رمضان رحمانی

مقدمه و هدف: به منظورآماده سازی افراد جامعه و تجهیز آنها به دانش و مهارت راهی جزآموزش و تربیت افراد وجود ندارد. لذا هرکشوری ناگزیر ازداشتن یک نظام آموزشی پویا وفعال می باشد. نظام آموزشی مسئولیت سنگینی درقبال آموزش افراد جامعه دارد تا با بکارگیری منابع مالی ونیروی انسانی، رشد وتوسعه توانایی های فراگیران رافراهم نماید وموجب پرورش کارآمد وخلاق افراد جامعه شود.به همین جهت ارزشیابی آموزشی فرصتی را فراهم ساخته تا با بهره گیری از ابزارهاوروش های خاصی،نظام های آموزشی مورد بازنگری قرار گیرند ودر تامین نیاز های جوامع موفق عمل کنند.ارزشیابی های آموزشی با توجه به زمان وهدف استفاد از آن به چهار نوع تقسیم می شوند: ارزشیابی آغازین، ارزشیابی تکوینی، ارزشیابی تشخیصی وارزشیابی تراکمی . آنچه عمدتا به منظور کمک به اصلاح موضوع مورد ارزشیابی، یعنی برنامه یا روش آموزشی، مورد استفاده قرار می گیرد ارزشیابی تکوینی نام دارد . این ارزشیابی در طول دوره آموزشی یعنی زمانی که فعالیت آموزشی معلم هنوز در جریان است و یادگیری دانش آموزان در حال تکوین یا شکل گیری است انجام می شود .هدف ارزشیابى تکوینى، اصلاح وبهبود برنامه است. و ویژگى عمده ارزشیابی تکوینی، پویایی وگستردگی آن است. روش کار: این یک مطالعه مرورى است که براساس منابع کتابخانه اى والکترونیکى اطلاعات مورد نیاز جمع آورى گردید. نتایج: مطالعات انجام شده نشان مى دهند که استراتژی ارزشیابى تکوینى موجب پیشرفت تحصیلى فراگیران مى شود واین امر در مورد فراگیرانی که توانایى کمترى دارند محسوس تر است. بحث ونتیجه گیری: ارزشیابی تکوینی از یک سو، نقاط ضعف روش ها و شیوه تدریس معلم و نیز اشکالات موجود در آموخته های دانش آموزان را به آنها می نمایاند و به علت داشتن زمان کافی، فرصت اصلاح و رفع مشکلات را به آنها می دهد. درارزشیابى تکوینى مى تواند یک تصویر کلی ازشخصیت فراگیر به دست آورد واز هر فراگیرفقط درحد توان ورشد او انتظارمى رود. ازسوى دیگر ارزشیابى تکوینى موجب ایجاد انگیزه براى مطالعه ویادگیرى،کسب مهارت تفکر انتقادى وبه تبع آن کاهش اضطراب امتحان در فراگیران مى گردد.

