اسماعیل آهنگری

مقدمه: رویکرد معیشت پایدار در طول سال های گذشته بهترین روش برای پرداختن به مسائل فقر و توانمندسازی فقرا بوده و سعی دارد مشکل فقر و آسیب پذیری نواحی روستایی را به شکلی همه جانبه نگر و بر محوریت توسعه منابع انسان حل کند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی فرصت هایی برای راه اندازی کسب وکارهای کارآفرینانه در راستای دستیابی به معیشت پایدار روستاییان شهرستان مهاباد طراحی و انجام گرفت. روش شناسی: برای رسیدن به هدف مورد نظر، از رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) و روش های دلفی و تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. جامعه موردمطالعه در این پژوهش، متخصصان، صاحب نظران، خبرگان و افراد باتجربه در حوزه کارآفرینی روستایی و کشاورزی در شهرستان مهاباد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 24 نفر از آنان به عنوان اعضای پانل دلفی انتخاب گردیدند. در این پژوهش، پس از سه دور بررسی، نسبت به فرصت های راه اندازی کسب وکارهای کارآفرینانه، اجماع حاصل شد. ابزار اصلی پژوهش در دور اول دلفی، پرسشنامه ای با پرسش های باز پاسخ، در دورهای دوم و سوم، پرسشنامه با پرسش های بسته و باز پاسخ و در مرحله تحلیل سلسله مراتبی، ابزار پژوهش پرسشنامه مقایسات زوجی بود. داده ها با استفاده از کدگذاری، تحلیل محتوا و آماره های توصیفی در محیط نرم افزارهای SPSS، Excel و Expert Choice تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: براساس نتایج، توسعه باغات مکانیزه (سیب، انگور، گردو، هلو وغیره)، توسعه واحدهای دامی (سبک و سنگین) کوچک و تولید و فروش لبنیات محلی، احداث واحدهای سردخانه چندمنظوره جهت نگهداری محصولات کشاورزی و دامی و توسعه صنایع فرآوری و بسته بندی محصولات کشاورزی، باغی و دامی، به عنوان مناسب ترین فرصت ها برای راه اندازی کسب وکارهای کارآفرینانه در نواحی روستایی شهرستان مهاباد، شناسایی گردیدند. فرصت هایی که اهمیت کمتری داشتند، عبارت بودند از: احداث کشتارگاه مکانیزه دام سنگین و سبک، توسعه تولید قارچ و حل مشکل بازاریابی، توسعه کاشت گیاهان دارویی و ایجاد کارگاه بسته بندی و عصاره گیری و توسعه صنایع تبدیلی جهت کاهش خام فروشی محصولات کشاورزی و باغی. همچنین، براساس ظرفیت ایجاد اشتغال، فرصت های مرتبط با بخش کشاورزی، براساس سهولت بهره برداری از فرصت، فرصت های مرتبط با بخش صنایع دستی و مشاغل خانگی و براساس تناسب فرصت با قابلیت های منطقه، فرصت های مرتبط با بخش کشاورزی، بالاترین اولویت را در بین فرصت های کارآفرینی در نواحی روستایی شهرستان مهاباد، داشتند. نتیجه گیری/ دستاوردها: به طورکلی نتایج پژوهش حاکی از آن بود که فرصت های کسب وکار بسیاری در منطقه موردمطالعه وجود دارد که به صورت کشف نشده و یا بلااستفاده، باقی مانده اند و یافتن این فرصت ها، باعث اشتغال زایی، رشد اقتصادی ملی و منطقه ای و بهبود معیشت پایدار روستاییان می گردد که بیانگر الزام به نیازسنجی و برنامه ریزی توسعه ای محلی و منطقه ای در این زمینه است. 

در پژوهش های گذشته، از نظریه تبادل رهبر- عضو (کیفیت LMX) برای تبیین رابطه کارکنان و سرپرستان در جهت کسب دستاوردهای مطلوب سازمانی استفاده شده است، اما به سازوکار این فرایند توجه نشده است. از این رو، پژوهش حاضر با مطالعه دو متغیر فرهنگ یادگیری در سازمان و نقش این فرهنگ و با استفاده از رویکرد هنجاری، به بررسی اثر کیفیت رابطه LMX، بر این دو بعد پرداخته است. جامعه آماری متشکل از 110 نفر از کارشناسان کشاورزی استان مرکزی است که 86 نفر از آنها به روش دردسترس انتخاب شدند. برای داده پردازی، از مدل سازی معادله های ساختاری استفاده شد. سه یافته اصلی تحقیق نشان داد کیفیت LMX بر فرهنگ یادگیری سازمانی و فرهنگ یادگیری در سازمان بر تعهد سازمانی تأثیر مستقیم دارد و کیفیت LMX اثری غیر مستقیم بر تعهد سازمانی دارد. براساس نتایج پژوهش، کیفیت LMX عامل مهمی در ارتباط های دوسویه و نشر فرهنگ یادگیری در سازمان است و از این طریق، سبب توسعه تعهد سازمانی کارکنان می شود. در انتها با توجه به محدودیت های پژوهش، پیشنهادهایی ارائه شده است.

فن آوری اطلاعات و الگوهای مؤثر بر پذیرش آن یکی از موضوعات فراگیر در حوزه مطالعات سازمانی محسوب می شود که در این رابطه مدل پذیرش فن آوری دیویس چارچوب مناسبی را برای شناسایی مهم ترین متغیرهای اثرگذار بر پذیرش آن فراهم می آورد. با این رویکرد، تحقیق حاضر با هدف شناسایی متغیرهای بیرونی مؤثر بر دو بعد سودمندی درک شده و سهولت استفاده به عنوان دو بعد از مدل پذیرش فن آوری و به روش همبستگی انجام شد. از آنجا که این مدل کمتر در بسترهای سازمانی مورد توجه قرار گرفته است، تمرکز اصلی برای توسعه مدل، توجه بر نقش متغیر ارتباط شغلی به عنوان متغیر تعدیل گر در بین اثر سهولت درک شده بر نیت پذیرش و اثر سودمندی درک شده بر سهولت استفاده بود. هم چنین، متغیر تجربه به عنوان یک متغیر بیرونی مورد توجه قرار گرفت. جامعه آماری، مروجان کشاورزی استان آذربایجان غربی در سال 1392 به تعداد 180 نفر بود. از میان جامعه مذکور، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 120 نفر به عنوان نمونه به روش تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. داده های مورد نیاز از طریق پرسش نامه گردآوردی شد. روایی صوری ابزار توسط پانل متخصصان تأیید شد. مقادیر آلفای کرونباخ برای ابعاد مختلف پرسشنامه بین 730/0 تا 816/0 قرار داشتند. به منظور پردازش و تحلیل داده ها از روش حداقل مربعات جزیی به عنوان رویکردی نوین در مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد متغیر تجربه اثر معنی داری بر سودمندی درک شده دارد و قادر است تا 77 درصد تغییرات سودمندی درک شده را پیش بینی کند. هم چنین، مدل ارایه شده قادر است تا 71 درصد تغییرات استفاده واقعی را پیش بینی کند.