین، می توان بیان کرد که کیفیت ضعیف سود، افزایش تأخیر در گزارش حسابرسی را به همراه دارد و این امر باعث تعدیل منفی (کاهش) در ارزش شرکت به وسیله سرمایه گذاران خواهد شد.