فرضیه ای درباره حمل روایات بر تقیه از منظر شیخ طوسی (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

از روش های متداول فقهای شیعه هنگام مواجهه با روایات متعارض، حمل روایات بر تقیه بوده است؛ امّا ضوابط این حمل، در دوره های مختلف، تغییرات مهمی کرده است. از جمله مهم ترین دوره ها، دوره شیخ طوسی در قرن پنجم است که برای نخستین بار انبوهی از روایات، بر تقیه حمل شدند. این پژوهش به بررسی نسبت این دوره با دوره فقهای متقدم قبل از قرن پنجم می پردازد و در صدد کشف علت اصلی تفاوت میان این دو دوره و چرایی پیشآمد این انفراد توسط شیخ است. آیا کثرت وجود این حمل در آثار شیخ نسبت به قدما، صرفاً ناشی از تفاوت روشی او در تألیف کتب روایی و فقهی بوده است و یا این که علت این امر، وجود اختلاف مبنایی میان او و قدما بوده است؟ با بررسی آثار روایی و فقهی هر دو دوره، مشخص می شود که میان شیخ و قدما اختلافات مبنایی جدی ای وجود داشته و مسئله صرفاً تفاوت روشی نبوده است.