کیفیت امروزه در راس امور سازمانها قرار دارد وبهبود کیفیت از دغدغه هاى اصلى آنها است . شناسایى نقاط ضعف وقوت ، تشخیص فرصتها وتهدیدها و تلاش براى بهبود وضع موجود ورسیدن به وضع مطلوب وکسب جایگاه برتر از اهم وظایف سازمانها از جمله دانشگاهها مى باشد . بهبود مستمر کیفیت نیاز مند ارزشیابی مستمر مى باشد. نظام دانشگاهى بایستى به طور مستمر به قضاوت در باره مطلوبیت عوامل درون داد ، فرایند وبرون داد خود پرداخته و حاصل آن جهت بهبود امور( آموزشى ، پژوهشى وعرضه خدمات تخصصى به جامعه) مورد استفاده تصمیم گیرندگان قرار گیرد. ارزشیابی فرایند کلی تحلیل نظامداراست که منجر به داوری یا ارایه پیشنهادات مربوط به کیفیت یک موسسه آموزش عالی می شود. این ارزشیابی باید شامل همه عوامل وعناصر برنامه درسی(Curriculum) باشد. مدلهای مختلف ارزشیابی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:مدل تحقق یافتن اهداف ،،مدل Context ، Input، Process ،Product=CIPP ومدل اعتبار بخشی. اعتباربخشی :فرایندی است مبتنی بر خودارزیابی و ارزیابی همگنان، برای تضمین کیفیت مؤسسه یا دوره آموزشی دانشگاهی که با هدف ارتقای کیفیت، پاسخگویی و تعیین اینکه آیا مؤسسه یا برنامه مورد نظر، استانداردهای منتشر شده توسط سازمان اعتباربخشی مربوطه و نیز رسالت و اهداف خود را تامین کرده یا خیر، طراحی شده است.الگوی اعتبار سنجی دارای دوقسمت است: 1- ارزشیابی درونی(Internal Evaluation):. دراین مرحله نظام دانشگاهی به منظور خود در آینه دیدن اقدام به ارزشیابی می کند(قضاوت در باره خود) تا جنبه های قوت وضعف خودرا دریابد وبه اصلاح ضعفها به پردازد.(در ارزیابی درونی دانشگاه باید براساس حوزه ها ، شاخص ها ، استانداردها ی مورد پذیرش نهاد اعتباربخش خود را ارزیابی نماید ؛ اما در خودارزیابی حوزه ها ، شاخص ها و استانداردها توسط خود دانشگاه تعیین می گردد.) 2- ارزشیابی بیرونی( External Evaluation) ارزشیابی بیرونى توسط کارشناسان خارجى یاهیات همگنان و پس از انجام ارزشیابى درونی و به منظور اطمینان از صحت کار و استفاده از نظرات متخصصین و کارشناسان خارج از موسسه انجام می شود. (2،3،5،7،9) عناصر وحوزه های ارزشیابی درونی عبارتند از: 1- هدف ورسالت گروه آموزشی The aim and function of the department 2- مدیریت وسازماندهی The organization and management structure of the department 3- اعضای هیات علمی The academic staffs 4- دانشجویان The students 5- فرایند یاد دهی – یادگیری The teaching and learning process 6- برنامه آموزشی The curriculums 7- امکانات و تسهیلات آموزشی وپژوهشی The educational and research facilities 8- فعالیت های پژوهشی Research 9- دانش آموختگان Graduates

اهداف: دوره علوم پایه نخستین مقطع در برنامه درسی دوره پزشکی است. بررسی امتحانات جامع معیاری برای ارزشیابی کیفیت عملکرد دانشجویان، دانشگاه­ها و گروه­های آموزشی است . این مطالعه با هدف تعیین وضعیت نتایج آزمون جامع علوم پایه و عوامل مرتبط با آن مقطع 5ساله انجام شد. روش­ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی مقطعی روی 153 نفر از دانشجویان پزشکی یکی از دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران شرکت­کننده در آزمون جامع علوم پایه طی سال­های 87-1383 که به­روش سرشماری انتخاب شدند، انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش­نامه و چک­لیست اطلاعات دموگر ا فیک، عوامل دانشجویی و اطلاعات مربوط به عوامل آموزشی بود. داده­ها با نرم­افزار SPSS 12 و به­وسیله آزمون­های آماری T دانشجو، مجذور کای و آنالیز واریانس تحلیل شد. یافته­ها: میانگین و انحراف معیار معدل دیپلم دانشجویان به­ترتیب 17/15و 39/1، میانگین و انحراف معیار معدل دوره علوم پایه به­ ترتیب 93/14 و 50/1، میانگین و انحراف معیار نمره آزمون جامع علوم پایه طی دوره 5 ساله به­ترتیب 34/118 و 95/19 بود و در همین زمان میانگین نمره کشوری 3/121 بوده است. میانگین نمره دانشگاه در شهریور 1384، شهریور 1385، اسفند 1386 و اسفند 1387 بالاتر از میانگین کشوری بود. نتیجه­گیری: میانگین نمره آزمون علوم پایه دارای روند رو به رشد است، ولی نسبت به سال 1385 اُفت دارد.

