اکولوژی انسانی

اکولوژی انسانی

اکولوژی سرزمین سال دوم تابستان 1402 شماره 3

مقالات

۱.

بررسی تأثیر کیفیت محیط آموزشی بر رفتارها و احساسات کودکان با تأکید بر مهدکودک ها

کلید واژه ها: محیط آموزشی کودکان کیفیت رشد توسعه فکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۸
تاثیر محیط بر رشد کودکان ؛ محیطی که کودک در حال رشد و پرورش در آن است نقش مهمی بر سلامت جسمانی، روانی و شکوفایی خلاقیت کودک ایفا می کند.مهدکودک به عنوان یکی از مهم ترین بخش های زندگی هر کودک شناخته می شود و لازم است از محیط مطلوب برخوردار باشد تا به کودک علاوه بر فضای رشد، احساس امنیت و آرامش بدهد. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی کیفیت کالبدی فضاهای آموزشی با تأکید بر مهدکودک ها انجام شده و اولویت ها و ترجیحات کودکان در این زمینه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به شکل توصیفی-پیمایشی است و جامعه آماری آن شامل 119 نفر از کودکان 3 تا 6 ساله (دختران و پسران) در گرگان می باشد. از فرمول کوکران برای برآورد تعداد نمونه استفاده شده و داده ها با استفاده از SPSS برای تجزیه و تحلیل نهایی آماده سازی شده اند. نتایج حاصل از آزمون یومن ویتنی نشان می دهد که تنها در میزان رتبه بندی عناصر طبیعی، گروه سنی 3-4 سال با گروه سنی 5-6 سال تفاوت معناداری دارند و گروه سنی 5-6 سال میانگین بالاتری نسبت به گروه سنی 3-4 سال دارند. همچنین، کودکان در سطوح مختلف در غنای فعالیت در محیط های داخلی و خارجی تفاوت معناداری نشان می دهند. با توجه به نتایج به دست آمده، اهمیت ایجاد و ارتقاء فضاهای آموزشی، به ویژه در محیط مهدکودک، برای پیشرفت و توسعه سالم کودکان و تأثیرگذاری بر آینده ی آنها به وضوح مشخص می شود.
۲.

واکاوی تغییرات دما، پوشش گیاهی،تبخیر و تعرق و خشکسالی مبتنی بر مدلسازی تصاویر ماهواره ای لندست 5 و 8 و شاخص های هواشناسی

کلید واژه ها: اقلیم NDVI سنجش از دور GIS شهرستان مراوه تپه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۲۲
با توجه به اهمیت تبخیر- تعرق در چرخه هیدرولوژی و کاربردهای متنوع آن در علوم مختلف، محاسبه مقدار آن بویژه، تبخیر- تعرق واقعی از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اینکه فراوانی پوشش گیاهی یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر دمای سطح زمین است بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی خودهمبستگی فضایی دمای سطح زمین و تبخیر- تعرق در ارتباط با پوشش گیاهی در شهرستان مراوه تپه می باشد. با استفاده از پردازش داده ها در محیط Google Earth Engine در قسمت اول ، یک مجموعه داده مودیس با وضوح بالا و به صورت فصلی برای هر سال طی یک دوره زمانی بین سال های ، 2000، 2015،2010 و 2020 را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. سپس تبخیروتعرق به کمک دیتاهای مودیس و روش-تورنت وایت با درنظرگرفتن ضریب رشد گیاهی محاسبه شده و با تبخیروتعرقی که از الگوریتم سبال بدست آمده، مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتند.در همین راستا پیشبینی خشکسالی با استفاده از شاخص SPI (یک ماهه،سه ماهه،شش ماهه و دوازده ماهه) برای بازه زمانی 2015 تا 2044 نیز انجام گردید. پس از محاسبه تغییرات جهت شناسایی و کشف الگوها و روندهای موجود در داده های فضایی از نرم افزار ArcGis بهره گرفته شد. به جهت بهترین نتیجه و کمترین میزان خطا از روش میانیابی مجذور فاصله با پراکنش(Expotntial) و جهت انتخاب بهترین روش درونیابی از شاخص های آماری ریشه میانگین مربعات خطا RMS قدر مطلق خطا MAE استفاده گردید. نتایج نشان داد روش عکس فاصله به عنوان بهترین روش در میان روش های مورداستفاده برای برآورد تغییرات می باشد. نتایج این تحقیق مشخص کرد که در فصل بهار بالاترین درصد NDVI با پایین ترین میزان دما انطباق مکانی ندارد، به عبارت دیگر درصد شاخص پوشش گیاهی با درجه حرارت سطح زمین رابطه معکوس ندارد. در فصل تابستان بالاترین میزان درصد شاخص پوشش گیاهی از نظر مکانی با کم ترین میزان دمای سطح زمین انطباق مکانی کامل دارد. در فصل زمستان نحوه پراکنش الگوهای دمایی به دلیل نقش تعدیل کننده دمایی پوشش گیاهی با استفاده از ساز و کار تبخیر و تعرق در مقایسه با سایر فصول کاملا متفاوت است.
۳.

