سید حسن قاضوی

سید حسن قاضوی

مدرک تحصیلی: استادیار گروه آموزشی تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۴ مورد از کل ۱۴ مورد.
۱.

Behaviorology of Elites and Experts in Determining a Successor after the Prophet Mohammad (PBUH) Death According to the Historical Sociology(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Prophet of Islam (PBUH) Hijaz Muslims Tribal Chief Age Companions of the Prophet (PBUH)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۰
The investigation into the factors that led elites and experts to choose a different path for selecting a ruler after the demise of the Prophet of Islam (PBUH), disregarding his directives, and the subsequent compliance of the people with them, is the primary focus of this research. The present study aims to uncover the factors that shaped the transformations at the time of the passing of the Prophet of Islam (PBUH). Utilizing historical data and a descriptive-analytical method, it examines and evaluates the cultural life of Arabs in the context of selecting a tribal chief and their customs and traditions in this selection process. According to its findings, considering the large number of newly converted Muslims at the time of the Prophet's (PBUH) passing and the absence of a centralized inter-tribal government prior to his rule in Hijaz, the prevailing beliefs among Arabs in selecting a tribal chief-such as the disregard for the explicit instructions of the previous chief and the appointment of a ruler based on material criteria like physical appearance, age, etc.-are evident. Furthermore, if the Prophet (PBUH) issued a directive that did not align with the preferences of certain companions or was beyond their limited understanding, they would openly or covertly oppose it. The discourse of the elites and experts present at the Saqifah Bani Sa'ida in determining the successor to the Prophet Muhammad (PBUH) can be evaluated in this context.  
۲.

Deconstruction of Colonial Policies, Especially England, in the History of Iran (Case Study: Volume Seven of Cambridge)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Purification of Colonial Policy Volume Seven of Cambridge History of Iran Historiography Qajar Dynasty Pahlavi

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۸۹
favorable with the Western-oriented attitude and the History of Iran Cambridge is a prominent example. The authors of the 7th volume of the Cambridge History of Iran briefly were reviewed the political and economic transitions of Iran during the Qajar and Pahlavi periods, without scientific and analytical explanation, and they passed by it descriptively.The important point was disregard their of British colonial policy in the political and economic transitions and foreign relations of Iran during the Qajar period and the Pahlavi dynasty.
۳.

تأثیر گفتمان انقلابی چپ بر خوانش نهضت سربداران در ایران معاصر با تکیه بر کتاب «نهضت سربداران خراسان» پطروشفسکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سربداران تحلیل گفتمان لکلائو و موفه گفتمان انقلابی چپ کتاب نهضت سربداران خراسان پطروشفسکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۸۲
نهضت سربداران (736 783 ق)، در اواخر کار ایلخانان مغول، بر اثر ظلم و تعدّی حکّام مغولی و نبود قدرت مرکزی مقتدر برای جلوگیری از هرج و مرج رخ نمود و منجر به تشکیل دولت سربداران خراسان شد. این نهضت، به دلیل صبغه انقلابی و مردمی اش، مورد توجه جریان های انقلابی ایران معاصر ازجمله انقلابیون چپ قرار گرفت. کتاب نهضت سربداران خراسان نوشته پطروشفسکی با ترجمه کریم کشاورز، به عنوان یکی از روایت های اثرگذار پژوهشی درباره سربداران، از منظر گفتمان مارکسیستی به تاریخ این جنبش نگریسته و تاریخ سربداران را در چارچوب گفتمان خود صورت بندی و تحلیل کرده است. یافته های این پژوهش با استفاده از روش تحلیل گفتمان لکلائو و موفه نشان می دهد که چگونه گفتمان انقلابی چپ، طی این کتاب، تلاش کرده تا نهضت سربداران خراسان را بر مبنای گفتمان ماتریالیستی و طبقاتی خویش تفسیر و تبیین کند و گفتمان خود را در قرائت تاریخ این نهضت مبنای روایت و تحلیل قرار دهد.
۴.

