تأملی بر جایگاه حقوق بشر در پرتوِ سیره و اندیشه رضوی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مفهوم حقوق بشر به عنوان مجموعه ای از حقوق و آزادی هایی که انسان در حیات فردی و اجتماعی برای صیانت از کرامت ذاتی از آنها برخوردار است، در گفتار و کردار امام رضا (علیه السلام) شایسته تأمل است؛ چنان که به استناد آن می توان نسبت به ارتباط حقوق بشر و اسلام، به درک صحیح رسید. حضرت در کنار تبیین احکام و دستورات دین مبین اسلام، به تشریح اصول و مبانی حقوق بشر، به منظور ایجاد جامعه ای وارسته و وفادار به حقوق مردم پرداخته اند تا در نهایت طریق هدایت و سعادت را به همگان بنمایانند. بررسی دقیق و روشمندِ اصول اساسی و گزاره های مهمّ حقوق بشری مدّنظر امام رضا (علیه السلام) با روش تحلیل مفادی و اسنادی از طریق گردآوری اسناد و منابع کتابخانه ای در این پژوهش مدّ نظر قرار گرفته و تلاش شده است با واکاوی محتوایی بینش رضوی در این باره، تصویری از سیره و اندیشه امام رضا (علیه السلام) نسبت به حقوق بشر و مرتبت آن در اسلام ترسیم شود. در تعالیم امام (علیه السلام) کرامت انسان، پایه و اساس واقع می شود و تمامی قواعد حقوق بشری با توجه به این اصل و نیز مساوات و آزادی، تدوین می شوند. اهتمام امام رضا (علیه السلام) نسبت به حقوق بشر تنها در حقوق مالی و قضایی و اجتماعی مشاهده نمی شود، بلکه حقوق موجود در حوزه فکر و اندیشه انسان جایگاه والاتری در تفکر ایشان دارد که عدم تحمیل دین و آزادی مباحثات علمی، از مصادیق تامّ آنهاست.