هرچند اصطلاح بیداری اسلامی از منظر بسیاری از علماء و اندیشمندان، جدید و نو می باشد، و به جریانات اخیر در کشورهای اسلامی اطلاق می شود؛ اما این اصطلاح در قرآن کریم - که خودکتاب بیداری است- بارها به صورت مستقیم و غیر مستقیم مطرح شده است. قرآن کریم در این بین انسان های فرهیخته و کاملی را به عنوان نمونه بارز بیدارگری معرفی می نماید؛ که یکی از این الگوها، حضرت ابراهیم(ع) می باشد؛ زندگی ایشان مملو از تلاش هایی است، برای بیدار کردن مردم غافل و جاهل زمانه اش که تحت سیطره ی ظلم و استعمار زندگی می کنند. این پژوهش در عین حال که از روش کتابخانه ای در جمع آوری مطالب در آن استفاده شده؛ با تکیه بر روش کیفی از نوع تحلیل محتوای استنباطی در پی آن است که با استناد آموخته های ثقلین در ابتدا به پردازش دقیق به معنای بیداری اسلامی و تاریخچه از آن بپردازد و سپس مبانی نظری آن را از لابه لای آیات قرآنی بدست آورده؛ زیرا حرکت حضرت ابراهیم(ع) در نوع خود بی نظیر و سرمشقی برای همه ادوار زمانی و مکانی بوده است، و مهم ترین مبانی نظری بیداری اسلامی با تکیه بر داستان حضرت ابراهیم عبارت اند از: انسان شناسی، جهان بینی، آگاهی بخشی، منطقی اندیشی، صداقت پیشگی، گفت وگو و مدارا ورزی.
