واکاوی مفاهیم ادب و اخلاق در فرهنگ اسلامی و بررسی نسبت میان آن دو

چکیده

در زبان عربی علاوه بر واژه «اخلاق»، واژه «ادب» نیز در معنای اخلاق کاربرد دارد. این دو واژه پس از ظهور دین اسلام کاربرد فراوان یافتند. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با مطالعه اسناد و منابع و مقالات و نسخ مرتبط با موضوع به بررسی مفهوم لغوی و کاربردی اخلاق و ادب در فرهنگ اسلامی پرداخته و سپس بر اساس واکاوی این مفاهیم در فرهنگ اسلامی، به تبیین نسبت میان این دو مفهوم و تدقیق مفاهیم می پردازد.یافته ها نشان می دهد موضوع اخلاق، امر اخلاقی است اما موضوع ادب تمامی موضوعاتی است که درست و نادرست بر آنها صدق می کند. همچنین، اخلاق از نظر لغوی و پیشینه کاربرد آن، امری شخصی و ناظر بر رفتاری فردگرا است. اما ادب امری اجتماعی و ناظر بر رفتارهای جامعوی افراد بوده است. به عبارت دیگر خاستگاه ادب جامعه و خاستگاه اخلاق، سرشت و خلقیات ناشی از طبیعت انسان است و در مواردی که ادب مرتبط با اخلاق است، جنبه فضیلت گرایانه پیدا می کند و هدف آن به کار انداختن فاعلیت اخلاقی انسان و انجام درست ترین کار اخلاقی است.