زهره میرحسینی

هدف: آسیب شناسی پژوهش در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از منظر متخصصان دانشگاهی هدف تحقیق حاضر است. روش: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از نظریه پردازی زمینه ای انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته بود و تجزیه وتحلیل و کدگذاری داده ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، با استفاده از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA 10انجام شد. جامعه پژوهش را اعضای کمیته برنامه ریزی علم اطلاعات و دانش شناسی ،و صاحبنظرا ن دانشگاه تشکیل دادندکه با روش نمونه گیری هدفمند ترکیبی تعداد 13 نفر به عنوا ن حجم نمونه انتخاب شدند. یافته ها: 405 مفهوم در مرحله کدگذاری باز در46 مقوله فرعی و 25 مقوله اصلی انتخاب و دسته بندی شد. در شرایط زمینه ای 34 مفهوم و 5 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی ؛ در شرایط علی 89 مفهوم و15مقوله فرعی و 5 مقوله اصلی ؛درشرایط مداخله گر 142 مفهوم و 13 مقوله فرعی و 9مقوله اصلی؛ در راهبردها 114 مفهوم و 8 مقوله فرعی و 4 مقوله اصلی ؛ و در پیامدها 26 مفهوم و 5مقوله فرعی و 4 مقوله اصلی استخراج شد. اصالت اثر: عوامل موثردر"آسیب شناسی پژوهش" در این تحقیق شناسایی وتحلیل شد و در قالب یک الگو ارایه گردید.

هدف:پژوهش حاضر به تعیین نقش دل پذیرسازی فضای داخلی کتابخانه و چیدن مبلمان بر جذب کاربران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران پرداخته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ روش پیمایشی از نوع توصیفی و به جهت هدف کاربردی است که تعداد 326نفر بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده شد و برای تجزیه تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. یافته ها:یافته های پژوهش نشان می دهد که بالاترین توجه به هماهنگی ونقش روان شناختی نوروروشنایی و کمترین توجه به هماهنگی ونقش روان شناختی رنگ ها شده است. اصالت اثر: پژوهش حاضر سعی دارد تا وضعیت طراحی داخلی ساختمان کتابخانه را از آنجا که تحقیقی در خصوص طراحی داخلی با توجه به تجهیزات و چیدمان مبلمان در کتابخانه های دانشگاهی صورت نگرفته است، از طریق بررسی نظرات کاربران و مراجعه کنندگان به کتابخانه تعیین نماید.

هدف: پژوهش حاضر به شناسایی و تعیین میزان بکارگیری فناوریهای اطلاعاتی و موانع بهره گیری از آن در کتابخانه های دانشگاهی شهر گرگان می باشدروش شناسی: پژوهش به روش « توصیفی پیمایشی » انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 14 کتابخانه دانشگاهی وابسته به 6 دانشگاه علوم پزشکی، گلستان، علوم کشاورزی و منابع طبیعی، آزاداسلامی، پیام نور و تربیت معلم گرگان است. تعداد کتابداران شاغل در این کتابخانه ها73 نفر می باشد. با استفاده از روش سرشماری و از طریق دو نوع پرسشنامه تمام جامعه مورد سوال قرار گرفت. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS16 صورت پذیرفت. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که از نظر سخت افزارها و نرم افزارهای مورد استفاده در کتابخانه های دانشگاهی شهر گرگان، تمامی کتابخانه ها رایانه وسخت افزارهای مرتبط با آن را در اختیار دارند. همچنین در مورد بکارگیری فناوریهای اطلاعاتی بطور کلی میزان بکارگیری این فناوریها زیاد بیان شده است. در مورد پایگاههای اطلاعاتی بیشترین میزان استفاده از پایگاههای اطلاعاتی به لحاظ موضوعی مربوط به پایگاههای علوم پایه، مهندسی و تکنولوژی و علوم پزشکی می باشد. میزان بکارگیری فناوری اطلاعات در بخشهای مختلف کتابخانه ها در حد زیاد تا بسیارزیاد است. نتیجه گیری: 100درصد کتابخانه ها، رایانه وسخت افزارهای مرتبط با آن را دراختیار دارندو 100 درصد کتابخانه ها نرم افزار های کتابخانه ای و نرم افزار های کاربردی را دراختیار دارند. ولی به طور کلی بیش از 95 درصد کتابداران اصلی ترین مانع بهره گیری از فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاهی را نداشتن خط مشی مدون اعلام کرده اند.همچنین عمده ترین مشکلات استفاده از انواع فناوریهای اطلاعاتی از نظر کتابداران، عدم برخورداری از آموزش کافی، عدم شناسایی و فراهم آوری منابع و عدم تسلط کتابداران به زبان انگلیسی می باشد.

