سبک شناسی انتقادی دستور الوزارة (وزارت نامه ای از عهد اتابکان فارس) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
: اتابکان فارس، با مصالحه با مغولان، در یکی از پرآشوب ترین و خون بارترین دوره های تاریخ ایران، ملجأ امنی برای فعّالیّت اهل هنر و علم فراهم آوردند. آنان در شیوه حکومت داری و علی الخصوص استحکام بنیاد دیوان سالاری و تقویّت نهاد وزارت از سلجوقیان (که قوی ترین دستگاه دیوان سالاری و وزارت پس از ساسانی را در ایران احیا نمودند) تبعیّت کردند. دستورالوزاره، نوشته محمود بن محمد اصفهانی، که درس نامه ای برای وزیران و دیوانیان است، محصول آن امنیّت و این نظامِ دیوان سالاری است. مسئله اصلی این تحقیق شناساندن ژرف ساخت های فکری، فرهنگی و سیاسی کتاب دستورالوزاره، به عنوان یکی از نمونه های دستور/ وزارت نامه نویسی فارسی دوره اتابکان فارس، از طریق تحلیل لایه های سبکی این متن بوده است. دستاورهای حاصل از این تحقیق، که به روش ترکیبی (تحلیلی توصیفی استدلالی) انجام یافت، بدین ترتیب است: در لایه واژگانی، فراوانی رمزگان های مربوط به نهادهای اخلاق، علم و ادب و هنر و نیز مذهب بیش و پیش از رمزگان های سیاسی و حکومتی است که نشان از چربش زیربنای اخلاقی تربیّتی کتاب بر مبانی سیاسی و حتّی تاریخی آن دارد. در لایه نحوی، غلبه وجهیّت اخباری همراه با قطعیّت بسیار در شیوه روایتگری متن بیانگر صراحت و اعتقاد راسخ در مؤلّفه های گفتمانی اثر است؛ در لایه بلاغی، فراوانی و تأثیرگذاری عمده از آنِ ابزارهای بلاغی استدلالی و استشهادی گفتمانی (نظیر اقتباس، تضمین، تلمیح، تمثیل، ارسال المثل و...) است، اما تصاویر بلاغی متن بیشتر در خدمت تکلّفات مرسوم نثر مصنوع است تا منظورهای گفتمانی و ایدئولوژیکی. در لایه کاربردشناسی، کنش بیانی/ اظهاری در مرتبه نخست و کنش ترغیبی در مرتبه بعدی قرار می گیرد و نشان می دهد که نویسنده چگونه از این کنش برای رسمیّت دادن به ارزش های حاکم بر دیدگاه های ارزشی (اخلاقی/ آرمانی) خود استفاده کرده است.Critical Stylistics of Dastur al-Wazarah (A Ministerial Order of Atabakan Fars)
By reconciling with the Mongols, the Atabaks of Persia, in one of the most tumultuous and bloody periods in the history of Iran, provided a safe haven for the activities of artists and scholars. They followed the Seljuks (who revived the strongest post-Sassanid bureaucracy and ministry in Iran) in the way they governed, and especially in strengthening the foundation of the bureaucracy and strengthening the institution of the ministry. The Dastur al-Wazarah written by Mahmoud ibn Mohammad Isfahani, which is a textbook for ministers and courtiers, is the product of security and this bureaucratic system. The main issue of this research was to identify the intellectual, cultural and political in-depths of the book Dastur al-Wazarah, as one of the examples of Persian Atabakan period/ ministry of Persian writing, by analyzing the stylistic layers of this text. The results of this research, which was done by combined research method (analytical-descriptive-argumentative), are as follows: It is political and governmental, which shows the priority of the moral-educational foundation of the book over its political and even historical foundations. In the syntactic layer, the predominance of narrative aspect, along with great certainty in the method of text narration, expresses explicitness and firm belief in the discourse components of the work; In the rhetorical layer of the text, the frequency and major influence are among the rhetorical and argumentative rhetorical tools of discourse (such as adaptation, guarantee, allusion, allegory, sending proverbs, etc.), but the rhetorical images of the text are more in the service of artificial prose than discursive and ideological purposes. In terms of pragmatics, expressive/ declarative action takes place first and the persuasive action is placed next, and shows how the author has used this action to recognize the values governing her own values (moral/ ideal).
تبلیغات
