کیان عزیزیان

 پژوهش و تحقیق در زمینه علوم مهندسی موتور توسعه فناوری و صنعتی شناخته شده است . از بارزترین بخش های جامعه که مهم ترین نقش را در ارتقای پژوهش و فناوری صنعتی دارند، دانشگاه ها و دانشکده های فنی و مهندسی هستند. در میان گروه های مختلف دانشجویی در دانشگاه ها، دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی به خصوص دانشجویان دوره های دکتری به دلیل توانایی های علمی بالا در زمینه های مختلف می توانند مهم ترین نیرو برای اجرای پژوهش های بنیادی و کاربردی و تولید دانش و فناوری های جدید در دانشگاه ها باشند. با توجه به عدم اطلاع دانشجویان دوره های تکمیلی از ابزارها و شیوه های جدید، کارآمد و انبوه اطلاعات علمی و فنی، آموزش آنها در ابتدای کار در زمینه روش های مختلف تحقیق توصیه می شود. برای جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه و کاربردی کردن هر چه بهتر نتایج به دست آمده از تحقیق، می توان با استفاده از سرمایه ها، امکانات و منابع آموزش های خاصی را برای این دسته از دانشجویان در ابتدای کار تدارک دید. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی روند افزایش چشمگیر تعداد دانشجویان دوره های دکترای مهندسی در کشور طی دهه گذشته، اهمیت پژوهش، لزوم آموزش روش تحقیق، طرق و روش آن و بعضی از فعالیت های مختلف انجام یافته ارائه شود. در این خصوص، درس روش تحقیق در چند کشور مطالعه و با توجه به شرایط فنی و صنعتی کشور سر فصل های روش تحقیق برای دوره دکترای مهندسی پیشنهاد شده است.

هر جامعه ای از قشرها و گروه های مختلفی تشکیل شده است که مهندسان جزو قشر فرهیخته جامعه اند و نقش مؤثری در پیشرفت جامعه ایفا می کنند. با توجه به نقش مهندسان هر جامعه لزوم توجه این قشر به واقعیت ها و محدودیت های موجود در جامعه مانند مسائل فرهنگی، اقتصادی، مذهبی، زیست محیطی و حتی سیاسی در طراحی ها و فعالیت های صنعتی ضروری به نظر می رسد. در این مقاله ابتدا ویژگی های یک مهندس شاغل در صنعت با توجه به شرایط موجود در جامعه بیان شده و در ادامه نظر مهندسان ایرانی شاغل در صنعت در مورد کمبودهای موجود در دانشگاه ها به منظور تربیت مهندسان به روز و آشنا به شرایط حاکم آورده شده است. در نهایت، با توجه به تجربه های به دست آمده در کشورهای پیشرفته صنعتی راهکارهای مناسب برای پرورش مهندسان آشنا به واقعایات موجود در جامعه ارائه می شود.

آموزش مهندسی به موازات تحولات فرهنگی و اجتماعی از یک سو و رشد علم و صنعت از سوی دیگر، هر ساله مورد بررسی و تجدید نظر قرا می گیرد و مطالب جدید اضافه و دروس دیگری از برنامه حذف می شود. با توجه به تعامل علم، عمل و فرهنگ با شرح وظایف جدید مهندسان در خصوص توسعه پایدار و تکیه بر حفظ محیط زیست، پرداختن به اهمیت و جایگاه حرفه مهندسی و آگاهی دانش آموختگان آن از ویژگی های جدید بسیار حایز اهمیت است. در این خصوص با آموزش درسی به نام حرفه مهندسی که بر اخلاق و اصول حاکم بر پایداری جامعه، محیط و روابط انسانی تکیه دارد، پیش بینی می شود که بنیادهای عملی و علمی مهندسان در وظایف متنوعی که پس از ورود به محیط کار پیدا می کنند تقویت و خدمات آنها با آگاهی بیشتر همراه و ارائه شود. در این مقاله ضمن پرداختن به دیدگاه دانش آموختگان، درس اخلاق مهندسی در چند کشور بررسی و بالاخره، محتوای درس اخلاق در حرفه مهندسی پیشنهاد می شود.

