واکاوی ریشه های ژئوپلیتیکی ناتعادلی سرزمینی در حکمرانی آمایشی کشور (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
موقعیت ژئوپلیتیک هر کشوری نقش مهمی در قبض و بسط سیمای آمایشی آن دارد و می تواند به عنوان یکی از عوامل جهت دهنده سازماندهی فضای توسعه، موجد تعادل یا ناتعادلی سرزمینی در قلمرو ملی شود. ارتباط بلافصل ژئوپلیتیک با تأمین امنیت کشور منشأ شکل دهنده نوع رویکرد آمایش سرزمینی آن است. در کشور ایران هم امنیت متأثر از موقعیت ویژه ژئوپلیتیک و تحولات بیرونی بوده و بقای ملی و امنیت محوری به عنوان دغدغه دائمی کارگزاران یکی از عوامل نقش آفرین در ناتعادلی فضای توسعه ملی بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی به دنبال پیدا کردن عوامل ژئوپلیتیکی است که در تهدیدنگری به فضای توسعه نقش آفرین است و سپس فرایند کاربست آن ها را بر آمایش سرزمین کشور ایران تبیین می کند. نتایج پژوهش گویای آن است عوامل برآمده از موقعیت ژئوپلیتیک کشور به ویژه در دو سده اخیر با برجسته سازی امنیت به صورت نرم افزاری در بستری نهادی و ساختاری یکی از عوامل مهم ناتعادلی فضایی و منطقه ای در قلمرو ملی بوده اند. به نحوی که به قبض سیمای آمایشی کشور منجر شده و فضای توسعه ملی را به صورت تحمیلی «درون نگر» و «مرکزگرا» کرده است.Explanation the Geopolitical Roots of Territorial Imbalance in Iran's Spatial Governance
The imbalance in the development of regions across the country in various domains is one of the most pressing and challenging issues facing the nation today. This lack of balance and equity has led to certain areas enjoying greater access to both material and intangible resources, resulting in the significant polarization of the country’s spatial structure. This, in turn, has deepened class disparities and created severely underprivileged regions. Such unbalanced development has intensified the class divide between provinces and cities, prompting misguided migration to more developed areas and causing rural inhabitants to move to urban centers, which has further spurred the growth of informal settlements. The spatial and territorial imbalance in Iran is rooted less in natural inequalities and more in the decisions of policymakers over the course of history. Hence, the mindset of decision-makers cannot remain unaffected by the influential geopolitical contexts. This factor inevitably shapes the perspective of Iranian policymakers when it comes to locating activities and assigning uses to specific areas, often through the lens of a concept termed "security." Therefore, a fundamental question arises: What geopolitical factors underlie the security-oriented approach in spatial planning that has led to territorial imbalance within the country? And how have these factors been applied and institutionalized in organizing the country’s development framework?
Geopolitics,Spatial Governance,Territorial Imbalance,Islamic-Iranian Model of Progress,
تبلیغات
