جغرافیا و آینده پژوهی منطقه ای

جغرافیا و آینده پژوهی منطقه ای

جغرافیا و آینده پژوهی منطقه ای دوره 1 زمستان 1402 شماره 3

مقالات

۱.

بررسی و رتبه بندی توسعه یافتگی بخش کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی)

کلید واژه ها: کشاورزی توسعه پایدار شهرستان های مرزی آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۶۹
آنچه در توسعه کشاورزی ایران و به پیروی از آن در استان آذربایجان غربی خلأ ریشه ای درک می شود؛ عدم شناسایی و آگاهی از پتانسیل های مناطق مرزی در کشاورزی می باشد که ضرورت توجه خاص به مقوله توسعه را طلب می کند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش بخش کشاورزی در توسعه شهرستان های مرزی در استان آذربایجان غربی می باشد. معیارهایی که در این پژوهش مورد ارزیابی قرارگرفته است شامل معیارهای: سطح زیر کشت محصولات زراعی، تولید محصولات زراعی، سطح زیر کشت محصولات باغی، تولید محصولات باغی، سطح زیر کشت محصولات گلخانه ای می باشد. داده ها پژوهش از سالنامه ی آماری مرکز آمار و در سال 1399 گردآوری شده است. تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده به صورت کمی و از طریق مدل تصمیم گیری VIKOR صورت پذیرفته است و در نهایت با استفاده از نرم افزار GIS سطح بندی شهرستان های استان آذربایجان غربی برای تحلیل فضایی توسعه کشاورزی در پهنه استان نمایش داده شد. نتایج این پژوهش نشانگر این است که بر اساس رتبه بندی صورت گرفته از شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه در رتبه اول، شهرستان سلماس در رتبه دوم، شهرستان پیرانشهر در رتبه سوم، شهرستان خوی در رتبه چهارم، شهرستان اشنویه در رتبه پنجم، شهرستان سردشت در رتبه ششم، شهرستان چالدران در رتبه هفتم و شهرستان ماکو در رتبه هشتم قرارگرفته است. وضعیت سطح بندی و خوشه بندی توسعه یافتگی بخش کشاورزی شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی نشانگر این است که شهرستان ارومیه در خوشه بندی توسعه یافته، شهرستان سلماس در خوشه بندی نیمه توسعه یافته، شهرستان های پیرانشهر و خوی در خوشه بندی نسبتاً محروم و در نهایت شهرستان های اشنویه، سردشت، چالدران و ماکو در خوشه بندی محروم قرارگرفته اند.
۲.

تحلیل روابط منطقه ای پیراشهری با مرکزیت استان زنجان

کلید واژه ها: روابط منطقه ای پیراشهر پیوند- وابستگی جریان فضایی شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۵۱
قلمروهای پیراشهری به عنوان فضایی اجتماعی اقتصادی با ترکیبی از ویژگی های شهری و روستایی، اغلب به عنوان نواحی پیرامون شناخته می شود که در آن نظام های کشاورزی، شهری و طبیعی در تعاملی پایا و مداوم با یکدیگر قرار دارند. در این عرصه ها پیوندهای گوناگونی بر حسب شرایط و بسترهای اقتصادی بر قرار است، این پیوندها می توانند اثرات توسعه و یا ضدتوسعه برای هرکدام از فضاهای شهری و یا روستایی (به ویژه روستاها) ایجاد کند. این پژوهش با درک موضوع مذکور در پی تجزیه و پردازش روابط منطقه ای پیراشهری در مرکز استان زنجان است؛ بنابراین با روش توصیفی- تحلیلی به نحوه ارتباطات متقابل روستاهای نمونه پیرامونی با شهر زنجان پرداخته است و در این راستا شاخص های مرتبط که به وسیله مراجع مورد وثوق استخراج گردید به روایی قابل قبول رسیده و جهت تحلیل پژوهش مورداستفاده قرارگرفته اند، روش گردآوری اطلاعات اسنادی و پیمایشی می باشد. برای تحلیل داده ها از مدل AHP و TOPSIS استفاده شده است. از سوی دیگر بر اساس روش مشارکتی که توسط پژوهشگران این تحقیق صورت گرفت و برخی از اسناد و منابع علمی قابل دسترس، میزان وابستگی هرکدام از روستاهای نمونه پیرامونی نسبت به مرکزیت شهر زنجان مشخص گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سکونتگاه های پیراشهری با وجود یکپارچگی فضایی با نواحی شهری به دلیل رشد سریع، پویایی و ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مختلط می تواند هم از نواحی شهری و هم از نواحی روستایی متمایز باشد و حالت سومی که هیچ کدام از سکونتگاه های قبلی نیست و یا هم شهری است و هم روستایی را به وجود آورد. همچنین نتایج نهایی تحقیق به وابستگی زیاد روستای والارود با شهر زنجان اشاره دارد و روستاهای دواسب، دیزج آباد و رازبین به ترتیب در رتبه های بعدی قرارگرفته اند.
۳.

رتبه بندی موانع رشد شهر هوشمند پایدار (مورد مطالعه: شهر کرمان)

کلید واژه ها: رتبه بندی شهر هوشمند پایدار توسعه پایدار کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۵۳
شهر کرمان به عنوان مرکز سیاسی استان از عناصر شهری مهمی برخوردار است برنامه ریزی کالبدی، عملکردی برای تأمین نیازهای شهروندان و عملکرد بهتر در جهت دستیابی به توسعه، اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف رتبه بندی موانع رشد شهر هوشمند منطقه شهری کرمان انجام شد. روش تحقیق توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش 30 نفر از مدیران دستگاه های اجرایی شهر کرمان است. ابزار تحقیق پرسش نامه مقایسه زوجی است. روش تجزیه وتحلیل آماری AHP است. نتایج بررسی ها بر اساس دیدگاه پاسخگویان، نشان می دهد، مهم ترین موانع زیرساخت های فیزیکی (C3) با وزن 0.448 رتبه اول، مدیریتی (C5) با وزن 0.233 رتبه دوم، پایداری زیست محیطی (C1) با وزن 0.111 رتبه سوم، اقتصادی (C2) با وزن 0.072 رتبه چهارم، فناوری و اطلاعات (C4) با وزن 0.069 رتبه پنجم آموزشی (C6) با وزن 0.067 رتبه ششم را کسب کرده است. در نتیجه باید گفت باتوجه به مشکلات عدیده محیطی و زیست محیطی شهر کرمان توجه به توسعه شهر هوشمند را راهکاری جهت کاهش این مشکلات معرفی کرده و پیشنهاد می شود زیرساخت های توسعه این شهرها مدنظر قرار گیرد و هم چنین تعارضات میان توسعه شهر هوشمند و برنامه های دولت کاهش یابد.
۴.

ساماندهی بخش اتوبوس رانی منطقه شهری خرم آباد با تأکید بر مدیریت سیستم حمل ونقل (TSM)

کلید واژه ها: بخش اتوبوس رانی منطقه شهری خرم آباد مدیریت سیستم حمل و نقل (TSM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۵۲
یکی از چالش های اساسی در شهرهای جهان بحث تردد و جابجایی است. رشد بی رویه اتومبیل در شهرها و عدم توازن بین سطح کاربری اراضی حمل ونقل درون شهری و تعداد زیاد اتومبیل ها، برنامه ریزان و مدیران شهری را بر آن داشته است که با استفاده از حمل ونقل عمومی از ورود بی رویه اتومبیل های شخصی در شهر بکاهند. هدف این پژوهش ساماندهی سیستم حمل ونقل عمومی منطقه شهری خرم آباد با تأکید بر بخش اتوبوس رانی است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و نیز مشاهدات میدانی بوده است که درنهایت برخی نتایج این تحقیق با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بر روی نقشه نمایش داده شده است. در منطقه شهری خرم آباد اتوبوس رانی عمده ترین وسیله حمل ونقل عمومی به شمار می رود، لذا در این پژوهش نحوه توسعه فیزیکی و افزایش محلات تحت نفوذ خدمات سازمان اتوبوس رانی و نیز محل تقریبی احداث پایانه های اتوبوس رانی شهر را در آینده نمایش داده ایم. با توجه به اینکه خیابان های شهر خرم آباد خصوصاً در بخش مرکزی شهر، دارای عرض کم هستند؛ بنابراین برای حمل ونقل عمومی این خیابان ها خودروهای ون پیشنهاد می گردد.
۵.

Citizen Satisfaction with Municipal Services: A Meta-analysis

کلید واژه ها: Municipal services Municipalities Citizen satisfaction Service delivery Citizen expectation

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۳۸
Background: While studies have been carried out to evaluate the level of citizen satisfaction with municipal services, no evaluation of the results of these studies has been done. Objectives: To investigate citizen satisfaction with municipal services globally, this review was conducted. Methodology: This study made use of meta-analysis. For the literature review, papers indexed in the Web of Science (WoS) and Scopus were searched using the following keywords: ‘municipal services', 'citizen satisfaction', and citizen satisfaction with municipal services'. During the keyword search, 60 English-language articles were chosen for review based on their relevance and importance. Finally, a review analysis was done to obtain results. Results: The results revealed that the level of citizen satisfaction with municipal services varies among countries, contingent upon the quality of the services provided. The study also indicated that while municipalities generally provide adequate urban services, there is still room for improvement. The findings also showed that socio-demographic characteristics, quality of service, and institutional performance collectively impact citizen satisfaction. Conclusion: This review concludes that citizens' expectations can be met through improved service quality. Balancing the performance of municipalities within the country involves providing better services in rural areas as well, ensuring a more equitable distribution of services.
۶.

Coping Mechanism and Factors Contributing to Food Insecurity among Urban Poor in Moradabad, India

نویسنده:

کلید واژه ها: Food insecurity Dietary Diversity Caloric Intake FGT Food Insecurity Index Coping Mechanism Moradabad City

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۶
Objectives: The goal of the current study is to analyze the urban poor’s food insecurity and coping mechanisms. Methodology: As a result, both primary and secondary data are used to support the current research. A well-structured questionnaire was used in a field survey to gather the primary data. The secondary sources include studies, journals, business publications, and published literature. For the current study, FGD has also been conducted to gather further details. The data collecting method has been stratified random sampling. A sophisticated statistical method was used to determine the sampling size for the current investigation (i.e., the Yamane formula, 1967). Furthermore, 396 houses have been chosen based on the sampling size calculation in order to conduct in-person interviews to gather responses. Simple descriptive statistics, such as frequency, percentage, and mean, as well as the coping strategy index (CSI) and FGT food insecurity index have all been employed in the study of the data. Results: As a result, households experience food insecurity 77.35% of the time, with a depth and severity of food insecurity of 21.45% and 9.42%, respectively. Additionally, food-insecure households consume an average of 1222.93 kcal per day, with a maximum and minimum intake of 1948.15 kcal and 497.70 kcal, respectively. Conclusion: Furthermore, the findings show that the top five coping strategies used by the households to combat food insecurity and food shortages were reliance on less preferred or less expensive foods, reduction in meal frequency and size per day, food purchases made on credit, and food obtained from family and friends.
۷.

Assessing Municipal Solid Waste Management System in Quetta, Pakistan

کلید واژه ها: Municipal Solid Waste Municipal Solid Waste Management Waste Management Practices Quetta Balochistan Pakistan

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۴۰
Background: Assessing municipal solid waste management systems is crucial for improving the quality of waste disposal services in urban areas. Objectives: The main objective of this study is to assess the operational capacities and challenges of Metropolitan Corporation Quetta in managing municipal solid waste (MSW). Methodology: Applying a mixed-method approach, this study used a case study research design. The primary data was collected through semi-structured interviews from the selected six key informants and official data on waste management services. The findings showed that MCQ's waste lifting capacity for 2020-21 and 2021-22 were 256523 tons and 259350 tons, respectively. The average daily waste lifting capacity in 2020-21 was 657.75 tons, while in 2021-22, it increased to 665.00 tons. Results: The findings also revealed that the amount of waste generated in Quetta is estimated at 1500 tons a day, of which almost 50% is disposed of daily. MCQ has 231 vehicles for solid waste management. Of the total human resource capacity i.e., 2595, 1600 work on daily wages. MCQ needs more funds, machinery, and vehicles. The findings of the study concluded that the Metropolitan Corporation Quetta needs more operating capability due to inconsistent and insufficient funding availability, a lack of machinery and vehicles, and a shortage of human resources. The MCQ has successfully disposed of about half (50%) of all the waste generated daily. Conclusion: This study suggests a dire need for enhancing the operational capability of MCQ through allocating sufficient finances, equipment and machinery, and adequate human resources for an improved and sustainable solid waste management system in Quetta.