محمد پیری

در تاریخ اجتماعی ایران گروه هایی ظهور کرده اند که هدف آن ها یاری طبقات محروم و زیر فشار حاکمیت، به ویژه هنگام تهاجم بیگانگان و شدت گرفتن قتل و غارت بوده است؛ اعضای این گروه ها در منابع تاریخی «اهل فتوت»، «عیار»، «لوتی»، «ولگرد» «مشدی» نامیده شده اند. حضور این گروه ها در عرصه اجتماعی به میزان فشار حاکمیت بستگی داشت؛ هرچند اساس شکل گیری آن ها یاری مستمندان و مظلومین بود، اما در حواشی این گروه ها، افرادی تحت این عناوین، به جای کمک به اقشار فرودست، خود تبدیل به نیروی غارتگر شدند و مشکلات فراوانی برای جامعه پدید آوردند. عصر قاجار نیز با توجه به حاکمیت استبداد از این قائده مستثنی نیست. در این دوره گروهی از لوطیان مردم نهاد شکل گرفتند که به یاری ستم دیدگان پرداختند و دسته دیگری که از این پوشش سوء استفاده کرده و همدست با حاکمان به غارت مردم پرداختند. مسئله این است که در دوره قاجاریه لوتی ها چه جایگاهی در جامعه داشتند و پرسش اینکه آن ها در تحولات این دوره، به ویژه جنبش مشروطه چه نقشی ایفا کرده اند؟ این پژوهش کیفی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای انجام گرفته است. یافته های این تحقیق نشان داد که لوتی ها به عنوان یک گروه نیرومند در جریان های تاریخی این دوره ایفای نقش کردند. حضور لوتی ها در جامعه عصر قاجار و در دوره نهضت مشروطه خواهی تأثیرات متفاوتی داشته است؛ گروهی از این افراد به یاری مردم برخاستند و در کنار مشروطه خواهان قرار گرفتند و عده ای نیز از فضای پرآشوب سوءاستفاده کرده و دست به غارت، کشتار و چپاول مردم زدند.