اجتهاد اخلاق گرا؛ طرحواره تأثیر آموزه های اخلاقی بر استنباط فقهی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
در دوران معاصر - به دلیل قرابت فقه و اخلاق اسلامی - نحوه اثرگذاری این دو علم بر یک دیگر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. در پژوهش حاضر از طریق بررسی تأثیرات علم اخلاق بر استنباط احکام فقهی، در پی معرفی طرح جدیدی از تأثیرگذاری آموزه های اخلاقی بر استنباط فقهی با عنوان «اجتهاد اخلاق گرا» هستیم. اجتهاد اخلاق گرا، طرحی است که در آن استنباط فقهی در کنار رفتار به ملکات و ویژگی های درونی نیز توجه می شود. در این سبکِ اجتهاد، هدف «علم فقه» دستیابی به سعادت انسان است و نه صرف یافتن حجّت. در این طرح، فقیه باید به چارچوب کلی اخلاق عقلانی، اخلاق حرفه ای اجتهاد و اخلاق باور فقهی بپردازد و به لوازم آن متعهد باشد، در حوزه موضوعات فقهی، موضوعات جدیدی را مورد توجه قرار داده و موضوعات پیشین را با توجه به انسان شناسی عمق بخشد، در حوزه احکام استنباطی نیز به قرائن و قواعد اخلاقی که معمولاً مورد غفلت واقع می شود، توجه کند. اجتهاد اخلاق گرا طرحی برای دستیابی به هماهنگی هر چه بیشتر میان احکام فقهی و احکام اخلاقی و استنباطات فقهیِ قابل دفاع به لحاظ اخلاقی است.Ethical-Oriented Ijtihad: A Framework for the Influence of Ethical Teachings on Jurisprudential Inference
In contemporary times, due to the close relationship between Islamic jurisprudence (fiqh) and ethics, scholars have increasingly focused on how these two disciplines influence one another. This study introduces a new framework, termed "Ethical-Oriented Ijtihad," which explores the impact of ethical teachings on the derivation of Islamic legal rulings. Ethical-oriented ijtihad emphasizes not only the outward behavior but also the inner virtues and moral character of individuals in the process of jurisprudential inference. In this approach, the ultimate goal of fiqh is the attainment of human well-being and happiness, rather than merely identifying binding evidence (hujjah).This framework requires jurists to adhere to the broader principles of rational ethics, professional ethics in ijtihad, and belief ethics in jurisprudence. It encourages jurists to explore new ethical dimensions in fiqh-related issues, reevaluate traditional subjects with a deeper anthropological perspective, and give due consideration to moral evidence and principles that are often overlooked in the process of inference. Ethical-oriented ijtihad seeks to achieve greater harmony between ethical and legal rulings, resulting in jurisprudential conclusions that are defensible from a moral standpoint.
تبلیغات