آثار تغییرات آب و هوا بر رفتار انسانی و فشار عصبی

کلید واژه ها: تغییرات آب و هوا فشار عصبی آسایش انسان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۵
تغییرات آب و هوایی به عنوان یک چالش چندافرهنگی به سطح جهانی تبدیل شده و بر اثر آن، زندگی انسان ها تحت تأثیر قرار گرفته است. این پدیده باعث افزایش دمای سطح زمین، حوادث جوی ناگهانی، و تغییرات در الگوهای بارش شده است. این تحولات، از طریق تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت انسان ها، به چالش های جدید در زمینه های بهداشت عمومی، ایمنی غذایی، و استقرار اقتصادی مناطق مختلف منجر شده است. تحقیق حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع مورد بررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی با تاکید بر روش های کمی است هدف پژوهش ارزیابی فشار فیزیولوژیکی به منظور برقراری آسایش بین جذب و دفع گرما (مورد مطالعه:استان گیلان) است جهت شناسایی فشار عصبی بالای20درجه و پایین20 درجه سانتی گراد و تعیین درجه آسایش معیارهایی از قبیل: (دمای هوا برحسب درجه فارنهایت، میانگین رطوبت نسبی بر حسب درصد، میانگین حداقل دمای هوا برحسب درجه سانتی گراد،سرعت باد بر حسب متر بر ثانیه مورد ملاحظه قرار گرفته اند به منظور پهنه بندی شاخص فشار عصبی از داده های ایستگاه های هواشناسی استان گیلان استفاده گردید و خروجی نهایی با ضریب آسایش حرارتی در محیط GISمحاسبه شد تمامی فرایندها و تجزیه تحلیل داده ها در محیط GIS با مدل IDWزمین آماری که این تکنیک نقاط مجهول را بر اساس خود همبستگی بین نقاط اندازه گیری شده و ساختار فضایی آنها پیش بینی می کند ارزیابی گردید درپایان جهت نشان دادن نقشه نهایی خروجی نهایی در 7 طبقه جداگانه برای هر دو عرصه دما قرار داده شد نتایج حاصل از ارزیابی فشارعصبی نشان داد که بیشتر ایام سال بخش های مرکزی استان گیلان در شرایط همراه با آسایش جذب و دفع گرما برای سلامت انسان قراردارد.
۴.

