تحلیل­ های اقتصادی توسعه ایران (سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی سابق)

تحلیل­ های اقتصادی توسعه ایران (سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی سابق)

سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی سال ششم پاییز و زمستان 1397 شماره 2 (پیاپی 18)

مقالات

۱.

سنجش ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده مناطق با استفاده از الگوی داده-ستانده چند منطقه ای

نویسنده:

کلید واژه ها: شاخص یکپارچگی عمودی جدول داده-ستانده چند منطقه ای ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 248 تعداد دانلود : 116
در این مقاله، یکپارچگی افقی و عمودی ارزش افزوده و اثرات متقابل مناطق کشور بر ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از یک جدول داده-ستانده چندمنطقه ای تهران، البرز و سایر مناطق برای سال 1393 محاسبه گردیده است. از یک سو بر اساس نظریه اقتصاد منطقه ای، پیش بینی می شود که هرچه منطقه کوچک تر باشد، میل به واردات بیشتر و شاخص یکپارچگی عمودی بزرگتری داشته باشد و از سوی دیگر طبق منطق نظام مالیات بر ارزش افزوده، انتظار می رود که منطقه بزرگتر، ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده مناطق دیگر را به میزان بیشتری متأثر سازد. محاسبات این مقاله نیز مؤید این دو پیش بینی نظری است به طوری که نتایج مطالعه، حاکی از آن است که اولاً شاخص یکپارچگی عمودی برای استان های تهران، البرز و سایر مناطق به ترتیب 7/9، 9/17 و 5/3 درصد است و استان البرز که با سهم 4/3 درصدی از کل تولید ناخالص داخلی کشور، کوچک ترین منطقه محسوب می شود، بالاترین شاخص یکپارچگی عمودی را دارد. ثانیاً استان البرز به عنوان کوچک ترین منطقه، اثرات نسبتاً اندکی بر ظرفیت مالیات بر ارزش افزوده تهران و سایر مناطق دارد به طوری که تأمین نیازهای واسطه ای بخش های اقتصادی استان البرز توسط تهران و سایر مناطق صرفاً می تواند 33/0 و 72/0 درصد ظرفیت مالیاتی این دو منطقه را ارتقا بخشد. این در حالی است که وسعت اثرگذاری سایر مناطق بر ظرفیت مالیاتی استان تهران و البرز به مراتب قابل ملاحظه تر بوده و به ترتیب موجب ایجاد یک ظرفیت مالیاتی 5/8 و 14 درصدی در دو استان مذکور می شود.
۲.

سنجش وابستگی بخش های اقتصادی استان ایلام به واردات واسطه ای با استفاده از جدول داده-ستانده

کلید واژه ها: جدول داده-ستانده منطقه ای روش CHARM وابستگی به واردات از بعد مبدأ مقصد و سیاستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 53 تعداد دانلود : 631
هدف از این مطالعه سنجش وابستگی بخش های اقتصادی استان ایلام به واردات واسطه ای از سه بعد مبدأ، مقصد و سیاستی است. برای دست یابی به این هدف، یک جدول داده-ستانده منطقه ای نیاز است که پژوهشگران از روش های غیرآماری برای تهیه جداول منطقه ای استفاده می کنند. یکی از این روش ها، روش اصلاح شده محاسبه جداول منطقه ای با لحاظ مبادلات همزمان تجاری دوطرفه (CHARM) است که تعدیل یافته روش تراز کالایی است. در این پژوهش با استفاده از روش غیرآماری CHARM و به کارگیری آمارهای مربوط به حساب های ملی و منطقه ای سال 1390 جدول داده-ستانده استان ایلام برآورد گردیده است. نتایج نشان می دهد که بخش ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی در میان سایر بخش های اقتصادی استان ایلام بخشی است که بیشترین وابستگی به واردات واسطه ای از بعد مبدأ و بخش ساختمان های مسکونی بیشترین وابستگی به واردات واسطه ای از بعد مقصد را به خود اختصاص داده است. از منظر وابستگی به واردات از بعد سیاستی، بیشترین وابستگی به واردات در بخش آب، برق و گاز، صنعت و ساختمان رخ می دهد؛ به این معنی که با انتخاب هر کدام از این بخش ها به عنوان بخش سیاستی در استان، واردات محصولات واسطه ای به میزان بیشتری افزایش خواهد یافت.
۳.

