ورای فعالیت های نظامی بریگاد قزاق، واقعیت های نهفته ای وجود داشت که صبغه سیاسی ـ نظامی پررنگ تری به آن می داد. این واقعیت ها نه تنها در مراحل شکل گیری بلکه در فرایند توسعه سازمانی، اجرای ماموریت های نظامی، فرماندهی، جذب و انفصال نیروها، تامین منابع مالی و نحوه تعامل با مسایل کشور آشکارا به چشم می خورد گشودن دریچه ای کوچک به سوی واقعیت های یادشده و تفسیر و تحلیل آنها از آغاز تا پیروزی انقلاب اکتبر 1917 روسیه، نقطه اصلی تمرکز این مقاله است. به همین دلیل، از تشریح و بسط رخدادهای تاریخی حتی المقدور خودداری و در عوض بر نتایج حاصل از آنها در پیوند با نیروی قزاق ایران تاکید می شود.
همزمان با انقلاب 1905 روسیه وشکست نظامی روسیه در جنگ با ژاپن در همان ایام میان ارمنیان و مسلمانهای قفقاز رشته برخوردهای بروز کرد که از آنها میتوان بعنوان سنگ بنای تداوم مجموعهای یادکرد . در این بررسی قفقازی برای تسری این برخورد به ایران اشاره شده و توفیق پایداری از مقامات دولتی و دینی ایران در جلوگیری از این تلاش .