علی شمس

خشکسالی های اخیر در ایران، با تأثیرگذاری بر بخش کشاورزی و روستایی کشور، واکنش های گوناگون روستاییان را در پی داشته است؛ افزایش احتمال مهاجرت روستاییان به ویژه جوانان روستایی یکی از همین واکنش هاست. سنجش تأثیرات خشکسالی بر نیت مهاجرت جوانان روستایی می تواند شناخت بهتری برای سیاست گذاران و برنامه ریزان حوزه روستایی و کشاورزی فراهم کند. جامعه آماری تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر کلیه جوانان روستایی در سنین 15 تا 29 سال ساکن شهرستان همدان بودند که از آن میان، با استفاده از رابطه نمونه گیری کوکران، 237 نفر به عنوان حجم نمونه مشخص و از طریق روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای متشکل از چند بخش بود که روایی آن، با استفاده از نظرات متخصصان و پایایی آن، با انجام مطالعه مقدماتی و محاسبه آلفای کرونباخ (85/0) برای شاخص ترکیبی پیامدهای خشکسالی، تأیید شد. نتایج نشان داد که 2/53 درصد جوانان روستایی قصد دارند در یک یا دو سال آینده از روستا مهاجرت کنند و قصد مهاجرت 8/63 درصد جوانان طی چند سال آینده در حد متوسط به بالاست؛ همچنین، به باور نود درصد جوانان روستایی، پیامدهای مختلف خشکسالی در حد متوسط و بالاست. تحلیل همبستگی نشان داد که نیت مهاجرت جوانان با متغیرهای پیامدهای خشکسالی، میزان مالکیت زمین در شهر، تعداد افراد خانوار و تحصیلات آنها رابطه مثبت و معنی دار و اما با متغیرهای نگرش نسبت به کشاورزی، کنترل رفتاری و سن رابطه منفی و معنی دار دارد؛ همچنین، بر پایه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چندگانه گام به گام، پنج متغیر نگرش نسبت به کشاورزی، سطح تحصیلات، کنترل رفتاری، میزان پیامدهای خشکسالی و سن 7/27 درصد واریانس نیت مهاجرت جوانان روستایی را تبیین می کنند.

«معاد» از اصول عقاید همه ادیان توحیدی است. شاید کمتر صفحه ای از قرآن مجید را بتوان ملاحظه کرد که در آن از این حقیقت خطیر ذکری نباشد؛ اما در چگونگی آن، بحث های گوناگونی از طرف دانشمندان اسلامی مطرح شده است. تعداد محدودی از صاحب نظران، معاد را صرفاً روحانی؛ عده ای آن را با جسم مثالی و برخی دیگر، مانند آقاعلی مدرس زنوزی و ملانعیما طالقانی آن را قابل تبیین با جسم عنصری نیز می دانند. از منظر ملانعیما طالقانی، معاد، بازگشت نفس به همین بدن عنصری فعلی است که در معاد احیا می شود. ایشان برای اثبات ادعای خویش، به دلایل متعددی تمسک کرده است. از دیدگاه آقاعلی مدرس زنوزی، معاد جسمانی صعود بدن عنصری براثر حرکت جوهری به سوی نفس اخروی است؛ به گونه ای که با آن نفس تناسب پیدا کرده، توانایی همراهی با آن را داشته باشد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی، نظریه این دو محقق را در باب معاد به صورت تطبیقی، واکاوی، تبیین و درنهایت به بررسی و نقد نظریه آن دو دانشمند پرداخته است. اگرچه معاد جسمانی عنصری براساس ظهور آیات قرآن و روایات مورد پذیرش است؛ اما هیچ کدام از استدلال های عقلی این دو فیلسوف برای اثبات معاد جسمانی عنصری، مقصود ایشان را تأمین نمی کند.

امنیت زیستی نقش مهمی در بهره وری اقتصادی پرورش طیور محلی به عنوان یکی از ارکان معیشت خانوارهای روستایی و همچنین کنترل و انتقال بیماری های مشترک بین انسان و دام و یا اشاعه عوامل آلودگی سایر بیماری ها دارد. دانش یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار در رعایت موارد امنیت زیستی است. هدف مقاله حاضر، سنجش سطح امنیت زیستی پرورش طیور محلی در شهرستان مراغه و عوامل مرتبط با آن است. پارادایم تحقیق ترکیبی (کمی و کیفی توأمان) بود. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه ای که روایی آن توسط اعضای هیأت علمی گروه علوم دامی دانشگاه زنجان تأیید شده بود، گردآوری شد. جامعه آماری تحقیق پرورش دهندگان طیور محلی (خانوارهای روستایی) در روستاهای شهرستان مراغه بودند که از بین آن ها، 224 خانوار به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای و نمونه آماری بخش کیفی هم به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شده و مورد مطالعه واقع شدند. یافته ها نشان داد که دانش 8/80 درصد زنان روستایی در ارتباط با پرورش طیور محلی در حد متوسط بوده و سطح امنیت زیستی در 1/78 درصد واحدهای پرورشی در حد ضعیف است. اکثریت پرورش دهندگان از واکسن و داروهای دامی استفاده نمی کردند و جایگاه طیور به گونه ای بود که امکان شست وشو و ضدعفونی وجود نداشت. دانش پرورش طیور و تحصیلات دارای رابطه مثبت و معنی دار ولی درآمد سالانه و سن رابطه منفی و معنی داری با سطح امنیت زیستی داشتند. بخشی از پایین بودن سطح امنیت زیستی در واحدهای تولیدی به دانش و آگاهی پایین پرورش دهندگان و بخشی نیز به دلیل سیستم پرورشی فضای باز این واحدها برمی گردد. دلایل و انگیزه های رعایت و عدم رعایت هر یک از اصول مورد مطالعه به روش کیفی مورد بررسی قرار گرفت.