بررسی اجتماع دو قادر بر یک مقدور از دیدگاه معتزله و امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امامیه معتزله اجتماع دو قادر قدرت استطاعت مقدور واحد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۳۷۰
در این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی به مسئله اجتماع دو قادر بر یک مقدور از دیدگاه معتزله و امامیه پرداخته می شود و استطاعت و قدرت خداوند و انسان نیز مورد کاوش قرار می گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد؛ معتزله و از جمله عبدالجبار در عین اعتقاد به تقدم استطاعت انسان بر فعل، به قدرت خداوند نیز نسبت به جمیع ممکنات معتقدند. اما در تعارض میان قدرت خداوند و قدرت انسان نسبت به یک فعل، تنها انسان را قادر دانسته و به تفویض گرایش پیدا کرده اند. در امامیه، برخی از متکلمین نخستین (از اصحاب ائمه^) هم خداوند و هم انسان را قادر می دانند. بدین صورت که استطاعت انسان مشروط به سلامتی اعضا و جوارح و صحت جسم است و تحقق فعل وابسته به سبب وارد از سوی خداوند می باشد. برخی همنوا با معتزله و برخی نیز از اقوی بودن قدرت خداوند سخن گفته اند. متکلمین معاصر با طولی دانستن قدرت انسان، هم از قدرت خداوند و هم از قدرت انسان دفاع کرده اند.
۵.

رهیافتی تاریخی به مفهوم کلمه «ولی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر گرامی اسلام (ص) علی (ع) ولی و مولی زعامت جانشینی اولویت در تصرف مفهوم ولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۱۶۹
زعامت و رهبری امت اسلامی بعد از رحلت رسول خدا(ص) از جنجالی ترین مسائل جامعه اسلامی از گذشته تاکنون بوده است. این که رسول خاتم(ص) برای استمرار دعوت اسلام در آینده چه سازوکاری را اندیشیده و به انجام رسانده است، با نگرش هایی چند قابل بررسی است. در نگرش نقلی، آیاتی از قرآن و انبوهی از روایات به لحاظ تفسیری و تاریخی قابل توجه است. پژوهش پیشرو بامحور قرار دادن این حدیث رسول اکرم(ص): «إِنَ عَلِیا مِنِّی، وَ أَنَا مِنْهُ، وَ هُوَ وَلِی کُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِی» و با تمرکز بر اصطلاح «ولی» می کوشد با عنایت به سخنان، استنادات و ارجاعات خلفای مسلمان و به ویژه سه خلیفه نخست به آن، از نقطه نظر تاریخی و به روش تحلیلی، از این اصطلاح قرآنی معناشناسی دقیقی در راستای مسئله جانشینی رسول اعظم(ص) ارایه نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد، کاربرد این اصطلاح در سخنان و استنادات سه خلیفه نخست صراحت در مفهوم اولویت در تصرف، زعامت، جانشینی و سرپرستی جامعه دارد چنان که فهم مردم آن زمان نیز در مواجهه با سخنان خلفا به روشنی بر همین امر تاکید و گواهی می دهد.
۶.

بازیابی گونه ها و روابط فواصلِ آیات یک سوره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روابط فواصل فاصله قرآنی فواصل آیات گونه های فواصل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۶۰
فاصله، پدیده ای بلاغی و اعجازی در پایان آیه قرآن است که از نظر لفظی و ظاهری به موضوع زیباشناختی و موسیقایی آیات یک سوره مربوط می شود؛ اما از جنبه دلالی و معنایی نیز عبارات و جملات پایانی آیات یک سوره با محتوای آیه خود ارتباط معنایی محکم و وثیقی دارند. اکنون می توان پرسید که گونه های جملات و عبارات پایانی آیات در یک سوره قابل شناسایی هستند؟ آیا روابط آن ها را می توان تحت یک قاعده بیان کرد؟ با دقت نظر حداقل چهار نوع از فواصل دلالی در یک سوره قرآن قابل بازشناسی است: آیات و فواصل یکسان؛ آیات متفاوت و فواصل یکسان؛ فواصل به هم نزدیک معنایی و فواصل دیگر. اما یک فاصله می تواند علاوه بر رابطه معنایی با آیه خود، یکی یا بیشتر از روابط را در سوره داشته باشد: رابطه با محتوای سوره، رابطه با سیاق، رابطه با آیه بعد، رابطه فاصله آیه اول با محتوای سوره و رابطه فاصله آیه آخر با محتوای سوره. برای هر کدام از گونه ها و روابط، نمونه هایی از آیات با توجه به تفاسیر یاد شده است. این پژوهش با روش نقلی – وحیانی و شیوه توصیفی-تحلیلی، در صدد بیان انواع فاصله آیات و روابط و مناسباتی است که فواصل در یک سوره دارد.
۷.