تحلیل و ارزیابی وضعیت شاخص های حکمروایی شهری در کشورهای جهان سوم با تاکید بر شهرهای ایران (گرگان)

کلید واژه ها: حکمروایی خوب شهری توسعه پایدار شهری شهر گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۹
در حال حاضر رویکردی که به عنوان اثر بخش ترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت می باشد، تحقق حکمروایی خوب شهری در مدیریت شهر است. الگوی حکمروایی خوب شهری می تواند نظریه ای جدید در پاسخگویی به انتظارات و مسئولیت های جدید باشد. الگویی که می تواند راه برون رفت از وضعیت فعلی و روشی برای ارائه خدمات عمومی بهتر برای شهروندان باشد. هدف از این تحقیق مطالعه وضع موجود شهر گرگان از منظر شاخص های حکمروایی مطلوب و از لحاظ پایداری شهری می باشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که از منابع کتابخانه ای- اسنادی، پرسشنامه و پیمایش های میدانی جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز استفاده گردیده است. حجم نمونه در این پژوهش382 نفر (طبق فرمول کوکران) از شهروندان محلات مناطق شهر گرگان (میناگل، قلعه حسن، گرگانپارس، افسران، سرخواجه، میخچه گران، قزاق محله، گلها و ویلاشهر) می باشند. روش تحلیل داده ها به دو طریق؛ آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است و از نرم افزارSPSS – Excel و GISجهت تجزیه و تحلیل دیدگاه های شهروندان بهره برده شده است. در این پژوهش از آزمون های پارامتریک (آزمون های گروه تی تک، و پیرسون)، و از آزمون های غیر پارامتریک نظیر آزمون (آزمون کروسکال والیس) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد وضعیت شاخص های حکمروایی در همه محلات (مناطق شهر گرگان) آن هم از دیدگاه شهروندان در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و همچنین به لحاظ ابعاد پایداری شهری هم در وضعیت ناپایداری قرار دارد. با توجه به آزمون کروسکال والیس که بغیر از شاخص مشارکت که در همه محلات یکسان می باشد، تفاوتی وجود ندارد، سایر شاخص های مورد مطالعه معنادار شده که بیانگر وجود تفاوت و یکسان نبودن شاخص های مورد مطالعه در محلات می باشد. در بین همه محلات، شاخص های مورد مطالعه محله قلعه حسن از رتبه پایین تری نسب به سایر محلات برخوردار است. باتوجه به آزمون پیرسون رابطه معناداری بین رهیافت حکمروایی مطلوب شهری و پایداری شهری وجود ندارد. که دلیل آن پایین بودن وضعیت شاخص های حکمروایی شهری و پایداری شهری می باشد.
۵.

نگرشی دوباره به نظریه باغشهر و علل تولید و چالش باغشهرهای ایران (نمونه موردی: شهر زنجان)

کلید واژه ها: نظریه باغشهر تولید چالش زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۴
در شهر زنجان 99/4 متر مربع سرانه فضای سبز وجود دارد و با سرانه 8 متر مربع برای هر شهروند در طرح تفصیلی، 01/3- مترمربع کسری سرانه فضای سبز شهری را نشان می دهد . پیامد این کمبود ، خود را در تغییر کاربری اراضی کشاورزی به شکل باغشهر در شهر زنجان نشان داده است. هدف پژوهش حاضر نیز که به روش توصیفی – تحلیلی با رویکرد اکتشافی انجام شده است و از نظر هدف از نوع کاربردی است ؛ نگرشی مجدد به نظریه باغشهر می باشد . جامعه آماری پژوهش نیز کارشناسان اداره راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی شهر زنجان و اساتید جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریزکه براساس روش گلوله برفی 30 نفر انتخاب شدند . در مرحله اول متغیرهای کلامی بصورت اعداد فازی مثلثی تعریف شدند ، سپس تحلیل داده های میدانی که شامل مصاحبه ها و پرسش نامه های باز بودند به روش تحلیل محتوای کیفی طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی(گزینشی) انجام شد که در 12 مقوله ابتدایی شناسایی شدند . در مرحله کد گذاری محوری بین مقوله های ابتدایی ارتباط برقرار شد و مقوله ها در قالب 6 مقوله ی محوری دسته بندی شدند . در مرحله کدگذاری انتخابی( گزینشی ) ، مقوله های محوری شناسایی شده بصورت نظام مند و در قالب 3 طبقه کلی دسته بندی شدند. با توجه به اینکه میزان اختلاف نظر خبرگان در دو مرحله اول و دوم دلفی کمتر از حد آستانه خیلی کم(2/0) بدست آمد ، نظر سنجی در این مرحله متوقف شد . ضعف مدیریت شهری ، ضعف قوانین سازمانهای شهری ، مدیریت ناکارآمد ، نبود شفافیت های قانونی و وجود بندها و تبصره های مختلف درباره تغییر کاربری اراضی، از عوامل ایجاد کننده و به چالش کشیده شدن مساله باغشهر در شهر زنجان بوده اند. لذا شفاف سازی قوانین و نقش آن در جلوگیری از تغییر کاربری اراضی و کاهش موازی کاری بین سازمانهای دولتی پیشنهاد می گردد.
۶.

