درباره شماری از واژه های فارسی و ترکی تفسیر سورآبادی (در نسخه قونیه) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
کهن ترین ترجمه ها و تفسیرهای بازمانده از قرآن کریم به فارسی مربوط به اوایل سده چهارم هجری است. مؤلفان، مترجمان و کاتبان این متون، برای پرهیز از گمراه کردن خواننده، سعی کردند با دقت و امانت داری وسواس گونه، با بیانی ساده و فصیح و به دور از هرنوع کژتابی زبانی، به ترجمه و استنساخ قرآن بپردازند . همین موضوع سبب شده است این متون از لحاظ تحقیق در پیشینه زبان فارسی جایگاه ارزشمندی بیابند. جنبه ای از اهمیت این کتاب ها، کاربرد لغات و ترکیبات نادر فارسی است، ضمن آنکه ردپای لهجه مف سر یا مترجم یا کاتب در این متون دیده می شود. تفسیر سورآبادی (/ ) معروف به تفسیرالتفاسیر ازجمله این متون است که در حدود ۴70-۴80ق تألیف شده و مؤلف آن ابوبکر عتیق نیشابوری، معروف به سورآبادی است. از این تفسیر نسخه های فراوانی در کتابخانه های ایران و کشورهای دیگر وجود دارد که دست نویس قونیه، به کتابت محمودبن عیسی بن عمر قونی قلمدار با تاریخ اولین جلد آن 22 صفر 723 و آخری 21 صفر 72۵ یکی از آنهاست. این دست نویس کامل ترین نسخه شناخته شده تفسیر سورآبادی است. بعضی از واژه های به کاررفته در این نسخه در کهن ترین شکل شان استعمال شده اند و جالب آنکه در کنار واژه های فارسی، لغات ترکی نیز به چشم می خورد. در این نوشتار به بررسی شماری از لغات و ترکیبات کهن فارسی و نیز واژه های ترکی به کاررفته در آن نسخه قونیه (اعراف تا مریم) پرداخته ایم. به نظر می رسد کاتب ترک زبان این دست نویس مواردی از لهجه خود را وارد این متن کرده است.About a Number of Persian and Turkish Words in Tafsir-e Surabadi (in the Konya version)
The oldest surviving translations and interpretations of the Holy Quran into Persian date back to the beginning of the 4 th century AH. In order to avoid misleading the reader, the authors, translators and writers of these texts tried to translate and copy the Quran with obsessive accuracyand reliability, with simple and eloquent expression and away from any kind of linguistic distortions. This issue has caused these texts to find a valuable place in the history of Persian language in terms of research. An aspect of the importance of these books is the use of rare Persian words and combinations, while traces of commentator’s or translator’s or scrib’s accent can be seen in these texts. Tafsir-e Surabadi (/Surabani) known as Tafsir al-Tafasir is one of these texts which was compiled around 470-480AH and its author is Abubakr Atiq Nishbouri, known as Surabadi . There are many copies of this commentary in the libraries of Iran and other countries, of which the Konya manuscript, written by Mahmoud ibn isa ibn Omar Quni Qalmdar , with the date of first volume on 22Safar 725, is one of them. This manuscript is the most complete known version of Tafsir-e Surabadi. Some of the words used in this version are used in their oldest form and it is interesting that Turkish words are also seen in addition to Persian words. In this article we have examined a number of old Persian words and combinations, as well as Turkish words used in it- the Konya version (Araf or maryam). It seems that The Turkish scribe of this manuscript has included some of his dialect in this text.
تبلیغات