اهداف: پرستاری، حرفه ای کاربردی است و آموزش بالینی اساس برنامه آموزش را تشکیل می دهد. آموزش بالینی به لحاظ اهمیت قلب آموزش حرفه ای شناخته می شود. این پژوهش به منظور تعیین وضعیت آموزش بالینی از دیدگاه مربیان و دانشجویان پرستاری انجام شد. روش­ها: این پژوهش توصیفی- مقطعی در یکی از دانشگاه های علوم پزشکی تهران در سال 1387 انجام شد. مطالعه به روش سرشماری با گروه نمونه ای شامل 59 دانشجوی پرستاری و 21 مربی پرستاری به انجام رسید. داده ها به وسیله پرسش نامه 6قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک و 5 حیطه مرتبط با وضعیت آموزش بالینی (اهداف و برنامه آموزشی، برخورد مربی با دانشجو در محیط بالین، محیط آموزشی و نظارت و ارزشیابی) جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری T مستقل، ANOVA و من- ویتنی انجام شد. یافته­ها: 9/52% واحدهای پژوهش وضعیت آموزش بالینی را در حد خوب و 7/45% در حد متوسط و 4/1% در حد ضعیف ارزیابی نمودند. به نظر 1/55% دانشجویان، وضعیت آموزش بالینی در حد متوسط، از نظر 85/42% در حد خوب و از نظر 04/2% در حد ضعیف بود. در مقابل، 19/76% مربیان این وضعیت را در حد خوب و 81/23% در حد متوسط ارزیابی نمودند. آزمون آماری من - ویتنی تفاوت دیدگاه دو گروه را معنی دار نشان داد (01/0>p). بین دیدگاه دانشجویان و مربیان در خصوص وضعیت آموزش بالینی در حیطه های اهداف و برنامه آموزش، مربی و نظارت و ارزشیابی تفاوت معنی داری وجود داشت (05/0>p). نتیجه­گیری: بین دیدگاه مربیان و دانشجویان در زمینه وضعیت آموزش بالینی پرستاری تفاوت وجود دارد.

اهداف: امتحان جامع پیش کارورزی، مهم ترین آزمون دانشجویان پزشکی بوده و می تواند توانایی های حرفه ای آنان را ارزشیابی نماید. این پژوهش با هدف تعیین وضعیت نتایج آزمون جامع پیش کارورزی دانشجویان یکی از دانشگاه های تهران طی سال های 87-83 و تعیین عوامل مرتبط با نتایج آزمون پیش کارورزی انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در جامعه 145 نفری دانشجویان پزشکی یکی از دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران که طی سال های 87-1383 در آزمون جامع پیش کارورزی شرکت کرده بودند، انجام شد و همه دانشجویان به روش سرشماری به مطالعه وارد شدند. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز، پرسش نامه و چک لیست اطلاعات دموگرافیک و اطلاعات مربوط به عوامل آموزش تهیه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 15 طبقه بندی به کمک آزمون T دانشجو، مجذور کای و آنووا تحلیل شد. یافته ها: میزان قبولی دانشجویان این دانشگاه در آزمون پیش کارورزی در مقطع زمانی مذکور 32/79% بود. میانگین نمره دانشجویان مورد مطالعه 5/109 و میانگین نمره کشوری 3/121 بود. بین نمره پیش کارورزی و معدل دوره استاجری ارتباط آماری معنی دار وجود داشت (0001/0= p ). نتیجه گیری: در مجموع دوره 5ساله بررسی شده، میانگین نمره آزمون جامع پیش کارورزی دانشگاه مورد مطالعه روند رو به رشدی داشته، ولی نسبت به سال 85 خود افت نموده است. این دانشگاه با توان بالقوه خوبی که دارد با سیاستگزاری بهتر و اصلاح برنامه درسی می تواند موقعیت مطلوب تری را به دست آورد.

اهداف: آموزش پزشکی کنونی، نیاز دانش آموختگان این رشته را با توجه به نیازهای جدید پیش آمده، به وی ژه در زمینه طب نظامی برآورده نمی سازد. بنابراین اصلاح برنامه درسی آن، امری ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف بازنگری برنامه درسی پزشکی عمومی با رویکرد طب نظامی و تعیین برنامه درسی طب نظامی انجام گرفت. روش ها: این مطالعه از نوع ترکیبی شامل دو بخش کیفی و کمی است. در بخش کیفی، مرور توصیفی منابع و متون با روش فیش برداری و در بخش کمی، تحقیق پیمایشی با نظرسنجی از کارشناسان طب نظامی به روش دلفی و نهایتاً جلسه متمرکز گروه متخصصان انجام شد و اطلاعات لازم در این زمینه به دست آمد. یافته ها: ضرورت برنامه درسی پزشکی با رویکرد طب نظامی در حد خیلی زیاد ارزیابی شد. تعداد 14 عنوان هدف یادگیری با بیش از 75% توافق کارشناسان برای پزشک نظامی در برنامه درسی تعیین شد. 5 عنوان درس برای دروس پایه طب نظامی به حجم کلی 7 واحد و 10 عنوان درس برای دروس تخصصی بالینی نظری طب نظامی به حجم کلی 19 واحد، همچنین 5 دوره کارآموزی- کارورزی برای دروس بالینی به حجم کلی 11 هفته تعیین شد. نتیجه گیری: برنامه درسی جدید برای رشته پزشکی با رویکرد طب نظامی دارای 14 عنوان هدف کلی در حیطه های دانشی، نگرشی و مهارتی و تعداد 26 واحد درسی نظری- عملی طب نظامی شامل دروس پایه و اصلی و تخصصی و همچنین 11 هفته دوره کارورزی مهارت های طب نظامی و حوادث است که باید به برنامه درسی کشوری این رشته اضافه شود.