نقش حکمرانی در کنترل آثار منفی آسیب پذیری اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی در کشورهای منتخب عضو اوپک

کلید واژه ها: آسیب پذیری اقتصادی اقتصاد مقاومتی حکمرانی خوب تولید ناخالص داخلی الگوی داده های پانل پویای غیرخطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 861 تعداد دانلود : 920
موضوع مقاوم سازی اقتصاد و آثار آن بر عملکرد اقتصادی در سالهای اخیر توجه گروهی از محققین را به خود جلب نموده است. در این مقاله با توجه به اینکه ریسک های اقتصادی می تواند آثار مهمی را بر سطح تولید ناخالص داخلی بر جای گذارد، به بررسی این مسأله در کشورهای منتخب عضو اوپک پرداخته شده است. از طرف دیگر سالهاست که اقتصاددانان به این نتیجه رسیده اند که کیفیت نهادی و حکمرانی مناسب می تواند نقش مهمی در عملکرد مطلوب اقتصادی کشورها داشته باشد. هدف اصلی این مقاله بررسی اثر آسیب پذیری بر تولید ناخالص داخلی و توانایی حکمرانی در کاهش آثار منفی ناشی از آسیب پذیری بر تولید ناخالص داخلی در این کشورها می باشد. بدین منظور از یک الگوی پانل پویای غیرخطی، برای کشورهای منتخب عضو اوپک طی دوره 2002 تا 2013 میلادی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که آسیب پذیری اثر منفی و معناداری بر تولید ناخالص داخلی داشته است و حکمرانی خوب می تواند به کاهش آثار منفی آسیب پذیری بر تولید کمک نموده و نقشی اساسی در مقاوم سازی اقتصاد در این کشورها ایفا کند.
۴.

آزمون بازی انتخاب ملکه زیبایی: یک مطالعه آزمایشگاهی

کلید واژه ها: اقتصاد آزمایشگاهی بازی انتخاب ملکه زیبایی تعادل نش نظریه سطح استدلال مرتبه K

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 232 تعداد دانلود : 239
این مقاله نتایج یک مطالعه آزمایشگاهی را نقل می کند که برای آزمون تطبیق پذیری رفتار دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی با تعادل نش طراحی شده است. آزمایش بر پایه بازی انتخاب ملکه زیبایی طراحی شده که 6 بار با پارامترهای مختلف تکرار می شود. در این آزمایش از مشوق های مالی استفاده شده است. برای تضمین کیفیت داده ها، برنده در یکی از بازی ها پاداشی معادل با 100 هزار تومان- 30 برابر حداقل دستمزد ساعتی- دریافت کرده است. رفتار نمونه تصادفی انتخاب شده که شامل 73 نفر از دانشجویان است با تعادل نش فاصله زیادی دارد . اگرچه پاسخ ها را می توان با نظریه سطح استدلال مرتبه Kام بهتر توضیح داد، اما یافته ها حاکی از آن است که پاسخ ها بیشتر به صورت تصادفی انتخاب شده اند. در حالیکه برخی همبستگی معنادار بین پاسخ به سوالات شناختی ریاضی و جواب های نزدیکتر به تعادل نش وجود دارد، ارتباط معنا داری بین نتایج سنجش هوش ریون و عملکرد بهتر بازیکنان وجود ندارد.
۵.

بررسی وضعیت فرهنگی و تأثیر آن بر رشد اقتصادی استان های ایران

کلید واژه ها: مزیت نسبی ازرش افزوده شاخص های فرهنگی استان های ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 977 تعداد دانلود : 801
عوامل و شاخص های فرهنگی بسیاری در جهت اثرگذاری بر رشد و توسعه اقتصادی وجود دارند که باید شناسایی شده و در نظر گرفته شوند. کشورها می توانند از طریق به کارگیری استعدادهای خلاق، میراث و داشته های فرهنگی خود، رشد اقتصادی را برانگیخته، پشتیبانی و تقویت نموده و در نهایت سبب رفاه و سعادت جامعه شوند. شاخص های فرهنگی می تواند معیار سنجش و نشانگر وضعیت فرهنگی باشد. این مطالعه به دنبال آن است، مشخص نماید که آیا شاخص فرهنگی بر رشد اقتصادی استان های ایران اثر دارد یا خیر. شاخص فرهنگی با استفاده از مبانی نظری مزیت نسبی و معیار RCA محاسبه شده است. در این مقاله بر اساس اطلاعات مربوط به حساب های منطقه ای31 استان کشور ایران شاخص فرهنگی استان ها محاسبه و وضعیت بین استان ها مقایسه و تأثیرمزیت شاخص های فرهنگی بر رشد اقتصادی ایران در قالب رگرسیون تلفیقی پویا(GMM) در دوره 1379-1395 برآورد می شود. استان های کشور براساس آخرین اطلاعات داده های منتشر شده در سال 1397 حجم جامعه آماری ما را تشکیل می دهد. نتایج برآورد براساس رگرسیون داده های تابلویی نشان می دهد، در دوره مورد بررسی اثر مزیت نسبی ارزش افزوده متغیرهای فرهنگی رشد اقتصادی مثبت و معنادار است. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد، شاخص فرهنگی در صورتی که سبب افزایش سرمایه انسانی شود، می تواند رشد اقتصادی استان ها را نیز افزایش دهد.
۶.

