نادر صنعتی

در این مقاله با استفاده از روش های تحلیل گفت و گوی انتقادی، نشانه شناسی و تحلیل مقوله پردازی عضویت، به دنبال تحلیل گفت و گوهای مشتریان چایخانه ای در شهر مشهد بوده ایم. دغدغه اصلی آن بوده است که نشان دهیم چگونه این تعارض ، در متن خاطره مشترک چند نفر از مشتریان از مواجه با قدرت رسمی، خود را نشان می دهد و چگونه در بیان چنین خاطراتی نشانه هایی از مقاومت، حتی در پایین ترین سطوح زندگی اجتماعی، در عرصه زیست جهان، مشاهده می شود. این تحقیق به روش کیفی و طی سه ماه حضور محقق در میدان تحقیق و ضبط صوتی گفت و گوها و رونوشت برداری مطابق قواعد تحلیل گفت و گو است. روش نمونه گیری مبتنی بر هدف بوده و از چهار گروه اصلی حاضر در چایخانه، گفتگوی میان اعضای یکی از گروه ها که شامل بیان خاطره ای طنزآمیز از مواجهه با نمادهای قدرت رسمی است، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که اعضای چایخانه با روش های غیرمستقیمی؛ نظیر کولونی شدن در میان گروه های خودی در جایی همچون چایخانه، در بیان طنزآمیز خاطره خود از مواجهه مستقیم با قدرت رسمی، نوعی بی تفاوتی اجتماعی را در مقابل افزایش فشار قدرت رسمی بر حوزه زندگی روزمره نشان می دهند. همچنین، تحلیل گفت و گوی انتقادی می تواند با بررسی دقیق و جزیی نگرانه چنین تعاملاتی در لحظات برخورد، بازنمایی روشنی از مکانیزم اعمال قدرت ارایه دهد و نشان دهد که چگونه و به چه نحوی عرصه قدرت به عرصه عمومی اعمال سلطه می کند.

تاکنون تحقیقات متعددی پیرامون قدرت تصمیم گیری زنان در داخل و خارج از کشور به انجام رسیده است. با این وجود اکثر این پژوهش ها توصیف زنان را از قدرت خود در خانواده ملاک میزان قدرت تصمیم گیری آن ها در خانواده قرار داده اند. این در حالی است که ارزیابی زنان از جایگاه خود ممکن است برخاسته از برداشت های ذهنی آن ها بوده و با واقعیت موجود فاصله داشته باشد. هدف این پژوهش، رفع ابهام موجود از طریق مقایسه میان ارزیابی این موضوع در دو جامعه آماری مردان و زنان می باشد. برای دست یابی به این هدف ابتدا از نظریه منبع، نظریه سرمایه اجتماعی بوردیو، تئوری بم و تئوری لرنر به عنوان مبانی اصلی پژوهش استفاده نمودیم. سپس با طرح پرسش نامه؛ داده های خود را از دو جامعه آماری زنان و مردان طی پیمایشی در سطح شهر مشهد گردآوری کردیم. لازم به ذکر است داده های پژوهش از نمونه ای 570 نفری که از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند به دست آمد. در نهایت نتایج گویای آن بود که میزان قدرت تصمیم گیری زنان در خانواده در جامعه آماری این پژوهش (شهر مشهد) متوسط ارزیابی شد و برخلاف فرض اولیه که ویژگی های فردی زنان را مؤثرترین عامل در این زمینه تلقی می کرد، آنچه بیش از هر عاملی تعیین کننده سطح قدرت زنان در خانواده شناخته شد، میزان اعتقاد زوجین به کلیشه های جنسیتی و باورهای قالبی و ویژگی های شوهران بود.

با توجه به گسترش مدیریت بدن در دهه های اخیر و نقش غیر قابل انکار مذهب در زندگی اجتماعی افراد، در این پژوهش تلاش شدکه نقش مدیریت بدن را در زنان دیندار بررسی شود. وجود تناقض در تحقیقات تجربی و چالش های نظری ما را بر آن داشت که از روش کیفی و راهبرد گراندد تئوری استفاده کنیم. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه با 9 نفر از زنان دیندار شهر مشهد انجام شده است. بعد از انجام کدگذاری باز 9 مقوله محوری شناسایی شد که شرایط علّی، بسترهای زمینه ای و شرایط مداخله گر مؤثر بر انجام مدیریت بدن و یا پرهیز از آن را معین می نمودند. یافته های این پژوهش نشان داد که جامعه دیندار می تواند به سمت مدیریت بدن به ویژه، در عرصه عمومی پیش رود. بسترهای زمینه ساز برای شکل گیری چنین رخدادی مانند جامعه پذیری دینی افراد، تصویر ذهنی آنها از خودشان، دغدغه تغییر ظاهر و نگرانی از پذیرش اجتماعی از سوی دیگران می باشد. شبکه روابط اجتماعی ترغیب کننده به همراه نگاه گزینش گرانه به دین جزء شروط علّی این رخداد بوده و نداشتن مشغله های فردی نقش تسهیل گر این فرایند است. در نهایت هویت التقاطی دینی/ انطباق دینی را به عنوان هسته نظری پژوهش خود برگزیدیم.

این مقاله در صدد است تا به بازنمایی فضای مفهومی عشق در رمان های عامه پسند و ادبی دهه 80 بپردازد. چارچوب مفهومی پژوهش حاضر برگرفته از نظرات گیدنز، بک، بک-گرنشایم و باومن بوده است. همچنین با بهره گیری از نمونه گیری هدفمند چهار رمان ادبی (کافه نادری، چه کسی باور می کند رستم، ویران می آیی و رویای تبت) و رمان های عامه پسند (الهه شرقی، دالان بهشت، من او و پریچهر) برگزیده شده است. ملاک تقسیم رمان ها به ادبی و عامه پسند بر حسب تقسیم بندی حسن میرعابدینی از مشخصه های هر یک از انواع رمان بوده است. روش استفاده شده در این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بوده است که پس از استخراج مقوله های محوری مشخص گردید که داستان های عامه پسند، نماینده ای از عشق رمانتیک در جامعه بوده و در این رمان ها عشق حالتی از تقدس دارد؛ در حالی که رمان های ادبی نماینده ای از عشق سیال در جامعه هستند؛ در این رمان ها تشنگی عشق در تمام شخصیت های داستان حضور دارد. بر این اساس، نوع عشق در دو گونه ی رمان با هم متفاوت بوده و مفهومی از تحول عشق رمانتیک به عشق سیال فقط در یک گونه ی رمان، یعنی رمان های ادبی نفوذ کرده است. البته زنان داستان در هر دو گونه ی رمان به اندازه ی مردان قدرت داشته و همه ی رمان های عامه پسند و ادبی دهه-ی اخیر خوشبختی زن و مرد را در کنار یکدیگر نمایش می دهند.