نیلوفر محقق

مقدمه: دانش از عوامل اساسی ایجاد ثروت، توانایی و دانایی به شمار می آید که با تولید و انتشار، مدیریت و کاربست آن، توسعه ملی تحقق می یابد. مطالعه حاضر با روش مرور نظام مند، وضعیت استقرار و کاربست مؤلفه های مدیریت دانش را در کتابخانه های دانشگاهی ایران بررسی نموده است. روش کار: همه مقالات نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر داخلی و خارجی، با استفاده از کلیدواژه های استاندارد و حساس مرور شدند. سپس همه مقالاتی که دارای معیارهای ورود به پژوهش بودند، پس از کنترل کیفی وارد فرایند مرور نظام مند شده و پس از طبقه بندی مقالات، نتایج آنها به صورت توصیفی و در قالب جدول خلاصه سازی، جمع بندی و تفسیر شد. یافته ها: در جستجوی اولیه، تعداد 860 مقاله استخراج شد که از میان این مقالات، 28 مقاله شرایط لازم برای شرکت در مطالعه را داشتند. مرور نظام مند مطالعات نشان داد در نیمی ازکتابخانه های دانشگاهی، وضعیت کاربست و استقرار مدیریت دانش پایین تر از حد متوسط و در وضعیت نامطلوبی است. همچنین وضعیت استقرار مدیریت دانش در کمتر از نیمی از کتابخانه ها در حد متوسط گزارش شد و در دو کتابخانه وضعیت کاربست مدیریت دانش بیشتر از حد متوسط و در وضعیت مطلوبی قرار داشت. نتیجه گیری: استقرار و کاربست مؤلفه های مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی، به طور کلی در وضعیت نسبتاً نامطلوبی قرار دارد اما در کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی نسبت به سایر کتابخانه های دانشگاهی از وضعیت بهتری برخوردار است. آگاهی از وضعیت استقرار مدیریت دانش، اولین مرحله در بهبود و رفع موانع اجرای آن است و همچنین برنامه ریزی و سیاست گذاری هدفمند برای مدیریت دانش تولید شده در سطح ملی، به همراه ایجاد یکپارچگی در مدیریت دانش مانع هدر رفت سرمایه های فکری می شود.

مقدمه: همکاری علمی فرآیندی است که طی آن دو یا چند نویسنده با هدف خلق اثری مشترک، منابع و استعدادهای خود را به اشتراک می گذارند. یکی از اشکال همکاری علمی، هم تألیفی است. این مطالعه به بررسی میزان هم تألیفی در مقالات حوزه قلب و عروق ایران طی سال های 2002 تا 2011 در وبگاه علوم ( ( WOS ) Web of Science ) می پردازد. روش کار: این پژوهش از نوع پیمایشی و به روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل کلیه مقالات حوزه قلب و عروق ایران است که در سال های مذکور در وبگاه علوم نمایه شده اند. شاخص همکاری، درجه همکاری و ضریب همکاری جهت بررسی میزان همکاری محاسبه شدند. یافته ها: تولید علم در حوزه قلب و عروق در طول این سال ها روندی صعودی داشته است و تعداد مقالات از سال 2002 به بعد افزایش یافته است. مقالات سه نویسنده ای بیشترین و مقالات تک نویسنده ای کمترین تعداد مقالات را به خود اختصاص داده اند. همچنین مشخص گردید محققان ایرانی به همکاری های داخلی تمایل بیشتری دارند. به لحاظ شاخص های همکاری نیز، همکاری علمی در میان نویسندگان حوزه قلب و عروق در سطح مطلوبی قرار دارد و روندی رو به رشد داشته است. نتیجه گیری: سال 2002 به نوعی نقطه شروعی برای افزایش فعالیت علمی محسوب می شود. تمایل افراد، به ویژه در سال های اخیر به انجام فعالیت های پژوهشی در گروه های علمی است. با توجه به بین رشته ای بودن حوزه قلب و عروق، همکاری و اشتراک دانش متخصصان این حوزه با یکدیگر و متخصصان سایر حوزه ها می تواند در بهبود و ارتقاء تولیدات علمی موثر واقع شود.

