رضا خواجویی

مقدمه: امروزه علی رغم پیاده سازی سیستم اطلاعات بیمارستانی، کماکان در بعضی از کشورها مستندسازی پرونده پزشکی به روش سنتی انجام می شود. ثبت ناقص داده ها در پرونده های پزشکی می تواند منجر به تصمیم گیری های نامناسب درمانی شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان نواقص در فرم های اصلی پرونده های پزشکی بیماران به تفکیک نقش مستندسازان انجام پذیرفت. روش ها: مطالعه حاضر یک پژوهش مقطعی بود که در سال 99-1398 در بیمارستان شفا شهر کرمان انجام شد. بدین منظور، پرونده های پزشکی این بیمارستان به صورت تصادفی انتخاب شدند (600=n). سپس ثبت یا عدم ثبت تمامی عناصر داده فرم های اصلی این پرونده ها با استفاده از چک لیست روا و پایا بررسی شد و داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی در نرم افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شدند. یافته ها: یافته های مطالعه حاضر نشان داد که 70/34 درصد از پرونده های منتخب برای هر بیمار ناقص بودند. در اکثر فرم های پرونده پزشکی، عناصر داده مربوطه به منشی بخش ها تکمیل نشده بود. در سایر فرم ها نیز، پرستاران و پزشکان بیش از نیمی از عناصر داده را ثبت نکرده بودند. بیشترین میزان نقص به ترتیب در فرم های الصاق الکتروکاردیوگرام، پرونده اورژانس و درخواست رادیوگرافی مشاهده شد. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر، عناصر داده مانند جمعیت شناختی، تشخیص اولیه، تشخیص نهایی و امضاء ها توسط منشی بخش ها، پزشکان و پرستاران تکمیل نشده بودند. ثبت نشدن این اطلاعات می تواند موجب مشکلاتی در ارائه خدمات به بیماران شود. ارزیابی میزان نواقص پرونده های پزشکی بر اساس نقش مستندسازان می تواند برای اصلاح فرم ها و توسعه برنامه های آموزشی آتی مؤثر باشد.

مقدمه: یکی از موانع موجود در تبادل اطلاعات میان سیستم های اطلاعات بیمارستانی و سامانه پرونده الکترونیک سلامت ایران، عدم ثبت صحیح و به موقع اطلاعات می باشد. هدف مطالعه حاضر، بررسی میزان ثبت صحیح و به موقع اطلاعات مربوط به بیماران موجود در پرونده های الکترونیک بیمارستانی است که ارسال اطلاعات آن ها به سامانه سپاس ناموفق بوده است. روش ها: مطالعه حاضر توصیفی بوده و در سال 1395 انجام شد. در این مطالعه 882 پرونده ارسال نشده از سیستم های اطلاعات بیمارستانی در بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان به سپاس با استفاده از یک چک لیست، بررسی شد. به منظور محاسبه فراوانی ثبت صحیح و به موقع عناصر داده در سیستم های اطلاعات بیمارستانی مورد بررسی، از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. یافته ها: در مجموع در مطالعه حاضر 18758 عنصر داده بررسی شد. بطور کلی میزان ثبت صحیح و به موقع عناصر داده بررسی شده در این سیستم ها 97درصد و 87/99درصد محاسبه بود. بیشترین میزان ثبت نادرست عناصر داده مربوط به شماره شناسنامه، کد ملی و محل زندگی بیمار بود. همچنین، بیشترین میزان عدم ثبت به موقع عناصر داده نیز مربوط به تشخیص نهایی و علت فوت بیمار بوده است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر، نشان داد میزان ثبت صحیح و به موقع اطلاعات در سیستم های اطلاعات بیمارستانی از مقدار بالایی برخوردار بود. این مطالعه موارد زیادی از نقض صحت و به موقع بودن اطلاعات ارسالی به سپاس را شناسایی کرد که ممکن است یکی از دلایل آن عدم دقت و سهل انگاری کاربران باشد. استفاده از روش هایی مانند آموزش و توجیه کاربران نسبت به ثبت صحیح و به موقع اطلاعات و طراحی سیستم ها همراه با قابلیت ارائه بازخورد، می تواند تاحدود زیادی به بهبود ثبت صحیح و به موقع اطلاعات موجود در سیستم های اطلاعاتی کمک نمایند.