رهیافت تاریخی در چرایی اسلام ناپذیری قریش: نظریه انحصارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انحصار اقتصاد قریش مکه اسلام پیامبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۴۵۵
چرایی عدم پذیرش اسلام از سوی اکثریت مردم مکه پس از 13 سال تبلیغ پیامبر، از موضوعاتی است که اندیشه ورزان حوزه دین، سیاست و تاریخ را به خود مشغول داشته است. در گونه شناسی کلی نظریه های این باب، برخی جمود فکری، عنصر جاهلیت و بت پرستی و یا ساختار و سنت های قبیله ای و برخی شرایط اقلیمی را مورد تاکید قرار داده اند. پژوهش حاضر درصدد است با توصیف و تحلیل زمینه های ساخت انحصار به پاسخ مطلوب دست یابد. نقش بی بدیل قدرت اقتصادی به عنوان پشتوانه انحصارگرایی، و تسری این مسئله در ابعاد سیاسی اجتماعی و گزارش های همسو، قراین نظریه مختار است. انحصارگرایی در این جامعه، علاوه بر ایجاد نظام طبقاتی، وضع و اجرای قوانین را نیز در اختیار اعضای این حلقه انحصاری قرار می داد. طبقه ای که پذیرش محتوای دعوت پیامبر، به منزله قبول خطا در خودبرترانگاری و شکسته شدن حلقه انحصاری آنها بود.
۸.

بررسی و نقد چیستی اختیار انسان از دیدگاه ژان پل سارتر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سارتر تقدم وجود بر ماهیت اصالت وجود آزادی اختیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۲ تعداد دانلود : ۵۴۸
اختیار انسان و دامنه آن از دیدگاه سارتر در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در تبیین چیستی اختیار از دیدگاه سارتر باید گفت، وی معتقد به تقدم وجود بر ماهیت در انسان است. وجود انسان از سوی خداوند نیست، چراکه در این صورت موجب جبر در انسان خواهد شد. به اعتقاد او انسان همان اختیار و آزادی است و اختیار نیز همان انسان است. اما این دیدگاه صحیح نیست، زیرا: وجود هر موجود ممکنی، بدون علت خلاف بداهت است. خوب و بد نسبی و وابسته به خواست انسان خواهد شد. بین ماهیت نوعیه انسان و کمالات وجودی او خلط شده است. وجود طبیعت در انسان، علت تامه صدور افعال نیست. اصالت انسان به روح او است و خدا نیز امری واقعی است. ضمانت اجرایی ای برای عمل به صفات شایسته انسانی وجود نخواهد داشت. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی توصیفی در پی بررسی و نقد چیستی اختیار انسان از دیدگاه ژان پل سارتر است.
۹.

رهیافت تأویلی به آیه شریفه «وَ فَدَیناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ» با عنایت به اصطلاح عظیم در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ذبح عظیم حضرت ابراهیم× حضرت اسماعیل× امام حسین×

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۰۷ تعداد دانلود : ۷۴۲
غالب مفسّران شیعه و اهل سنّت در آیه « وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ » گفته اند که مراد از «ذبح عظیم»، «کبش» «قوچ» است و از آن جایی که در قرآن وصف عظیم در چند مورد بیشتر به کار برده نشده است؛ برای خدا « رَبِّکُمْ عَظیم »، برای قیامت « نَبَأٌ عَظیم »، برای عرش خدا « الْعَرْشِ الْعَظیم » و سرانجام برای اخلاق پیامبر اسلام | « خُلُقٍ عَظیم » به کار رفته است. به نظر می رسد برخی از عالمان و مفسران با چنین پرسشی در ذهن خود مواجه شده اند که چگونه قربانی کردن گوسفند، ذبح عظیم است؟ ازاین رو، تأویلات گوناگونی را بر اساس روایات ذکر نموده اند. در این پژوهش تلاش شده است به روش تحلیلی ضمن بررسی اصل مسئله، مراد اصلی « ذبح عظیم » تبیین گردد. بر اساس روایت پیامبر گرامی اسلام (ص) که می فرماید: « أنا من حسین » با توجه به قبول امام حسین × در عالم ذر، ایشان آن قربانی عظیم است.
۱۰.