پرورش طیور محلی یکی از فعالیت هایی است که زنان در سطح روستاها در آن مشارکت دارند و عوامل متعددی بر سطح مشارکت آن ها تأثیر می گذارد. هدف این تحقیق توصیفی همبستگی سنجش عوامل مرتبط با میزان مشارکت زنان روستایی در پرورش طیور محلی بود. جامعه آماری شامل 22 هزار و 564 خانوار روستایی در شهرستان مراغه بودند که با استفاده از فرمول کوکران 224 نفر از زنان روستایی پرورش دهنده طیور محلی از طریق نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی انتخاب و مطالعه شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه محقق ساخته ای بود که روایی آن از طریق متخصصان موضوعی تأیید شد و پایایی آن نیز با انجام مطالعه مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بزرگ تر از 7 / 0 برای شاخص های ترکیبی به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد به غیر از زنان، سایر اعضای خانواده نیز در پرورش طیور مشارکت داشتند، ولی مشارکت زنان از بقیه بیشتر بود. زنان به طور متوسط حدود 5 / 77 درصد در فعالیت های پرورش طیور مشارکت داشتند و بیشترین مشارکت آن ها در زمینه جوجه کشی و کمترین آن در زمینه لانه سازی بود. تحلیل همبستگی نشان داد که مشارکت زنان با متغیرهای سن، تحصیلات زنان، تحصیلات همسر، تعداد اعضای خانوار، تعداد کل طیور و دانش رابطه منفی و معنا دار ولی با نگرش و سهم زنان از درآمد فروش طیور و محصولات رابطه مثبت و معنا داری داشت.

هرگونه برنامه ریزی با هدف توسعه اقتصادی جوامع روستایی نیازمند شناخت اولیه جایگاه و نقش زنان روستایی در نظام بهره برداری روستایی است. از این رو،این تحقیق توصیفی پیمایشی با هدف بررسی نقش زنان روستایی در نظام دامپروری روستایی انجام گرفت. جامعه آماری شامل ۶ هزار ۵۷۱ نفر خانوار روستایی شهرستان چاروایماق بود که با استفاده از فرمول کوکران ۱۳۵ نفر از زنان روستایی از طریق نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب و مطالعه شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه محقق ساخته ای بود که روایی آن از طریق متخصصان موضوعی تأیید و از طریق پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بالاتر از 7 / 0 برای شاخص های ترکیبی مناسب تشخیص داده شد. نتایج تحقیق نشان داد که ۷ / ۶۰ درصد زنان روستایی نگرشی خنثی (میانه) در خصوص مشارکت در فعالیت های دامپروری داشتند. سنگین و سخت بودن کارهای دامپروری مهم ترین مانع مشارکت از دید زنان بود. تأمین مواد غذایی مورد نیاز مهم ترین انگیزه بیرونی و احساس مسئولیت در قبال خانواده مهم ترین انگیزه درونی زنان برای مشارکت در فعالیت های دامپروری محسوب می شد. بیشتر زنان به میزان کمی از رسانه های جمعی اطلاعات دریافت می کردند و مهم ترین منبع اطلاعاتی آن ها تلویزیون بود. زنان بیشترین مشارکت را در فعالیت های شیردوشی و فرآوری و کمترین مشارکت را در فعالیت های مربوط به چرا داشتند.

نگرش به پژوهش نقش مهمی در کمیت و کیفیت تلاش های محققان دارد. هرگونه برنامه ریزی و سیاست گذاری در حوزه پژوهش نیازمند شناخت نگرش دانش آموختگان دانشگاهی به پژوهش است. هدف این تحقیق توصیفی ارتباطی شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش پژوهشی دانش آموختگان بود. جامعه آماری شامل تمامی 326 دانش آموخته سال های 90 و 91 کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان بود که 202 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای مورد مطالعه واقع شدند. نگرش به پژوهش با شاخص ترکیبی 11 گویه ای سنجیده شد و با انجام بررسی مقدماتی با 30 دانش آموخته و محاسبه تتای ترتیبی برابر با 86/0 پایایی آن تأیید شد. روایی محتوایی و سازه ای ابزار تحقیق توسط متخصصان آموزش عالی کشاورزی و نیز با محاسبه مقدار CVR بالاتر از 75/0 برای همه گویه ها حاصل شد. نتایج تحقیق نشان داد که 8/67 درصد دانش آموختگان نگرش مثبتی به پژوهش داشتند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که متغیرهای خودکارآمدی پژوهشی، تعداد کلاس های آمار و روش تحقیق شرکت کرده، همکاری در طرح های پژوهشی، معدل مقطع کارشناسی ارشد، رضایت از استاد راهنما و ساعت های اختصاص داده شده به پایان نامه در حدود 28 درصد از واریانس نگرش نسبت به پژوهش را تبیین می کنند.