مهشید شهیدی

پژوهش پیش رو با هدف شناسایی ابعاد و شیوه های اختراع سنت در موزه ها و اثرگذاری قدرت در بازخوانی گذشته انجام شده است. روش تحقیق، تحلیل گفتمان فضا با تأکید بر نظریه مارگاریت کوهن است و تنها موزه هایی در این مقاله انتخاب شدند که پس از انقلاب اسلامی ایجاد شده اند. یافته های این پژوهش نشان داد که موزه ها به منزله مکان های خاطره می توانند منطبق با نیازها و منافع کنونی ایجاد شوند و به فرایند تاریخ سازی و بازسازی آن کمک کنند. در ایران نیز پس از شکل گیری دولت مدرن روند موزه سازی گسترش یافت؛ چراکه جامعه مدرن که ادعای گسستن از سنت های پیشین را دارد، با توده ای از هویت های تکه پاره شده روبه رو می شود و تلاش می کند تا با نوآوری خاطره و ساختن تاریخ برای خود کلیت سازی و هویت بخشی کند و تناقضات درونی خود را نیز پنهان کند.

هدف این مقاله تحلیل نحوه برساخت ابرقهرمانان زن در دو انیمیشن محبوب کودکان ایرانی بوده است. امروزه انیمیشن ها یکی از مهمترین رسانه های مصرفی کودکان هستند. انیمیشن ها نقش مهمی در انتقال ارزش های فرهنگی و هنجارهای اجتماعی دارند و شخصیت های اصلی انیمیشن ها برای بسیاری از کودکان به عنوان یک الگو عمل می کنند. یک موضوع چالش برانگیز این است که امروزه بخش عمده انیمیشن هایی که کودکان تماشا می کنند، غیرایرانی هستند و شخصیت های اصلی و ابرقهرمان های بازنمایی شده در آن ها به عنوان الگوی فرهنگی و اخلاقی برای کودکان ایفای نقش می کنند. طی سال های اخیر، ابرقهرمان های زن نیز در برخی انیمیشن ها معرفی شده اند که به طور خاص می توانند از سوی دختران تقلید شوند. بر همین اساس، در این مقاله دو انیمیشن محبوب «دختر کفشدوزکی» و «یخ زده» از منظر ویژگی های شخصیت ابرقهرمان تحلیل شده اند. در این مقاله تحلیل متن این آثار به کمک روش تحلیل مضمون انجام شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که بازنمایی ابرقهرمانان زن در انیمیشن های محبوب کودکان ایرانی، با ترکیبی از عناصر سنتی و مدرن همراه است. از یک سو، تأکید بر ویژگی هایی چون شجاعت، ماجراجویی و استقلال می تواند الگوهای مثبتی برای مخاطبان فراهم کند. ازسوی دیگر، حضور عناصر کلیشه ای مانند زیبایی ظاهری، رقابت های عاشقانه و روابط پیچیده، به ویژه برای دختران کودک ایرانی چالش برانگیز است. بنابراین، با توجه به نقش تعیین کننده انیمیشن ها در هویت یابی کودکان، سیاستگذاری و سرمایه گذاری گسترده در صنعت انیمیشن و معرفی الگوهای بومی با ملاحظه ارزش های فرهنگ ایرانی-اسلامی الزامی است.