حدیث «فئة باغیه» و پاسخ به شبهات ابن تیمیه در دفاع از معاویه ( بازخوانی منابع تاریخی و حدیثی اهل سنت)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: عماریاسر اصحاب رسول خدا (ص) حدیث فئة باغیه شبهات ابن تیمیه معاویه ابن تیمیه و دفاع از معاویه امام علی (ع) عمروعاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹۷ تعداد دانلود : ۶۷۶
یکی از رخدادهای به ظاهر پیچیدة صدر اسلام، جنگ های داخلی میان مسلمانان در دورة خلافت علی بن ابی طالب علیه السلام است، به گونه ای که حتی برخی از صحابة بزرگ رسول اکرم صلی الله علیه و آله در حقانیت یک جبهه در مقابل جبهة دیگر تا مدتی دچار حیرت بودند. در خصوص چرایی، چگونگی و پیامدهای این نبردها، پژوهش هایی هرچند مختصر انجام شده، اما دربارة تحلیل مستند و شبهه شناسانة رخدادهای ریز و درشت این جنگ ها، کاری انجام نشده و یا کمتر بدان پرداخته شده است. یکی از این رخدادهای مهم، نبرد «صفین» است که شهادت عمار یاسر در آن توسط سپاه معاویه رخ داد. رسول خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی متواتر فرمودند: او (عمار یاسر) را فئة باغیه (گروهی ستمگر) خواهند کشت. حدیثی که به سبب حضور عمار در سپاه امام علی علیه السلام به وضوح دلالت بر حقانیت مواضع امام علی علیه السلام به طور عام و باطل بودن معاویه و سپاه یاغی او به طور خاص دارد.ازآنجاکه ابن تیمیه با طرح شبهاتی در خصوص این حدیث، به دفاع همه جانبه از معاویه پرداخته است، نشانه شناسی بطلان دلایل و توجیهات او اهمیت فراوان می یابد. تردید در سند حدیث و تضعیف دلالت آن، ادعای اجتهاد معاویه و مثاب دانستن او، حتی در صورت خطاکار بودنش در اجتهاد و نکاتی دیگر ازجمله مسائل و شبهات ابن تیمیه است که در تحقیق پیش رو، با تأکید بر منابع تاریخی و حدیثی اهل سنت محل تأمل و نقد قرار گرفته است.
۱۱.

بررسی تاریخی روایی مسئله طلاق های مکرر و منسوب به امام حسن(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام حسن (ع) تعدد زوجات طلاق های مکرر مطلاق بودن امام حسن(ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۴ تعداد دانلود : ۴۶۱
یکی از مسائل مطرح شده درباره امام حسن(ع)، مطلاق بودن ایشان است .مسئله اصلی این پژوهش، بررسی تاریخی روائی این نسبت و علل و اسباب تاریخی آن است. به نظر می رسد، این نسبت، ریشه در خصومت خلفای عباسی با حسن بن علی(ع)، (به دلیل قیام های حسنیان) دارد؛ زیرا که در احادیث و اسناد تاریخی معتبر قبل از دوره عباسی، اثری از این اتهام به چشم نمی خورد. اختلاف فراوان در شمار همسران، نبود نام و نشان از آنان در تاریخ و دیگر دلایل عقلی و نقلی، گواه نادرستی این انتساب است. افزون بر این اگر چنین بود، دستگاه تبلیغاتی اموی از این مستمسک علیه امام(ع)  سود می جست. در پژوهش پیش رو تلاش شده است تا ضمن بررسی اصل مسئله، در دو حوزه تاریخ و حدیث، علل نادرستی آن، به روش تحلیلی انتقادی مورد بررسی و علل رواج این انتساب مورد اشاره قرارگیرد. طبیعی است منابع این پژوهش، ترکیبی از منابع حدیثی، تاریخی و کلامی باشد.
۱۲.