مقدمه در سال های اخیر میزان استفاده از تلفن های همراه، رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند رشد قابل توجهی یافته است. ] 1 [ این ابزارهای قابل حمل، باعث دسترسی سریع به اطلاعات و ارتباط آسان تر بین افراد شده است. از جمله گروه هایی که از رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند استفاده می کنند، متخصصان علوم سلامت می باشند. پزشکان، پرستاران و دانشجویان پزشکی به دسترسی سریع و بموقع به اطلاعاتی از قبیل منابع مرجع پزشکی، اطلاعات دارویی، اطلاعات بیماری ها و آخرین پژوهش های انجام شده در حوزه های تخصصی پزشکی نیازمند می باشند. این افراد باید در اسرع وقت و بدون محدودیت مکانی و زمانی به این اطلاعات دسترسی داشته باشند، تا بتوانند بهترین درمان را بر روی بیماران اعمال نمایند. ] 2-4 [ بنابراین جهت دسترسی به اطلاعات مورد نیازشان از ابزارهای قابل حملی مانند تلفن های هوشمند و رایانه های جیبی استفاده می کنند. ] 5 [ به کمک تلفن های هوشمند و رایانه های جیبی می توان برنامه های مختلف پزشکی مانند منابع مرجع دارویی، کتاب های مرجع پزشکی و دیگر اطلاعات مورد نیاز را به صورت دیجیتالی در مواقع نیاز مورد استفاده قرار داد. دسترسی به اینترنت بی سیم، وب سایت ها و پایگاه های اطلاعاتی، پرونده الکترونیک سلامت، مشاوره از راه دور و ... نیز به کمک رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند امکان پذیر شده است. ] 6-7 [ مطالعات متعددی کاربردهای این ابزارها را مورد بررسی قرار داده اند؛ برای مثال، مطالعه فوآ نشان می دهد این ابزارها در دسترس پذیر ساختن منابع پزشکی، کسب اطلاعات دارویی و مدیریت اطلاعات شخصی مفید می باشند. ] 8 [ مطالعه استرود نیز نشان می دهد استفاده از برنامه های دارویی بیشترین کاربرد را در میان پرستاران داشته است و استفاده از رایانه های جیبی در تصمیم گیری بالینی، ارتقاء ایمنی و سلامت بیمار نقش مؤثری داشته است . ] 4 [ همچنین طبق پژوهش چاترلی کاربرد این ابزارها در میان دانشجویان پزشکی بر اساس میزان استفاده به ترتیب شامل تقویم، اطلاعات دارویی، پست الکترونیک، منابع مرجع پزشکی، فرهنگ لغت، انجام محاسبات بالینی ( Clinical calculations )، تشخیص افتراقی بیماری ها ( Differential diagnoses ) و ذخیره یادداشت های روزانه بوده است. ] 9 [ در مطالعات پیشین عموماً از روش پژوهش کمّی استفاده شده و کاربردهای رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند به صورت کلی بررسی شده است، درحالی که در مطالعه حاضر جهت بررسی و شناخت عمیق موضوع از روش پژوهش کیفی استفاده شد و کاربردهای این ابزارها به صورت جداگانه در امور روزمره و شغلی مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی متون مرتبط و تخصصی توسط پژوهشگران این مطالعه، معلوم گردید که تا زمان انجام این پژوهش، در مورد کاربرد های مختلف رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند در پزشکی و حرفه های وابسته، پژوهشی در کشور ایران انجام نشده است. لذا، در این تحقیق کاربردهای رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند در میان گروه کوچکی از اینترن ها و رزیدنت های ایرانی مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به اهمیت استفاده از رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند در مراکز بهداشتی و درمانی مانند بیمارستان ها، با انجام این پژوهش علاوه بر معرفی کاربرد های این ابزارها به مسئولین و شاغلین حوزه درمان، می توان برنامه ریزی های لازم جهت معرفی و آموزش کاربرد ها و چگونگی استفاده از این ابزار ها را انجام داد. همچنین می توان جهت رواج استفاده از این فناوری نوین در مراکز بهداشتی و درمانی کشور تصمیم گیری و برنامه ریزی نمود. روش کار این مطالعه به روش پژوهش کیفی انجام شد . جامعه پژوهش آن دسته از اینترن ها و رزیدنت های دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند که با رایانه های جیبی و تلفن های هوشمند سروکار داشتند و در سال 1390 در بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) و بیمارستان امام خمینی(ره) واقع در شهر تهران به تحصیل اشتغال داشتند . در این پژوهش نمونه گیری بر اساس نمونه گیری مبتنی بر هدف بود. در این روش پژوهشگر نمونه های خود را با توجه به اهداف پژوهش انتخاب می کند ] 10 [ و می کوشد تا به صورت هدفدار، بر مبنای اینکه چه نوع اطلاعات خاصی مورد نیاز است نمونه هایی را انتخاب کند. بنابراین، اینکه بعداً چه افرادی انتخاب می شوند تحت تأثیر این است که قبلاً چه کسانی مورد مصاحبه قرار گرفته اند و چه اطلاعاتی داده اند. ] 11 [ «در مطالعات کیفی اشباع داده ها ( Saturation ) خصوصیتی است

پایان نامه تا حد زیادى بازتاب تمایلات و سلیقه هاى ذهنى دانشجواست که طى دوران آموزش دانشگاهى شکل مى گیرد.شکل گیرى مساله از مقولات عمده ى این نوع مدارک پژوهشى ست. محدودیت ها و شرایط حاکم بر تحقیق سبب مى شود نویسنده چارچوب محدودى از موضوع را به عنوان مبناى مساله تحقیق خود برگزیند. هدف این پژوهش بررسى مفاد پایان نامه ها و گرایش موضوعى آنها ست. روش بررسی: «تحلیل محتوا» است. در این پژوهش پایان نامه ها از لحاظ موضوعى تحلیل مى شوند و واحد ثبت، «موضوع» یا «موضوع های» پایان نامه ها ست. مبناى تعیین موضوع، مقوله هاى استخراج شده از سرعنوان هاى موضوعى پزشکى کتابخانه ملى پزشکى آمریکا ؛و عبارت اند از "علم اطَلاعات" ، " مدیریَت بهداشت و درمان"، " اقتصاد بهداشت و درمان". یافته ها :دویست وده عنوان پایان نامه بر اساس سه دسته موضوعى استفاده شده براى تحلیل محتوا توزیع شدند. "علم اطَلاعات" 89 عنوان از پایان نامه هاى ارائه شده را به خود اختصاص داد، این امر به علت توزیع پایان نامه هاى دو رشته ى مدارک پزشکى و کتابدارى و اطلاع رسانى پزشکى در این شاخه ى موضوعى است. موضوع" مدیریَت بهداشت و درمان" با تعداد 67 عنوان پایان نامه ارائه شده در رده ى دوم ؛و "اقتصاد بهداشت و درمان" با 41 عنوان پایان نامه ارائه شده در رده ى سوم قرار دارد،13عنوان از پایان نامه ها که قابل تقسیم بندى نبودند به عنوان "متفرقه" محسوب شدند. هر پایان نامه در یک گروه موضوعی فرعی از سه دسته موضوعى مذکورقرار گرفت. نتیجه گیری: یافته ها حاکى ست که به برخى موضوعات توجَه بیشتر و به برخى توجَه کمترى شده است. "کتابدارى و اطلاع رسانى"، "مدیریَت کارکنان"، و "هزینه و هزینه سنجى" ، تعداد بیشترى را به خود اختصاص داده اند. این امر مى تواند متاثَر از این علل باشد: تخصص استاد راهنما، سرفصل هاى درسى، ناآگاهى از موضوعات به روز.

ISI با ایجاد اطلاعات استنادی در پایگاه علمی داده‌ها، تعداد زیادی از مقالات نشریات علمی دنیا را گردآوری کرده است. در این پایگاه با محاسبه استناد سالیانه مقالات هر نویسنده یا گروه تحقیقاتی، عامل تأثیر(IF) تعیین می‌شود. از دیدگاه منتقدان این موضوع با نقدهای متعددی روبه‌رو است: به عنوان مثال استناد به مجله نمی‌تواند نشانگر کیفیت مقالات آن باشد؛ زیرا تأثیر استنادی به طور اساسی مقیاس سنجش کاربرد علمی است تا شاخص سنجش کیفیت علمی؛ بنابراین انتخاب مراجع به وسیله نویسنده با جهتگیری خاص به کیفیت علمی مقاله مربوط نیست. شایان ذکر است عامل تأثیر، تفاوت در میزان استناد مقالات را پنهان می‌سازد؛ چاپ مقالات طولانی با مراجع فراوان را در ارجحیت قرار می‌دهد، البته داده‌های علمی منتشر شده در کتابها از این شمول خارج می‌شوند؛ مجلات انگلیسی زبان نسبت به مجلات غیر انگلیسی زبان در اولویت قرار می‌گیرند؛ دانشمندان و محققان با زمینه‌های تحقیقاتی محدود نسبت به دانشمندانی که مقالات مروری تهیه می‌کنند، در اولویت بعدی قرار می‌گیرند و سرانجام در زمینه‌های علوم انسانی نسبت به علوم دیگر ـ بااستفاده کمتر یا نادر از مراجع ـ اختلاف و محدودیت ایجاد می‌کند.

در این مقاله با بررسی ویژگیها عصر اطلاعات و با تعریف پارامتری به نام شاخص بهره‌وری اطلاعاتی به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری توانمندی اطلاعاتی کتابخانه‌ها، به عوامل مؤثر بر این شاخص و علل پایین بودن آن در نظام‌های کتابخانه‌ای کشور پرداخته شده است. پس از آن با ارائه نظریه اشتراک منابع اطلاعاتی و تأثیر آن بر افزایش شاخص بهره‌وری، دو دیدگاه مرسوم در این نظریه، مورد بررسی قرار گرفته و سپس با بررسی نظام اشتراک منابع اطلاعاتی در جهان و سابقه آن در ایران، مدل جدیدی مبتنی بر طراحی بنیاد ملی اطلاعات و ایجاد بستر مناسب گردش اطلاعات و استفاده بهینه از آن که بهره‌جویی از آن می‌تواند در افزایش شاخص بهره‌وری اطلاعاتی و در نهایت افزایش کارایی پژوهشگران در تولید علم بسیار مؤثر باشد ارائه شده است.