درخت حوزه‌های تخصصی

حمله مغولان به سرزمینهای اسلامی و پایان بخشیدن به خلافت دراز مدت عباسیان ، تحولاتی چشمگیر و عمیق در پی داشت. شیعیان پس از سقوط بغداد خود را در شرایطی ویژه یافتند ، که می بایست گونه ای نواز زندگی علمی ، فرهنگی و سیاسی را در آن تجربه کنند، به همین دلیل ، شیعیان برای استوار و پایدار ساختن پایه های نفوذ اجتماعی خود از چهار طریق اقدام کردند : 1- فعالیت علمی گسترده برای شناساندن مذهب تشیع ، 2- ایجاد و حفظ روابطی دوستانه با حکومتها و بهره مندی از حمایتهای آنها، 3- حفظ رابطه ای صمیمانه و مسالمت آمیز با اهل سنت ، 4- تقویت ارتباط عاطفی و معنوی میان شیعیان. این رساله همچنین فهرست تألیفات شیعی ( از قرن هفتم تا هشتم) ، فهرست چکیده زندگی نامه دانشمندان شیعه ( از قرن هفتم تا هشتم ) و نقشه های جغرافیایی مناطق مختلف شیعی نشین را ارائه کرده است.

امامان شیعه بر اثر اوضاع اجتماعی حاکم بر جامعه شان، برنامه ای برای ارشاد و هدایت مردم روزگار خود و تمدن سازی پیش گرفتند و به فرهنگ سازی و تربیت شاگردان بسیار، همّت گماردند تا مدنیّت اسلامی ماندگار شود. امام جواد (ع) نیز در این میان برای دست یابی به چنین هدف هایی، شاگردانی تربیت کرد که برخی از آنان ایرانی تبار بودند. این گروه بیش تر، راوی حدیث و ناقل اندیشه های ناب تشیع به شمار می رفتند که آثار و روایات بسیاری در این زمینه از آنان بر جای مانده است. بسیاری از این روایات، فقهی اند و آنها را در کتاب های چهارگانه شیعیان می توان یافت. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی از طریق مطالعه کتاب خانه ای، به پرسش های زیر پاسخ می گوید: 1. چند تن از اصحاب ایرانی امام جواد (ع) در زمینه حدیث و روایت از دیگران فعال تر بوده اند؟ 2. آیا یاران ایرانی امام جواد (ع) در زمینه حدیث شیعه آثاری پدید آورده اند؟ 3. چند روایت (مستقیم یا به واسطه امام جواد (ع) و دیگر امامان) در چه موضوعی، از اصحاب ایرانی امام جواد (ع) در کُتب اربعه آمده است؟ 4. چند درصد از روایات کتب اربعه، از طریق یاران ایرانی امام جواد (ع) نقل شده است؟