بررسی ابعاد توفیق امام کاظم (ع) در حفظ و گسترش تشیع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امامان اثنی عشر(ع) سازمان وکالت امام کاظم (ع) گسترش تشیع شیعیان نشر حدیث اصحاب امام کاظم (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۳۶۹
در احیای دین و دفاع از تشیع و گسترش آموزه های آن از نقش بسیار فعال برخی از امامان و نقش منفعل یا کمتر فعال برخی دیگر سخن رفته است؛ به عنوان مثال از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام به عنوان امامانی که از توفیق بیشتر برخوردار بودند، یاد شده است. مدعای پژوهش پیش رو این است که امام کاظم(ع) به دلیل ایجاد بسترهای لازم از طرف صادقین(ع)، بهره گیری از مدرسه ی فرهنگی، فقهی و کلامی که زمینه اش فراهم شده بود، وجود شخصیت های تربیت یافته و متعهدی که گرد وجود آن حضرت فراهم آمده بودند، در هدایت و انسجام شیعیان و دفاع از مبانی، اصول، بینش ها و گرایش های شیعی توفیقات بیشتری نسبت به سایر امامان(ع) پیدا نمود. مناظره های امام و یارانش با مخالفان، سازماندهی وکلا، اعزام سفرا، راویان و مبلغان به نقاط دور و نزدیک عالم اسلام و ارجاع شیعیان به ایشان، تمرکز آن حضرت بر نشر احادیث صحیح، ابعاد و اسباب این توفیق به شمار می رود.
۱۳.

گفتمان و زمانه سیاسی امام موسی کاظم(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام موسی کاظم (ع) گفتمان سیاسی امامان معصوم وضع سیاسی زمانه امام مواضع سیاسی امام کاظم(ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۵۳
غیر از شناخت گفتمان سیاسی امامان معصوم شیعه^ که در تعارض با گفتمان سیاسی امویان و عباسیان بود، توجه به عنصر مقتضیات زمانه یا فضا و شرایط حاکم بر دوره آنان ضرورت تام دارد. زیرا تأثیر این عنصر، سبب اختلاف در مواضع و عملکرد سیاسی آنان در دوره های مختلف تاریخی است. در این پژوهش برآنیم با استناد به شواهد تاریخی و تحلیل آنها، تأثیر عنصر زمانه را به لحاظ سیاسی، بر مواضع سیاسی امام موسی کاظم(ع) بررسی کنیم و نشان دهیم که هرچند آن حضرت متناسب با زمانه سیاسی دوره امامت خود، سیاست تقیه را اتخاذ و از هرگونه همکاری با عباسیان و یا اقدام بر ضد آنان کناره گیری کرد، اما بنا به ضرورت و بر مبنای گفتمان سیاسی پدران خود، نسبت به حکومت عباسی، به اعتراضِ آشکار یا ضمنی می پرداخت، و سرانجام همین مواضع و مبارزه با سلطه و اقتدار بلامعارض سیاسی عباسیان در عصر خلافت هارون بود که به حبس و شهادت آن حضرت انجامید.
۱۴.

درآمدی بر مبانی مشارکت در اندیشه سیاسی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن مشارکت مشارکت سیاسی ـ اجتماعی فقه و کلام اندیشة سیاسی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۷۰۴
مشارکت، تداعیکنندة آزادی فطری انسان در تعیین سرنوشت جمعی خویش است. اما در اندیشه اسلامی، مشارکت جمعی معنی و مفهومی خاص مییابد، که هم، مشابه انواع آن و هم متفاوت از آن است. در این مقاله، مبانی نظری مشارکت در چارچوب اندیشة سیاسی اسلام بررسی شده است. ابتدا ضمن طرح معانی مشارکت و انواع آن، به بررسی پیش شرط های تحقق آن پرداخته و سپس به تبیین جایگاه مشارکت و محدودة آن از نظر اسلامی همت گماشته است. درنهایت، مبانی مشارکت در اسلام را از متون دینی جستجو و تبیین آن را در سه مبحث قرآنی، کلامی و فقهی از نظر گذرانده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان