پژوهش های اسلامی جنسیت و خانواده

خانواده اساسیترین نظام اجتماعی در اسلام است و مهمترین مسئله آن تربیت فرزندان و روابط خانوادگی است. در عصر حاضر حضور چشمگیر رسانه دگرگونیهایی را در این امر به وجود آورده است و شبیخون گسترده نظام صنعتی نوین به فرهنگ بشری و کاربردیترین ابزار آن یعنی، رسانههای تصویری بهویژه تلویزیون نزدیک به دو دهه است که این مرز را از بین برده است. در مقاله حاضر ابتدا اهمیت و جایگاه رسانه و نقش آن در امر تربیت بررسی میشود و سپس تأثیرات مثبت و منفی آن در عرصههای مختلف زندگی بیان میشود. در پایان نیز راهکارهایی برای کنترل اثرات منفی رسانه میآید. پژوهش حاضر به روش مروری و کتابخانهای و با تأکید بر آرای صاحبنظران در عرصه رسانه گردآوری شده است.

خانواده اولین نهادی است که فرد در آن رشد میکند. خانواده تنها نهاد فطری و طبیعی است و شرط پویایی و استواری آن وجود روابط صحیح و پایدار میان همسران است. زن در خانواده نقش برجستهای دارد و در سلامت فرد و اجتماع نیز تأثیرگذار است. بهدلیل جایگاه زن، خانواده نیز یکی از مهمترین محیطهای مؤثر بر سلامت جسمی و روانی افراد است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش زن در آرامشبخشی خانواده است. برای تحقق این امر ضروری است مؤلفههای خانواده از منظر دینی تبیین شود. همچنین باید نقشهای مادری، خواهری، دختری و همسری زن روشن شود. روش تحقیق از نوع توصیفی است و با تتبع در منابع روایی و قرآنی صورت گرفته است. پس از انجام پژوهش حاضر مشخص شد که نقش زن در آرامش خانواده شامل عشقورزی به همسر، پاکیزگی و آراستگی، خانهداری، سازگاری و تفاهم است.

خشونت در دنیای امروزی به پدیدهای شایع و پردامنه تبدیل شده است. در این میان خشونت خانگی علیه زنان بهدلیل نقش محوری زن در آرامشبخشی به اعضای خانواده و تأثیرات این نوع خشونت بر نظام خانواده و تحت تأثیر قرارگرفتن اعضای خانواده از این پدیده اهمیت دارد. اسلام از حقوق زنان بسیار دفاع کرده است و آیات قرآن و روایات معصومین (ع) سرشار از دستوراتی است که به مردان امر میکند دربرابر همسران خود نهایت مهر و عاطفه و لطافت را داشته باشند. پژوهش با مروری کوتاه بر خشونت خانگی علیه زنان، علل و عوامل پدیدآورنده خشونت و پیامدهای نامطلوب خشونت، دیدگاه اسلام درمورد خشونت علیه زنان و راهکارهای مبارزه با آن را بیان کند. گسترش بهداشت روانی و معنوی افراد، آموزشهای دینی و اخلاقی و آموزش شیوههای مقابله با استرس در زندگی از روشهای پیشگیرانه اسلام در این مورد است. همچنین اصلاح نگرش به زنان، اصلاح نگرش نسبت به کتکزدن زن، اصلاح نگرش درباره مسؤلیتهای خانگی زن، اصلاح رفتار و برخورد در مقابل همسر از راهکارهای درمانی اسلام برای مقابله با خشونت خانگی علیه زنان است. 

ظهور منجی از اعتقادات ادیان آسمانی است. باتوجه به خاتمیت دین اسلام و آموزههای مذهب شیعه این امر با تأکیدات بیشتری بیان شده است، پس انسان نسبت به امام عصر خود وظایفی دارد. نقش زنان در عصر ظهور بهعلت جایگاه ویژه آنها در خانواده نقشی بیبدیل است. بنابراین، آگاهی آنها از نقشهای خاصشان در عرصه خانواده و جامعه میتواند زمینهساز پرورش نسلی بامسئولیت و پرانگیزه شود. تبیین جایگاه و رسالت زنان در فراهم کردن مقدمات ظهور حضرت مهدی (عج) براساس فرامین قرآن و سنت از مباحثی است که بهطور مستقل کمتر به آن توجه شده است. پژوهش حاضر نقش زنان در تقویت بینشی خود و تربیت نسل منتظر و همچنین تأثیر فعالیتهای آنها در حیطه فردی، اجتماعی و خانوادگی درزمینهسازی ظهور را بررسی میکند. بااستفاده از منابع روایی، اخلاقی و تربیتی ابتدا جایگاه زنان در جامعه اسلامی و همچنین جایگاه آنها در عصر مهدویت بررسی میشود و سپس مسئولیتهای زنان در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی در بسترسازی قیام حضرت و برپایی دولت کریمه مهدوی  بیان میشود.

رشد طلاق در سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته است. پژوهشهایی که بهمدت ده سال انجام شده است، نشان میدهد که برخی از آثار طلاق مستمر و بادوام است. بیتردید جدایی والدین برای بیشتر فرزندان رخدادی سنگین است و آسیبهای روحی، روانی و اجتماعی بسیاری برای آنها دارد. ازهمپاشیدگی کانون خانواده محرومیت، رنجش مستمر و زندگی همراه با اندوه را برای کودکان به همراه دارد. پژوهش حاضر آثار طلاق را در بعد اجتماعی، روانشناختی، جسمی و روحی به روش کتابخانهای بررسی میکند.