نقد روانکاوانه بهمن محصص با تکیه بر رساله روانکاوی لئوناردو داوینچی
آرشیو
چکیده
بهمن محصص، هنرمند معاصری است که برای حیات بخشیدن به آثارش راه هم عصرانش را نپیمود و زبانی نو برای خلق آثارش خلق نمود. فیگور های بی دست و پایش همواره منتقدان را به خود فرا می خوانند. انسان های اخته آثار او، گرچه در صورت فاقد اجزای بسیار بودند، اما همگی با دهان های گشوده و فریاد های خاموش شان بیماران روان رنجوری را به ذهن متبادر می کنند که عاجزانه علم روانکاوی را به مدد فرا می خوانند. هنرمند محبوب ترین اثرش فی فی از خوشحالی زوزه می کشد را با محبوب ترین اثر داوینچی، مونالیزا قیاس کرده، یادآور می شود که هر دو، اثر محبوب شان را در سراسر عمر به همراه داشته و عزیز شمارده اند. امروزه نقد روانکاوانه یکی از روش های نقد برای درک بهتر هنرمند و آثار هنری محسوب می شود و می دانیم که نخستین بار، به علت علاقه زیگموند فروید به هنر و ادبیات، هم زمان با رشد نظریه روانکاوی توسط خود وی شکل گرفته است. فروید در سال 1910م و در رساله روانکاوی لئوناردو داوینچی برای نخستین بار به مطالعه روان هنرمند و تاثیر ناخودآگاه و تجربیات دوران کودکی بر شکل گیری مشهورترین اثر وی، مونالیزا می پردازد. وی با بررسی یکی از خاطرات اولیه دوران کودکی لئوناردو و بسط آن در بستر اسطوره، زبان شناسی و نماد شناسی در می یابد که لبخند مونالیزا ریشه در خاطرات اولیه او با مادر دارد که در آثار دیگر وی نیز قابل ردیابی است. پرسش از امکان دریافت وجوه مشابه در ناخودآگاه بهمن محصص و ظهور آن در آثارش که مرتبط با رابطه او با مادرش در دوره های آغازین بوده است پژوهشگر را بر آن داشت تا با پای نهادن در جای پای باقی مانده از پدر روانکاوی و دنبال نمودن اطلاعات بر جای مانده از بهمن محصص در مصاحبه ها و مستند ها، قرابت های متعدد میان حیات روانی این دو هنرمند را یافته و به تحلیل دقیق تر آن ها بپردازد. فعالیت های گسترده این دو هنرمند در زمینه های گوناگون با مفهوم «تصعید» قابل فهم می شود و باز شناسی «تثبیت» در دوره های مختلف رشد (به خصوص دوره دهانی) در هنرمند و تطبیق آن با شاخصه های فیگور های بهمن محصص سبب می شود تا فی فی را در ارتباط پیشا ادیپی وی با مادر به شمار آوریم و یا حتی به عنوان نمادی از مادر (غیر) به رسمیت شماریم.Psychoanalytic Criticism of Bahman Mohassas Based on Leonardo Da Vinci’s Psychoanalytic Treatise
Bahman Mohassess, the contemporary artist, has not chosen the same path as his peers did, but he has
created the new language for his artistic endeavor. His handicapped figures are calling critics all the
times. Although the castrated people of his artwork were suffering from lack of facial parts, they
remind us all those psychotic patients seeking help in Psychoanalysis by showing their opened mouth
and silent shouts. The artist talked about his beloved masterpiece Fifi howls from happiness in
comparison with Mona Lisa by Leonardo da Vinci, mentioning that both carrying their favorite
masterpieces during their life journey.
Nowadays, Psychoanalytic Criticism is considered as one of the approaches which has been used to
recognize both the artist and the art work as well. As we have known, this approach has been
established by Sigmund Freud due to his concern over art and literature, exactly at the same time he
started to expand his new theories of Psychoanalysis. He studied the impact of artist's unconscious
and the childhood trauma on the creation of "Mona Lisa" in "Leonardo da Vinci a study in
psychosexually" for the first time in 1910. By studying one of Leonardo's early stages memories and
considering Mythology, Linguistics and Semiotics, he considered Mona Lisa Smile related to his
memories of his mother in young age that can be traced in his other masterpieces too.
By following the footsteps of the father of Psychoanalysis and analyzing the accessible data that can
be found in interviews and documentaries of Bahman Mohassess, we can discuss the mental
similarities between these two artists that explains the vast amount of work they have done as a result
of Sublimation. Furthermore, his Fixation in different stages (especially Oral Stage) and also the bold
features of his figures, leads us to understand Fifi in relation to mother-child pre-oedipal conflicts or
even consider Fifi as the symbol of a mother (other).
Psychoanalytic Criticism, Bahman Mohassess, Sigmund Freud, Leonardo da Vinci,
Sublimation, Fifi, Mona Lisa.
تبلیغات