با توجه به پیشرفت های سریع صنعتی و نیاز روزافزون به انرژی و محدودیت منابع انرژی و مسایل اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی بهره گیری از منابع جایگزین انرژی طی دو دهه گذشته مورد توجه فراوان قرار گرفته است. در این راستا برای اولین در ایران طراحی و ساخت نیروگاه خورشیدی 250 کیلووات شیراز دردست اقدام می باشد. مطالعات متعدی درباره طراحی، ساخت و عملکرد این نیروگاه که از قسمت ها و بخش های مختلفی تشکیل یافته، انجام پذیرفته است. یکی از بخش های مهم این نیروگاه سیستم تولید برق است که ابتدا توربین بخار پیش بینی شده بود و سپس ماشین بخار جایگزین گردید. ماشین بخار قابلیت تولید برق با بخار داغ یا اشباع، با فشارهای مختلف را دارا می باشد. در این مطالعه تاثیر تغییرات فشار بخار ورودی به ماشین و همچنین اثر ارسال بخار داغ یا بخار اشباع به ماشین بخار بر روی عملکرد نیروگاه مورد بررسی قرار می گیرد. نمودارهای تغییرات دما و میزان برق تولیدی روزانه ارائه شده و اثر پارامترهای ذکر شده بر روی راندمان مزرعه، راندمان سیکل روغن، و میزان برق تولیدی روزانه، ماهانه و سالانه مورد بررسی قرار گرفته و با نتایج سیکل بخار با توربین مقایسه شده است.

تخمین مقدار انرژی خورشیدی رسیده به سطح در یک منطقه قبل از اندازه گیری و برنامه ریزی برای استفاده از آن بسیار ضروری می باشد. در این پژوهش با توجه به برنامه ریزی انجام شده برای استفاده از انرژی خورشید در شهر یاسوج، مقدار این انرژی بطور متوسط تخمین زده می شود. برای این منظور با توجه به اطلاعات در دسترس از وضعیت اقلیمی و اطلاعات هواشناسی، تعدادی مدل مناسب انتخاب شده و از آنها برای تخمین مقدار انرژی خورشیدی رسیده به سطح در شهر یاسوج استفاده می شود. نتایج بدست آمده نظیر مقدار کل تابش، ضریب صافی آسمان، مقدار تابش مستقیم و پخش روزانه در جدول ها و نمودارهایی ارائه گردیده است.

طراحی اساسی نیروگاه 250 کیلوواتی شیراز که مهمترین قسمت آن کلکتور می باشد، قبلاً انجام شده است و برای بررسی خواص اپتیکی آینه ها و لوله گیرنده بر روی عملکرد گرمایی ابتدا یک سری اندازه گیری هایی بر روی کلکتور نمونه ساخته شده انجام و در ادامه برای مقایسه نتایج، تحلیل عددی نیز بر روی آن صورت گرفت و ملاحظه شدکه خواص اپتیکی کلکتور نمونه پایین و غیر قابل قبول بوده و با کیفیتهای موجود، روغن داغ با دمای طراحی تولید نخواهد شد، اما با بهتر کردن خواص اپتیکی مواد آینه و لوله گیرنده عملکرد گرمایی کلکتور بهبود خواهد یافت. با در نظر گرفتن خواص اپتیکی قابل دسترس در کشور عملکرد نیروگاه بصورت پایدار و ناپایدار برای سه شهر شیراز، یزد و لار مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. مقایسه عملکرد سالیانه سیکل نشان می دهد که نتایج حاصل از رفتار ناپایدار و شبیه سازی های انجام شده توسط این روش برای مطالعه چنین سیکلهایی قابل اعتماد می باشد و می توان با کیفیتهای قابل قبول در ساخت کلکتور به تولید بخار مطلوب در ماههای مختلف سال در نیروگاه دسترسی پیدا نمود.