اهداف: در جنگ و بحران، امداد و انتقال سریع و صحیح مجروحان و مصدومان به مناطق امن یا مراکز درمانی، بسیار حایز اهمیت است و اثرات نامطلوب را به حداقل می رساند. بنابراین پرستاران خصوصاً پرستاران نظامی می بایست در این زمینه تبحر و مهارت کافی داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف طراحی برنامه درسی امداد و انتقال برای دانشجویان مقطع کارشناسی پرستاری با رویکرد نظامی انجام شد. روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی و پیمایشی است که در سال 1392 انجام شد. برای انجام مطالعه 48 نفر از اساتید و صاحب نظران به صورت هدفمند با استفاده از تکنیک دلفی و به روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع انتخاب شدند. ابتدا با مطالعه کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی، سرفصل مطالب مربوط به برنامه درسی امداد و انتقال، استخراج و تنظیم شد. نظر کارشناسان در خصوص عناوین پیشنهادی به روش دلفی جمع آوری و براساس نسبت روایی محتوی (CVR) امتیازبندی شد. سپس در جلسه گروه کارشناسان ارشد مورد بررسی قرار گرفت و به تصویب نهایی رسید. داده ها با نرم افزار SPSS 19 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: براساس نظرسنجی انجام شده، برنامه درسی امداد و انتقال در دوره کارشناسی پرستاری با رویکرد نظامی شامل دو واحد تئوری، یک واحد عملی و یک واحد کارآموزی طراحی شد. نتیجه گیری: با توجه به موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی ایران در منطقه، توانمندسازی پرستاران نظامی در زمینه امداد و انتقال مصدومان در حوادث، بحران ها و جنگ در قالب واحد درسی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

مقدمه : اضطراب و افس ردگی از مشکالت شایع بیماران سندرم کرونری حاد به هنگام بس تری در بخش مراقبت های ویژه قلبی است. با توجه به اینکه معمولاً در این بخش ها محدودیت ملاقات اعمال می ش ود این مطالعه با هدف تعیی ن تاثیر ملاقات برنامه ریزی شده بر اضطراب و افسردگی این بیماران انجام شده است. روش : این پژوهش از نوع نیمه تجربی است که برروی 72 بیمار بس تری در بخش مراقبت ویژه قلبی دربیمارستان بقیه الله(عج) انجام گرفت. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس مبتن ی بر هدف به صورت تصادفی در دو گروه آزمون و ش اهد تقسیم شدند. برنامه ملاقات برنامه ریزی شده عبارت بود از اجرای س ه نوبت ملاقات در روز در گروه آزم ون، در مقابل یک نوبت ملاقات روتین برای گروه شاهد. اطلاعات با استفاده از پرسش نامه اضطراب و افس ردگی بیمارس تانی (HADS) روز اول و سوم بستری جمع آوری گردید. نتایج: میانگین نمره اضطراب در گروه آزمون به طور معنا داری در روز سوم بستری نسبت به روز اول کاهش یافت (P =0/021) در گروه شاهد میانگین نمره اضطراب کلی در روز سوم نسبت به روز اول تغییر معناداری را نشان نداد(p=0/102). میانگین نمره افس ردگی در گروه آزمون، در روز س وم بستری نسبت به روز اول کاهش یافت (P= 0/38 ) ولی در گروه شاهد نمره افسردگی در روز سوم بستری نسبت به روز اول افزایش یافته بود (P=0/402 ). این تغییرات در هردو گروه معنا دار نبود. بحث: نتایج این تحقی ق بیانگر تاثیر مثبت ملاقات برنامه ریزی ش ده در مقاب ل ملاقات مح دود در کاهش س طح اضطراب و افسردگی بیمارستانی در بیماران قلبی است بنابراین اجرای چنین برنامه های ملاقاتی در این بخشها به منظور دس تیابی به نتایج مراقبتی و بهبودی بهتر و سریعتر این بیماران توصیه میشود.