سره گرایی: کوششی ذوقی یا واکنشی اجتماعی؟ (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
همان گونه که جوامع انسانی در تعامل با هم قرار می گیرند، زبان انسان ها نیز در چنین تعاملاتی وارد می شود؛ به گونه ای که کمتر زبانی را می توان زبان خالص (سَره) و بدون واژه های وام گرفته از دیگر زبان ها دانست. امّا در گذر ایّام گاهی برخی از اهل زبان، با اندیشهٔ بیرون راندن واژه های بیگانه، دست به کوشش هایی می زنند. با نگاهی به سیر تحوّل سَره گرایی در ایران، معلوم می شود این کوشش ها در میان فارسی زبانان از دو جریان سرچشمه گرفته است: یکی کوشش های ذوقی شاعران و نویسندگان و دیگری واکنش های اجتماعی اهل زبان که خود را از طریق اشعار و نوشته های شاعران و نویسندگان یا نام گذاری ها نشان داده است. کوشش های ذوقی شاعران و نویسندگان را در گرایش به فارسی خالص با دو انگیزه می توان در نظر گرفت: نخست، کوشش هایی که در آن ها نوعی اجبار و الزام هست و دیگر کوشش هایی که از سر اختیار صورت گرفته است. در نوع اوّل، التزام مترجمان قرآن برای یافتن معادل دقیق واژه های قرآنی دیده می شود و در نوع دوم، کوشش برای به کار گرفتن زبان فارسی خالص (سره) در متنی همچون شاهنامه برای رعایت تناسب زبان با محتوای کتاب به چشم می خورَد. در حوزهٔ کوشش های ذوقی می توان تفنّن های ادبی شاعران و نویسندگان را نیز منظور داشت، یعنی کوشش هایی که برای ایجاد آشنایی زدایی در متون ادبی به کار می رفته است. امّا واکنش های اجتماعی در دورهٔ مشروطه و در دورهٔ پهلویِ اوّل با اندیشه های ملّی گرایانهٔ افراطی آمیخته است که در این نوشته به این جریان ها، چه در قالب کوشش چه در قالب واکنش، پرداخته می شود.Pure Language Approach; An Enthusiastic Attempt or A Social Response?
Human beings live in a community and interact with one another by means of a common language. To consider any language to be pure is a futile exercise. Undoubtedly, very few, if any, languages exist in the most authentic form free from lexical borrowings or loan words. Languages evolve in time, and a number of language advocates have attempted to erase any foreign lexicon from the source language. In the context of authentic Farsi, these attempts can be traced in two separate lines of evolution. Firstly, enthusiastic attempts of literary figures such as poets and authors; and, secondly, social responses of language advocates, through their familiarity with poetry, writings of poets and authors and also the nomenclature of other language enthusiasts. The enthusiastic attempts of poets and authors towards the use of authentic Farsi can be attributed to two significant factors: 1. attempts that are potentially essential and mandatory; 2. attempts that have resulted from the mastery of language. In the former, the requirement of Quranic translators in discovering an exact equivalent for the Quranic text is noted. In the latter, the application of authentic Farsi in texts, such as the Sh āhnāmeh , in a way to maintain appropriateness of language with content is observed. While relating to enthusiastic attempts, the use of literary language can also be considered. In other words, poets and authors have attempted at depersonalization in their literary productions. However, social responses during the periods of Persian Constitutional Revolution and Pahlavi I were colored with extreme nationalistic spirit. In this article, both the enthusiastic attempts and social responses have been traced and studied.
تبلیغات
