عباس منتظری

رویکردهای جدید به نوآوری در سطح بنگاه و همچنین تغییرات شدید محیطی و فضای رقابتی حاکم بر فعالیت بنگاه های تولیدی، استفاده از رویکرد نوآوری باز را اجتناب ناپذیر کرده است. پژوهش حاضر با هدف پیشنهاد اصولی برای باز شدن فضای نوآوری در سطح بنگاه های دفاعی ایران انجام شد. در این راستا، پس از مرور ادبیات، 21 اصل برای بکارگیری رویکرد باز در سطح بنگاه ها استخراج شد و با مصاحبه های اکتشافی با خبرگان، به 25 اصل افزایش یافت و سپس پرسش نامه ای برای دسته بندی این اصول، طراحی گردید. بر اساس نظرات خبرگان، اصول پیشنهادی با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی و محاسبه بارهای عاملی با مقادیر ویژه بزرگتر از یک و استفاده از چرخش متعامد به روش واریماکس با مقادیر بار مطلق عاملی بزرگتر از 6/0، در سه دسته بندی کلی با عنوان اصول مورد نیاز برای ایجاد نظام های زیرساختی نوآوری در سطح بنگاه با رویکرد باز، اصول مورد نیاز برای اجرای فرآیند نوآوری در سطح بنگاه با رویکرد باز و اصول مورد نیاز برای ایجاد فضای سازمانی مناسب نوآوری باز  قرار گرفت. در ادامه پرسش نامه اصلی طراحی و به خبرگان نوآوری دفاعی سپرده شد و داده های حاصل توسط نرم افزار لیزرل تحلیل گردید. نتایج نشان داد که برای بازشدن فضای نوآوری بنگاه های دفاعی ایران، باید ابتدا فرآیند یکپارچه مدیریت نوآوری باز، طراحی شود و استقرار یابد. سپس نظام های زیرساختی مناسب برای فرآیند نوآوری در سطح بنگاه مستقر و در نهایت فضای سازمانی مناسب برای نوآوری، باز شود.

سیر تکاملی ادبیات مدیریت نوآوری و نظام های نوآوری بخشی، نشان دهنده تغییر پارادایم حاکم بر فضای نوآوری از نوآوری بسته به نوآوری باز است. فضای حاکم بر نظام های نوآوری بخش دفاعی نیز ضرورت در پیش گرفتن رویکرد باز در تولید، توسعه و انتشار نوآوری های دفاعی را نشان می دهد. اگرچه در مورد بازشدن فضای نوآوری در سطح بنگاه مطالعات زیادی انجام شده است، اما در مورد بازشدن نظام نوآوری بخشی و ملی و به طور مشخص نظام نوآوری بخش دفاعی، مدل شناخته شده ای وجود ندارد. در این تحقیق برای نخستین بار، مدلی برای بازشدن نظام نوآوری در سطح بخش دفاعی کشور پیشنهاد شده است. پس از مرور ادبیات و مصاحبه های اکتشافی با خبرگان موضوع، ابعاد و مؤلفه های مدل پیشنهادی استخراج و بر مبنای آن پرسشنامه اولیه با مقیاس لیکرت 7 تایی طراحی و پایایی روایی آن سنجیده شد. سپس پرسشنامه اصلی بین خبرگان نوآوری دفاعی توزیع شد و ابعاد و مؤلفه های مدل پیشنهادی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و مناسب بودن مدل پیشنهادی نیز با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل تأیید شد. نتایج نشان می دهند که برای بازشدن نظام نوآوری بخش دفاعی باید به ترتیب اولویت، رفتار بازیگران اصلی نوآوری دفاعی باز شود؛ سیاست گذاری نوآوری با رویکرد بازتری انجام شود؛ نهادهای میانجی دفاعی فعال شده و در نهایت فرآیندهای ارتباطی بین بازیگران مختلف نظام نوآوری بخش دفاعی و غیر دفاعی باز شوند.