رضا حجازی

یکی از مفاهیم مهم اقتصادی که مرتبط با ادبیات دینی است، مفهوم برکت است. مفهوم برکت در حوزه اقتصاد و در بین صاحبان کسب وکارها، مفهوم اراده الهی و مسائل متافیزیکی را در فزونی روزی و نعمت ها به ویژه در کسب وکار متجلی می کند؛ لذا تبیین نقش این مفهوم در اقتصاد اسلامی دارای اهمیت است؛ ازاین رو این مطالعه به دنبال ارائه مدل مفهومی جامع از نقش باور به برکت و رفتارهای برخاسته از آن در اقتصاد از طریق بهبود عملکرد کسب وکارهای ایرانی است. رویکرد پژوهش حاضر نظریه مبنایی یا نظریه برخاسته از داده ها ( GT ) بوده است. برای جمع آوری داده ها با صاحبان کسب وکارهای بازار بزرگ تهران و بازار سنتی اردبیل مصاحبه اکتشافی تا رسیدن به اشباع نظری به عمل آمد. تجزیه وتحلیل داده ها بر اساس کدگذاری باز، محوری و انتخابی بود که با استفاده از نرم افزار اطلس تی انجام شد. در مرحله اول کدگذاری نهایتاً 133 گزاره باز و در مرحله کدگذاری محوری 6 طبقه کد مبتنی بر عوامل علّی، عوامل زمینه ای و مداخله گر، استراتژی های عمل، پیامدها و پدیده محوری برکت به دست آمد. در نهایت در مرحله کدگذاری انتخابی، قضایایی که روابط تعمیم یافته مقولات را منعکس می کنند، وضوح بیشتری پیدا کردند و الگوی GT نمایان شد. بر اساس الگوی تحقیق، مهم ترین تأثیری که باور به برکت بر کسب وکارها می گذارد مربوط به چرخه عمر کسب وکارها، رشد کسب وکار از منظر مالی و خوش نامی آن از منظر اجتماعی می باشد.

از روش تحلیل پوششی داده ها می توان به عنوان یکی از پرکاربردترین روش های ارزیابی عملکرد یاد نمود. مدل های شبکه ای از جدیدترین مدل های ارائه شده در این زمینه هستند که یک واحد تصمیم گیرنده را با تمامی زیرواحدها و ارتباطات موجود در آن به صورت ساختار شبکه ای در نظر می گیرند. از پرکاربردترین روش های تحلیل پوششی داده های شبکه ای می توان به روش لویس و سکستون اشاره نمود. این روش با حرکت روی مسیرهای کارا و سپس محاسبه خروجی های نهایی و ورودی های اولیه کلاسیک، کارایی هر واحد تصمیم گیرنده را در مقابل واحدتصمیم گیرنده مشابه اندازه گیری می کند. در واقعیت موارد بسیاری را می توان یافت که یک ورودی اولیه و یا محصول میانی به چندین زیرواحد تخصیص یابد و یا موجب تشکیل دور در شبکه گردد. در چنین شبکه هایی روش لویس و سکستون قادر به محاسبه کارایی نیست. لذا در این مقاله روشی ارائه گردیده که قادر است این نقاط ضعف را برطرف نموده و کارایی چنین شبکه هایی را محاسبه نماید .