رسوب شناسی، کانی شناسی و ژئوشیمی رسوبی توالی کواترنری پایانی رسوبات بستر پلایای گاوخونی با نگاهی بر اقلیم دیرینه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پلایای گاوخونی به عنوان بخش انتهایی حوضه ی آبریز زاینده رود، در ایران مرکزی واقع شده است. این منطقه از جمله گودال های جداکننده ی زون زمین ساختی سنندج-سیرجان از ایران مرکزی است که به موازات روراندگی زاگرس قرار دارد. بررسی تاریخچه ی تکاملی کواترنری پایانی با استفاده از رسوب شناسی، کانی شناسی و ژئوشیمی رسوبی در پلایای گاوخونی موضوع پژوهش حاضر است. در این مطالعه 16 مغزه ی رسوبی با استفاده از مغزه گیر دستی از رسوبات بستر پلایای گاوخونی و زمین های اطراف برداشت شد. تعداد 90 نمونه از 9 مغزه ی رسوبی جهت انجام آنالیزهای دانه بندی به دو روش الک مرطوب و دستگاه لیزر، کانی شناسی به روش پراش اشعه ی ایکس و آنالیز عنصری با دستگاهICP-OES و دستگاه XRF (X-Ray fluorescence) انتخاب و به آزمایشگاه سازمان زمین شناسی ارسال شد. برای به دست آوردن زمان تغییرات محیطی در پلایا نیز سه نمونه از دو مغزه ی رسوبی مورد آنالیز سن سنجی به روش ایزوتوپی C14-AMS قرار گرفت. تحلیل های آماری در نرم افزارهای سدی لایزر (Sedilizer) و SPSS انجام گرفت. با توجه به نرخ رسوب گذاری و عمق مغزه های برداشت شده، تغییرات اقلیمی حداکثر در 40 هزار سال گذشته بازسازی شد. هشت نوع مختلف رخساره ی رسوبی و پنج نوع محیط رسوبی (بادی، رودخانه، دلتا، دریاچه و پلایا) در توالی های رسوبی بستر پلایای گاوخونی مورد شناسایی قرار گرفت. با توجه به نتایج، منطقه ی گاوخونی در گذر پلیستوسن پسین اقلیمی مرطوب تر داشته است. در اوایل هولوسن با کاهش شرایط رطوبتی، گستره ی پهنه ی آبی گاوخونی کاهش یافته و به تدریج دوره ی خشک تر آغاز شده که در اوایل هولوسن میانی به اوج خود رسیده است. در هولوسن میانی، مجدداً شرایط رطوبتی به صورت تدریجی مساعد شده و تا حدود هزار سال پیش ادامه داشته است. از حدود هزار سال پیش تاکنون اقلیم نیمه خشک حاکم شده که با افزایش در میزان نهشته های تبخیری همراه بوده است.Sedimentology, mineralogy and sedimentary geochemistry of the Late Quaternary sedimentary sequence of Gavkhoni Playa by looking at the paleoclimate
The sediments of the Playa Lake are sensitive indicators of local climates that any change in climate, hydrology, and sedimentary environment will cause changes in the physical and chemical properties of the sediments. These sediments create a valuable and important archive with high resolution to examine these changes in the past. One method of studying climate change during quaternary and often Holocene is the study of Sedimentology, mineralogy and sedimentary geochemistry in sedimentary cores harvested from wetlands and lakes. These studies can help to more accurately identify and re-read their past history and be used to investigate possible climate change. The Gavkhouni Playa is one of the pluvial lakes of the Plio-Quaternary depositional basins in Iran that is located in the lowlands of the Esfahan Plain, Central Iranian Plateau. Various sediments in and around Gavkhouni palya indicate the frequent alternation of formative systems during the Quaternary hot and cold phases. The history of late Pleistocene to Holocene sedimentary evolution, and paleo-geomorphology and paleogeography of the Playa were investigated in this study.
تبلیغات