اثرات تغییرات اقلیمی بر الگوی کشت در استان گلستان: تحلیل آماری از داده های اقلیمی و الگوهای کشت طی 25 سال گذشته

کلید واژه ها: اقلیم کشت محصول کشاورزی رویکرد آماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۰
آشکارسازی از نظر آماری، فرآیندی است برای نمایان ساختن تغییرات معنی داری که نتوان آن ها را به تغییرات طبیعی مربوط دانست. بخش کشاورزی وابستگی شدیدی به پارامترهای اقلیمی دما و بارش دارد بنابراین با شدت و سرعت بیشتری نسبت به تغییرپذیری های اقلیمی واکنش نشان می دهد. تغییرات اقلیمی می تواند در مدت زمان طولانی بر نوع کشت و کشاورزی یک منطقه نیز تأثیر بگذارد. برای اینکه بتوان کمیت و کیفیت تولیدات کشاورزی را در استان گلستان افزایش داد، نیازمند مطالعه پیشینه اقلیمی در استان گلستان و رژیم های بارش و دمای آن طی دوره زمانی طولانی (حداقل 25 سال) هستیم تا بتوانیم روند تغییرات را بررسی کنیم. بنابراین برای بدست آوردن تیپ های کشت زمستانه و تابستانه مناسب برای استان گلستان از روش منکندال و پاپاداکیست بر روی داده های اماری ایستگاه های هواشناسی استان استفاده گردید.برای این منظور داده های اقلیمی مورد استفاده در این پژوهش شامل داده های میانگین حداقل، حداکثر و متوسط دمای ماهانه، میانگین حداقل و حداکثر مطلق دمای ماهانه، متوسط سالانه دما و بارش 9 ایستگاه استان گلستان در بازه زمانی (2018-1990) است که از سازمان هواشناسی کشور تهیه گردید. نتایج حاصل از تحلیل های آماری نشان داد که تغییرات بارزی در نوع الگوی کشت منطقه طی دوره زمانی مورد مطالعه (2017-1990) صورت نگرفته که دلیل این رویداد با توجه به آستانه های دمایی تعریف شده مدل پاپاداکیس قابل توجیه است. به عنوان مثال الگوی غالب زمستانه جو دو سر بود که لازمه کشت محصول این است که میانگین حداکثر دمای سردترین ماه سال بیش از ۱۰ درجه سلسیوس باشد از آنجایی که آستانه ی دمایی مذکور در طول دوره آماری در منطقه مشاهده گردید، بنابراین نوع کشت در این مدت ثابت بوده که با توجه به شرایط روند افزایشی دما، در آینده نیز کشت این محصول وجود خواهد داشت. همچنین حاکمیت دماهای حداکثر بالای ۲۰ و ۲۵ درجه سلسیوس در منطقه و طولانی بودن فصل عاری از یخبندان، دلیلی برای ثابت بودن تیپ های غالب تابستانه در این استان می باشد.