بررسی تأثیر جنس و ترکیبات لایه های ماسه سنگ آغاجاری مسجدسلیمان همراه با سختی سنگ بر توسعه چال سنگ ها (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
چال سنگ ها یکی از لندفرم های تماشایی سنگ ها به ویژه ماسه سنگ ها به شمار می آید. هدف این پژوهش بررسی ویژگی های ژئومورفولوژی و سنگ شناسی در هفت لایه (A تا F) ماسه سنگ آغاجاری شمال غرب مسجدسلیمان در توسعه و تکامل چال سنگ ها است. در این مقاله تعداد 48 نمونه از ماسه سنگ ها جهت مطالعه کانی های تشکیل دهنده و مقدار کربنات کلسیم مورد بررسی واقع گردید. از میکروسکوپ پلاریزان و دستگاه کلسیمتری برنارد به ترتیب برای مشخص نمودن میزان تخلخل و کربنات کلسیم استفاده نمونه ها استفاده شد. سپس با استفاده از چکش اشمیت سختی 48 نمونه از ماسه سنگ ها به دست آمد. در این کار از نرم افزار Jmicrovision جهت به دست آوردن مقدار و درصد کانی های مقاطع نازک و از نرم افزار GIS جهت ترسیم نقشه ها استفاده گردید. نتایج نشان داد که وجود چال سنگ ها تابعی از شرایط فیزیکی سنگ و ترکیبات کانی شناسی سنگ ها همراه با نقش فرسایشی جریان آب در کربنات کلسیم سنگ است. در این پژوهش بر اساس داده ها و نتایج به دست آمده مشخص گردید که ویژگی های جنس ترکیبات سنگ به ویژه مقدار درصد کربنات نقش بسیار مهمی در ایجاد چال سنگ ها دارند. به طوری که مشخص گردید وجود فراوان کانی فلدسپات و درصد بالای تخلخل در قدیمی ترین لایه سازند آغاجاری (لایه A)، نقش زیادی در ایجاد چال سنگ در آن دارد. درزه ها از دیگر عوامل اصلی ایجاد چال سنگ ها (63%) هستند. دیگر لایه های دارای چال سنگ (لایه B, D, C ,F) یک رابطه معناداری بین افزایش درصد کوارتز، و کاهش درصد فلدسپات و مقدار کربنات کلسیم را نشان می دهند. هم چنین نتایج نشان داد میانگین کربنات کلسیم ماسه سنگ آغاجاری حدود 50% است و یکی از دلایل وجود چال سنگ ها در لایه های ماسه سنگی علی رغم سختی چکش اشمیت زیاد همین عامل است که نسبت به فرسایش شیمیایی و انحلال بسیار حساس است.Investigation of effects component and types on Masjed-Soleyman Agha-Jari sandstone layers formation accompanied by hardness stone on potholes development
Potholes are one of the spectacular landforms of rocks, especially sandstones. In this paper, 48 samples of Agha-Jari Sandstones were prepared and thin sections were obtained from them to investigate the sandstone minerals and porosity by Polarizing microscope and also by Bernard calcium meter. For estimating of rock hardness we use Schmidt Hammer Model N and ISRM (1978) standard. Maps were prepared with 1:25000 topographic map, Arc/GIS software and Jmicrovision software was used to obtain the amount and percentage of thin section minerals. The results showed that Potholes are a function of physical conditions of rocks and mineralogy compounds of rocks with the erosion role of water flow in calcium carbonate of stone. Based on the data and results, it was found that the characteristics of Agha-Jari sandstone compounds play an important role in the generation of Potholes in this formation. It was determined that the abundant presence of Feldspar minerals and high percentage of porosity in the oldest layer (A) of Agha-Jari Formation plays a great role in the looseness and creation of Potholes in that layer. Other layers with Potholes such as (B, D, C, and F Layers) show a significant relationship between increasing quartz percentage and decreasing the percentage of feldspar and calcium carbonate. The results also showed that the mean calcium carbonate of Agha-Jari sandstone is about 50% which is one of the reasons for the existence of Potholes in layers despite the hardness of Schmidt Hammer is high.
تبلیغات