مقدمه: با وجود توسعه فناوری اطلاعات به ویژه در حیطه بهداشت و درمان، هنوز فرایند ایجاد و به کارگیری پرونده الکترونیک سلامت دشوار می باشد. شناسایی موانع اجرایی این سیستم به رفع آنها و اتخاذ راهکار های موثر پیاده سازی کمک می نماید. هدف این مطالعه تعیین موانع اجرایی پیاده سازی پرونده الکترونیک سلامت در بیمارستان های کرمان بود. روش کار: این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1394 انجام گرفت. جامعه این پژوهش شامل مسئولان فناوری اطلاعات و مدیران بیمارستان های شهرکرمان بود و به دلیل محدود بودن تعداد افراد نمونه گیری انجام نشد. داده ها از طریق پرسشنامه پژوهشگر ساخته جمع آوری گردید. روایی آن براساس روش اعتبار محتوا و روایی صوری و پایایی آن ازطریق محاسبه همبستگی درونی تایید شد (93/0=α). داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون T-Test در نرم افزار SPSS19 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بیشترین میانگین موانع پیاده سازی سیستم، مربوط به محدودیت های فنی و تخصصی (32) و نگرشی- رفتاری افراد (1/25) و کم ترین آن مربوط به محدودیت های استاندارد سازی (3/9) بود. هیچ کدام از محدودیت های اجرایی با اطلاعات جمعیت شناختی شرکت کنندگان ارتباط معنی داری نداشتند(05/0P>). بین محدودیت های فنی و تخصصی، تغییرات سازمانی، هزینه ای، نگرشی- رفتاری افراد باپیاده سازی این سیستم در بیمارستان های مختلف ارتباط معنی داری وجود داشت (05/0=P). نتیجه گیری: محدودیت های فنی، تخصصی و نگرشی- رفتاری مهم ترین موانع پیاده سازی پرونده الکترونیک سلامت می باشند. به منظور غلبه بر موانع راهکار هایی نظیر برنامه ریزی جهت پیاده سازی و استفاده از این سیستم، ایجاد تیم متخصص برای ارزیابی موانع احتمالی، آموزش کلیه مدیران ارشد و کاربران توصیه می شود.

مقدمه: وب سایت های کتابخانه ای به عنوان یکی از راه های اصلی برای دسترسی به منابع کتابخانه هستند که برای اطمینان از عملکرد مناسب آن ها، لازم است مطابق نیاز کاربران طراحی شوند. هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی کاربردپذیری وب سایت های کتابخانه های مرکزی دانشگاه های علوم پزشکی تیپ یک کشور ایران و تعیین رابطه آن با رتبه وبومتریک دانشگاه های موردبررسی بود. روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و مقطعی بود که با استفاده از روش ارزیابی مکاشفه ای، به بررسی میزان کاربردپذیری وب سایت های کتابخانه های مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تیپ یک ایران (تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد، اهواز، کرمان، مازندران، ارومیه، کرمانشاه و زنجان) در تابستان 1392 پرداخت. در این پژوهش، سه نفر ارزیاب به طور مستقل وب سایت ها را با مؤلفه های نیلسن، مورد ارزیابی قرار دادند. در نهایت، فهرستی از مشکلات کاربردپذیری موجود در رابط های کاربری مورد ارزیابی تهیه شد. برای تعیین نوع مشکلات از معیار «درجه شدت» استفاده شد. سپس رابطه بین رتبه کل کاربردپذیری وب سایت کتابخانه ها با رتبه وبومتریک دانشگاه های موردنظر تعیین شد. تحلیل یافته های پژوهش با نرم افزار SPSS20 انجام گرفت. یافته ها: در این ارزیابی، بیشترین مشکلات وب سایت ها، مربوط به «انعطاف پذیری و کارایی استفاده» و کمترین آن ها، مربوط به «پیشگیری از خطا» بودند. همچنین، بیشترین مشکلات وب سایت ها، مشکلات «اساسی» بودند. نتایج نشان داد بین رتبه وبومتریک دانشگاه های علوم پزشکی و رتبه کاربردپذیری وب سایت کتابخانه مرکزی آن ها همبستگی وجود ندارد. نتیجه گیری: طراحی رابط کاربر وب سایت های کتابخانه ای با وجود طیف وسیع و متنوع کاربران، دارای کاربردپذیری مطلوبی نیست. پیشنهاد می شود در طراحی این وب سایت ها استانداردها و اصول از پیش تعیین شده مورد توجه قرار گیرند.

مقدمه: با توجه به رسالت وب سایت های دانشگاهی در ارائه خدمات به کاربران، طراحی کارآمد محتوای اطلاعاتی آن ها باعث استفاده مؤثر آن ها می شود. از جمله ی آن ها وب سایت های گروه های آموزشی هستند که می توانند حاوی اطلاعاتی ارزنده برای اساتید، دانشجویان و سایر کاربران باشند. هدف از این مطالعه شناسایی محتوای اطلاعاتی وب سایت های گروه فناوری اطلاعات سلامت و مدارک پزشکی کشور بود. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه کاربردی است که در زمستان سال 1391 خورشیدی به صورت مقطعی بر روی 14 وب سایت گروه های مذکور انجام شد. اقلام اطلاعاتی با استفاده از یک فرم گردآوری داده ها جمع آوری شد که روایی آن مورد تأیید سه نفر متخصص انفورماتیک پزشکی قرار گرفته بود. میزان ضرورت اقلام در یک جلسه گروه متمرکز بررسی شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی در SPSS 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در این پژوهش در کل 36 عنوان اقلام اطلاعاتی موجود در 14 وب سایت مورد مطالعه استخراج شده و در شش گروه اطلاعات رشته، اساتید، پژوهشی، آموزشی، عملکرد گروه، و سایر طبقه بندی شدند. بیشترین موارد مربوط به اطلاعات آموزشی و پژوهشی ( هر کدام 22 درصد)، وکمترین مربوط به اطلاعات رشته (8 درصد) می باشد. هشتاد و سه درصد از عناصر موجود در وب سایت ها توسط گروه متمرکز ضروری شناخته شدند. نتیجه گیری: عناصر اطلاعاتی وب سایت گروه های آموزشی مختلف هم از نظر عناوین استفاده شده و هم از نظر نوع محتوای اطلاعاتی متفاوت می باشند. این تفاوت می تواند باعث پایین آمدن کارآیی استفاده و سردرگمی کاربران در یافتن اطلاعات گردد. نتایج این تحقیق می تواند برای گروه های آموزشی، مسئولین وب سنجی دانشگاه ها و طراحان وب سایت ها در طراحی و ارتقا وب سایت ها مفید واقع شود.

