آسیب شناسی طرح های جامع شهری در ایران با رویکرد داده بنیاد؛ مورد: طرح جامع شهر بیرجند (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
طرح جامع شهری سندی است که به طورکلی برای یک دوره زمانی ۱۰ساله، چارچوب فضایی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی توسعه و عمران یک شهر را مشخص می کند. این طرح به عنوان نقشه راهی برای هدایت و سامان دهی فضایی شهر عمل می کند. بااین حال، این طرح ها در بسیاری از موارد با چالش ها و مشکلاتی روبه رو هستند که مانع از دستیابی به اهداف آنها می شود؛ لذا ضرورت دارد تا باهدف ارتقای کیفیت طرح های جامع شهری و افزایش کارایی آنها در هدایت و سامان دهی فضایی شهرها مطالعات آسیب شناسی انجام شود. در این پژوهش، آسیب شناسی طرح جامع شهر بیرجند با رویکرد داده بنیاد و با استفاده از روش تحقیق ترکیبی در بین 22 نفر از متخصصان انجام شده است. در مرحله اول برای آسیب ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و متخصصان حوزه شهرسازی و معماری، پنج مقوله علل علّی و زمینه ای، علل مداخله گر، علل هسته ای، علل راهبردی و علل پیامدی شناسایی شدند. در مرحله دوم، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، 11 عامل، 17 شاخص و 64 متغیر برای هر یک از این مقوله ها به دست آمد که پس از تحلیل تفسیری روندها مدل نظری ترسیم شد. در نهایت، با استفاده از روش تحلیل آماری دیمتیل، تأثیر عوامل مختلف بر آسیب شناسی طرح جامع ارزیابی شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عوامل زمینه ای (فقدان مشارکت، دیدگاه برنامه ریزی، کمبود منابع مالی)، راهبردی (آسیب در تحلیل وضع موجود و آسیب در هدف گذاری) و مداخله گر (سیاسی کاری، دگرگونی های اجتماعی و اقتصادی و تغییرات ناگهانی جمعیتی) از جمله عوامل مؤثر بر آسیب های طرح جامع شهر بیرجند هستند که تأثیر مستقیمی دارند و عوامل هسته ای و پیامدی عوامل تأثیرپذیر هستند که تأثیر آنها غیرمستیقم است. از این بین، عوامل مداخله گر بیشترین تأثیر را بر آسیب های طرح جامع داشته اند.Pathology of Master Urban Plans in Iran Using a Ground Theory Approach (Case Study: Birjand Master Plan)
A comprehensive urban plan is a document that defines the spatial, social, economic, and physical framework for the development and construction of a city over a ten-year period. This plan serves as a roadmap for guiding and organizing the spatial structure of the city. However, in many cases, these plans face challenges that hinder the achievement of their objectives. Therefore, a pathological study is essential to improve the quality and efficiency of master urban plans in guiding and organizing urban spaces. In this study, the pathological analysis of Birjand’s master urban plan was conducted by adopting a grounded theory approach using the mixed-method method. In the first phase, through semi-structured interviews with 22 experts in the field of urban planning and architecture, five categories of causal and contextual factors, intervening factors, core factors, strategic factors, and consequential factors were identified. In the second phase, using qualitative content analysis, 11 factors, 17 indices, and 64 variables were extracted for each of these categories. The theoretical model was developed after interpretive trend analysis. Finally, using the DEMATEL statistical analysis method, the impact of various factors on the pathology of the master plan was assessed. The findings suggest that contextual factors (lack of participation, planning perspective, shortage of financial resources), strategic factors (deficiencies in the analysis of the status quo and goal setting), and intervening factors (political interference, social and economic changes, and sudden demographic changes) have a direct bearing on challenges of Birjand’s master urban plan. Meanwhile, core and consequential factors serve as dependent variables with indirect effects. Among these, intervening factors imposed the greatest impact on the plan's drawbacks.
تبلیغات