هدف: ارزیابی و سنجش سطح سواد اطلاعاتی کاربران، پتانسیل بهبود و اثربخشی عملکرد آموزشی کتابخانه های عمومی را نمایان می سازد. ازاین رو، هدف پژوهش حاضر سنجش سطح سواد اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی بر اساس مدل هشت توانمندساز بود. این ارزیابی ممکن است به منظور برنامه ریزی هدفمند کتابخانه های عمومی برای ارتقاء سطح دانش و اطلاعات کاربران سودمند باشد.روش: این پژوهش از نوع کمّی و ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش پیمایشی بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای محقّق ساخته برگرفته از مدل هشت توانمندساز شامل 40 سؤال با طیف لیکرت بود. روایی محتوایی پرسشنامه به تأیید 20 نفر از استادان دانشگاه و کارشناسان و کتابداران متخصص در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی رسیده است. با توزیع تصادفی تعداد 40 پرسشنامه میان کاربران و گردآوری آن ها، با استفاده از آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه به میزان 92/0 محاسبه شد. روایی سازه نیز با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، به میزان 66/0 محاسبه شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 45582 نفر از کاربران فعّال کتابخانه های عمومی استان خوزستان در سال 1399 بود. برای برآورد نمونه، ابتدا با استفاده از فرمول کوکران 497 کاربر انتخاب شد. سپس با روش انتساب بهینه، متناسب با جمعیت کاربران 21 شهرستان استان خوزستان، انتساب نمونه مناسب انجام گرفت. برای برآورد نمرات و درصدها و تعیین سطح سواد اطلاعاتی کاربران از محاسبه نمره لیکرت استفاده شد. ابزار تجزیه وتحلیل داده ها نیز نرم افزار SPSS نسخه 20 بود.یافته ها: برآورد هشت مؤلفه سواد اطلاعاتی نشان داد که مهارت و توانایی کاربران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در مؤلفه های «شناسایی دانش و اطلاعات»، «کاوش و جست وجوی اطلاعات»، «سازمان دهی اطلاعات» و «ارائه و اشتراک گذاری دانش» بیشتر از حد متوسط است. در مؤلفه های «انتخاب و گزینش اطلاعات»، «خلق و ایجاد دانش»، «ارزیابی دانش و اطلاعات» و «به کارگیری دانش و اطلاعات» کمتر از حد متوسط است. درمجموع، سطح سواد اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی استان خوزستان بیشتر از حد متوسط بوده است.نتیجه گیری: تحلیل یافته ها نشان داد که سطح سواد اطلاعاتی کاربران در پژوهش حاضر بالاتر از حد متوسط (57/54) است. بااین حال، این سطح، بازتاب وضعیت بسیار مطلوب سواد اطلاعاتی کاربران نیست بلکه حاکی از آن است که به میزان 43/45 درصد تا رسیدن به بهترین وضعیت فاصله وجود دارد. ازاین رو، کتابخانه های عمومی برای دستیابی به مهم ترین هدف وجودی خود یعنی توسعه قابلیت های دانشی و سواد اطلاعاتی افراد جامعه، نیازمند تدوین و طراحی و برنامه ریزی توسعه، در دو بُعد کاربران و کتابداران هستند. برای تحقق این هدف، نیازمند استفاده از ابزارهای کارآمدتر و البته در دسترس، استفاده از زیرساخت های فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، استقرار شبکه آموزش الکترونیک بدون مرز با تأکید بر یادگیری آنلاین و یادگیری ترکیبی و یادگیری مجازی هستند. لازم است ابتدا به بازتعریف نقش های سنتی خود و روزآمد کردن عملکردها همسو با انتظارات جدید بپردازند.