ارزیابی و رتبه بندی کارایی زیست محیطی کشورهای نفتی

کلید واژه ها: ارزش شاپلی بازی همکارانه تحلیل پوششی داده ها کارایی زیست محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 317 تعداد دانلود : 802
امروزه حفظ محیط زیست از مسائل بسیار مهم در کشورهای جهان محسوب میشود. در این راستا یکی از مسائل مهم اندازه گیری کارایی زیست محیطی است. هدف از انجام این مطالعه اندازه گیری کارایی زیست محیطی و رتبه بندی آن در ایران و کشورهای نفتی در حال توسعه با استفاده از روش تحلیل پوششی داده های دارای خروجی نامطلوب و تئوری بازی همکارانه ارزش شاپلی در سال 2014 است. از آنجایی که مدل کلاسیک تحلیل پوششی داده ها، توانایی تمایز بین واحدهای کارا را ندارد از این رو از ترکیب مدل کلاسیک تحلیل پوششی داده ها با مدل کارایی متقاطع و تئوری بازی همکارانه، رتبه بندی صورت گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که کشور ایران پس از کشور برزیل با کسب نمره 42/0 و تخصیص رتبه 8 از بین 9 کشور تحت بررسی از کمترین میزان کارایی زیست محیطی در مقایسه با سایر کشورهای تحت مطالعه برخوردار بوده و از جایگاه مطلوبی در مقایسه با سایر کشورها برخوردار نیست. همچنین نتایج نشان داد که اختلاف بین مصرف مطلوب و مصرف واقعی نهاده ها از 37 تا 51 درصد در نوسان است که بیشترین اختلاف به ترتیب مربوط به نهاده نیروی کار و انرژی های تجدید پذیر است. در این مطالعه پیشنهاد شد بر اساس اهمیت نهاده ها به اصلاح ساختار استفاده از آنها پرداخته شود.
۷.

تاثیر آزاد سازی تجاری بر شاخص توسعه انسانی در گروه کشورهای منتخب

کلید واژه ها: آزادسازی تجاری شاخص توسعه انسانی اثرات ثابت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 571 تعداد دانلود : 425
آزادسازی تجاری رفع محدودیت هایی است که سیاست گذاران بر سر راه حرکت متغیرهای کلان اقتصادی در بازارهای اقتصادی ایجاد می کنند. آزادسازی تجاری سبب تخصصی تر شدن تولید، تقسیم کار و افزایش درآمد می شود. افزایش درآمد، فرصت های آموزشی، مراقبت های بهداشتی و پزشکی بهتری را فراهم می آورد و سبب عرضه خدمات اجتماعی مطلوب تری از سوی دولت ها می شود. همچنین گسترش تجارت سبب بهبود تعاملات فرهنگی و گسترش تنوع کالاهای در دسترس مصرف کنندگان می شود. تجارت انواع جدیدی از کالاها و خدمات مانند تجهیزات پزشکی و بهداشتی را روانه بازارهای داخلی می کند. از این رو سلامتی و طول عمر افراد افزایش می یابد و بر شاخص توسعه انسانی تاثیر می گذارد. آزادسازی تجاری می تواند درآمدهای مالیاتی دولت و تعرفه های گمرکی را کاهش دهد. کاهش درآمد دولت نیز بر کیفیت و کمیت ارائه خدمات عمومی دولتی مانند آموزش، بهداشت تاثیر دارد و شاخص توسعه انسانی را کاهش می دهد. همچنین گسترش تجارت می تواند اثرات سویی بر محیط زیست و توسعه پایدار داشته باشد. در این راستا هدف اصلی این مقاله بررسی میزان تأثیرگذاری آزاد سازی تجاری بر شاخص توسعه انسانی در گروه کشورهای منتخب درآمد متوسط در دوره زمانی 2015-2000 می باشد. نتایج حاصل از برآورد مدل ها با استفاده از روش اثرات ثابت در گروه کشورهای منتخب نشان می دهد شاخص آزادسازی تجاری تاثیر مثبت و معناداری بر شاخص توسعه انسانی دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۲