مقدمه: نظر به اهمیت حیاتی فعالیت های بخش اورژانس در نجات جان انسان ها، سیستم های اطلاعاتی این بخش باید فاقد مشکلات کاربردپذیری باشد تا از بروز هر گونه خطا توسط آن ها جلوگیری شود. برای سنجش این خصوصیت از روش های ارزیابی کاربردپذیری استفاده می شود. روش ارزیابی اکتشافی از جمله این روش هاست که با صرف زمان، هزینه و منابع کمی، مشکلات کاربردپذیری را شناسایی می نماید. هدف این پژوهش ارزیابی کاربردپذیری زیرسیستم پذیرش اورژانس HIS ( Hospital Information System ) دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود. روش کار: سه نفر ارزیاب آموزش دیده به طور مستقل زیرسیستم مربوطه را با استفاده از اصول دهگانه نیلسن، ارزیابی و درجه شدت مشکلات را تعیین نمودند. در نهایت از ترکیب مشکلات یافت شده توسط ارزیابان مستقل، یک لیست واحد تهیه شده و میانگین درجه شدت آن ها محاسبه گردید. یافته ها: در مجموع 163 مشکل کاربردپذیری شناسایی شدند. کمترین میزان رعایت اصول ارزیابی اکتشافی مربوط به ویژگی «پیشگیری از خطا»، به میزان سه درصد و بیشترین آن مربوط به ویژگی «همسانی و استانداردها»، به میزان 27 درصد بود. میانگین درجه شدت مشکلات از 3 . 2 (مسئله کوچک) مربوط به ویژگی «وضوح وضعیت سیستم» تا 9 . 2 (مسئله بزرگ) مربوط به ویژگی «کمک به کاربران در شناسایی و اصلاح خطا» بود. نتیجه گیری: روش ارزیابی اکتشافی را می توان برای شناسایی تعداد زیادی از مشکلات کاربردپذیری نرم افزارهای کاربردی حوزه سلامت به کار برد. این نوع مشکلات، در صورت مرتفع نشدن، باعث اتلاف زمان کاربران و بیماران، افزایش خطا، کاهش کیفیت اطلاعات و به طور کلی تهدید سلامت بیماران خواهند گردید.

مقدمه: با توسعه به کارگیری سیستم های اطلاعات بهداشتی و با توجه به نقش بسیار مهم این سیستم ها در ارتقاء کیفیت خدمات ارائه شده به بیماران و سلامت آن ها، ارزیابی مداوم این سیستم ها ضروری می باشد. این مطالعه با هدف بررسی پژوهش های انجام شده برای ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی در ایران انجام شد. روش کار: این مطالعه یک مرور ساختار یافته است که در آن منابع فارسی مرتبط با هدف تحقیق از فروردین ماه 1380 تا شهریور ماه 1391 از پایگاهایSID, Magiran, Iranmedex بازیابی گردیدند. در این مطالعه از 727 مقاله بازیابی شده در نهایت 36 مقاله مرتبط شناخته شد و توسط نویسندگان مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: این مطالعه نشان داد که در 50 درصد مقالات از ابزار پرسشنامه برای ارزیابی سیستم ها استفاده شده بود که در 42 درصد موارد پرسشنامه ها میان افراد توزیع شده بود. در 50 درصد مقالات هم پژوهشگران از طریق مصاحبه، مشاهده و مطالعه اسناد و پرونده ها اطلاعات موجود را جمع آوری کرده بودند. همچنین مرحله ارزیابی در تمامی مطالعات انجام شده پایانی و روش بررسی به جز در یک مقاله، از نوع کمّی بود. نتیجه گیری: توسعه و ارتقاء سیستم های اطلاعاتی نیاز مند به کارگیری ابزارها و روش های متعدد ارزیابی می باشد. با وجود تعدد مطالعات ارزیابی انجام شده در ایران، این مطالعات از تعداد محدودی از ابزارها و روش های موجود استفاده نموده اند.