مبانی کلامی اخلاق در اندیشه شیخ مفید (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

با توجه به اینکه هر نظام اخلاقی ای سازمان یافته از یک مکتب فکری و نظام اعتقادی است و با لحاظ اینکه شیخ مفید از متقدمین در تأسیس و انسجام مکتب کلامی و اعتقادی امامیه بوده، پژوهش حاضر با روش تحلیل مضمون به استخراج مبانی کلامی اخلاق در اندیشه شیخ مفید اقدام کرده است؛ از این رو گزاره های کلامی شیخ مفید در محورهای معرفت شناختی، خداشناختی، راهنماشناختی، انسان شناختی و جهان شناختی با رویکرد اخلاقی، تحلیل و مبانی آن استخراج گردید که نظام اخلاقی توحیدی، اصالت روح و استخدام بدن در انجام افعال اخلاقی، اختیار انسان در زیست اخلاقی، وجود ضروری الگوی معصومان جهت تقرب و معنابخشی معاد جسمانی در نظام اخلاقی توحیدی با محوریت بهشت و جهنم، از جمله آنهاست و در نتیجه گیری نهایی، جامعیت نظریه شیخ مفید نسبت به وظیفه گروی و غایت گروی، شمولیت انسانی این نظریه، فراتر بودن از نظام اخلاقی سکولار، معناپذیری زیست اخلاقی با باور آخرت و پیامد اخلاقی بی هدفی مشخص شد.