ندا احسانی مقدم

نقدهای وارد بر پارادایم های غالب در سیطره علم به ویژه پارادایم های تحصّل گرایی و تفسیری، تلاش برای یافتن پارادایم های جایگزین را تشدید کرد. یکی از پارادایم هایی که در همین راستا پا به منصه ظهور نهاد، رئالیسم انتقادی است. این پادارایم که تقریباً پارادایم نوظهوری تلقی می شود، ضمن اصالت بخشی به هستی شناسی، با به عاریت گرفتن هستی شناسی از تحصّل گرایان و معرفت شناسی از تفسیریون، آشتی ای بین دو این پارادایم رقیب ایجاد کرده است.رئالیسم انتقادی با دسته بندی واقعیت در سه سطح واقعیت تجربه شده، واقعیت محقق شده و واقعیت نهفته ادعا می کند فهم عمیق تری را از پدیده ها و سازوکارهای شکل گیری آنها به دنبال دارد. امّا با وجود تأثیر مثبت این پارادایم در فهم بهتر پدیده ها، روش شناسی در این پارادایم همچنان در هاله ای از ابهام است و شمار پژوهش هایی که تحت لوای این پارادایم انجام گرفته اند، اندک.ازاین رو در این مقاله تلاش شده است ضمن معرفی مفاهیم، پیش فرض ها و مبانی نظری رئالیسم انتقادی، بررسی ای بر روش شناسی آن از منظر پژوهشگران مختلف انجام گیرد. در پایان نیز نمونه ای عملی از پژوهش انجام شده تحت لوای این پارادایم تشریح شده است تا روشنگر پژوهش تحت لوای رئالیسم انتقادی باشد.

گرچه اغلب مدیران ایرانی کارکنان را مهم ترین دارایی سازمان می دانند، در عمل منابع انسانی، بدهی سازمانی نه به منزله دارایی سازمانی به شمار می رود. در واقع کارکرد منابع انسانی در سازمان های ایرانی بیشتر به صورت کارکرد هزینه ای اداری است و کارکردی با ارزش افزوده دیده نمی شود و دلیل آن بی توجهی به مسئله اندازه گیری منابع انسانی است. هدف این پژوهش بررسی میزان اهمیت و توجه به اندازه گیری زنجیره ارزش منابع انسانی در گروه سایپا بر اساس مدل مفهومی جامع به دست آمده از روش نظریه برخاسته داده است. در این مقاله با بهره مندی از راهبرد مطالعه چندموردی و به کمک مصاحبه های ساختاریافته و اسناد سازمانی، وضعیت سه شرکت از شرکت های گروه سایپا بررسی شده و بر اساس تحلیل محتوای مصاحبه ها و با روش امتیاز منطق رادار و تحلیل درون موردی و بین موردی، شباهت ها و تفاوت های این سه شرکت تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان داد شرکت سایپایدک بر اساس مدل اندازه گیری زنجیره ارزش منابع انسانی تدوین شده در مرحله اول پژوهش، نسبت به دو شرکت مگاموتور و زامیاد وضعیت بهتری دارد. در پایان برای هر یک از شرکت ها پیشنهادهایی مطرح شده است.

یکی از مهم ترین چالش های سازمان های امروزی، به ویژه سازمان های فناوری اطلاعات، در سیال بودن دانش و تخصص کارکنان نهفته است که نگهداری آنها در سازمان از پیچیدگی های خاصی برخوردار است. طبق پژوهش های گذشته، ترک خدمت کارکنان تحت تأثیر عوامل فردی، سازمانی و محیطی متعددی قرار می گیرد که یکی از مهم ترین این عوامل، نگرش های شغلی کارکنان است و از طرفی، مدت هاست که عدالت به مثابه یکی از مهم ترین عوامل مؤثر بر توسعه اجتماعی در سازمان، مدنظر پژوهشگران قرار گرفته است؛ به طوری که پژوهش های گوناگون بر اهمیت تأثیر عدالت و ابعاد آن بر جلب نظر و مشارکت و وفاداری کارکنان صحه گذارده اند. این پژوهش مترصد آن است که با تأکید بر اهمیت جو سازمان در وفاداری کارکنان، تأثیر ابعاد گوناگون عدالت بر جو سازمانی را بررسی و مقایسه کند. بدین منظور از ابزار پرسشنامه و روش توصیفی- همبستگی برای انجام پژوهش استفاده شده است. براساس نتایج حاصله، عدالت اطلاعاتی و مشاهده ای بیشترین تأثیر و در مقایسه با آن، عدالت زبانی و توزیعی کمترین تأثیر را بر وفاداری سازمانی دارند