عبدالله موحدی محب

عبدالله موحدی محب

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۶ مورد از کل ۱۶ مورد.
۱.

بهره قصه بلوهر و یوذاسف از آبشخور فرهنگ اسلامی شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بلوهر و یوذاسف شیخ صدو شاهزاده حکیم ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۳۴۶
سرگذشت هایی است که دیرینگی آن زمینه ساز کاوش های نظری فراوان » بلوهر و یوذاسف « ماجرای از سوی صاحبان اندیشه و قلم به منظور یافتن پاسخ روشن به پرسش های مختص آن، به ویژه در سده اخیر شده است. کهن ترین متن موجود از قصه در زبان عربی، روایت شییخ صیدو ، فقییه و مدید شیعی سده چهارم هجری است؛ پرسش های طرح شده یا قابل طرح درباره این داستان عبارت انید از 1. درون مایه قصه، واقعی است یا افسانه؟ 2. به فرض واقعی بودن در چه سرزمینی تدقی پذیرفتیه است؟ 3. در چه فضای زبانی و فرهنگی نگاشته و روایت شیده اسیت؟ 4. در مسییر حرکیت خیود در زبان ها و فرهنگ ها چه رویش ها و ریزش هایی به خیود گرفتیه و دییده اسیت؟ و... کسیانی در مقیام جست وجوی پاسخ پرسش های یادشده برآمده، حاصل تلاش خود را درمعرض داوری صیاح نظیران و  نهاده اند؛ اما نوشته پیش روی در پاسخ بیه کسیانی اسیت کیه وجیود سیخنا ن پییامبر اسیلام را در روایت صدو منکِر شده اند؛ این جست وجو بر آن است که پیشینه نقیل قصیه بیه  معصومان دنیای اسلام را با بررسی راویان روایت صدو به کاوش نشسته، در کنار ارائه نمودهایی از آن در آثیار را در متن قصه نشان  و امامان معصوم شیعه  اسلامی، بازتاب حکمت ها و سخنان مأثور از پیامبر دهد. در پایان، این نتیجه به حاصل آمده است که ساختار و مدتوای کنونی قصه که تنها از طری شیخ صدو به ما رسیده، برکشیده و بالیده فرهنگ اسلامی و شیعی است.
۲.

بازخوانی زمینه ها و پیشینه پیدایش ترکیب بند محتشم کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۲۱۱
کمال الدین علی محتشم کاشانی که به چکامه معروف عاشورایی خود شهره است، در فن شاعری و ترکیب بند جاودانش محصول زمینه هایی از آثار سرایندگان نسل های پیش از خود است. در این جست وجو به بازخوانی اجمالی سه مورد که دارای ظرفیت زمینه سازی کسب دانش شعر و مرثیه از سوی این شاعر آیینی است، پرداخته می شود که عبارت اند از: مولانا حسن کاشی، عارف و شاعر سده های هفتم و هشتم هجری؛ نورالدین حمزه بن علی معروف به آذری اسفراینی، صوفی شیعی کمترشناخته شده سده های هشتم و نهم هجری؛ محمد بن علی بن سلیمان راوندی، نویسنده سنی مذهب، مورخ و شاعر سده ششم هجری. در پایان جست وجو بدین نتیجه نزدیک شده ایم که گرچه بهره جویی محتشم از سروده های حسن کاشی و آذری اسفراینی ناموجه نمی نماید، احتمال تأثیرپذیری شاعر کاشانی از ترکیب بند راوندی،در مرثیه سید فخرالدین علاءالدوله عربشاه را در کنار دو مورد دیگر نمی توان از نظر دور انگاشت؛ بلکه به ملاحظه قدمت بیشتر، شاید دارای توجیه روشن تری هم باشد.
۳.

بررسی و نقد معادل های فارسی «عزم الامور» در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عزیمت فرمان مفردات قرآن ترجمه شناسی عزم الامور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹۶ تعداد دانلود : ۶۷۸
ترکیب عزم الامور که به گونه های اندکی متفاوت در سوره های لقمان و شوری و آل عمران آمده به صورت هایی مختلف از سوی مترجمان قرآن مورد بازگردان فارسی قرار گرفته است. چنان که از نگاه مفسران نیز، معرکه ای برای ابراز برداشت های گوناگون شده به نحوی که چه بسا در سایه این مایه گونه گونی، پیام اصلی آیات مشتمل بر ترکیب مزبور به زاویه فراموشی رانده شده است. نوشته پیش رو در کار تحلیل و بررسی ترکیب یادشده در موارد سه گانه قرآن بوده بر آن است که عزم الامور برخلاف برداشت بیشتر مفسران و مترجمان قرآن عبارت است از فرمان حتمی و قطعی خداوند؛ بدین معنی که به هیچ روی، حقیقت مورد نظر در آیه مربوط را نباید سهل انگاشت. به طبیعت حال چنین ساختاری در مورد اموری به کار می رود که نزد گوینده از اهمیت بالایی برخوردار است به گونه ای که او هرگز راضی به ترک آن نیست.
۴.

تفسیر تطبیقی آیه سٌکر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نماز آیه ۴۳ نساء آیه سکاری تحریم شراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۳ تعداد دانلود : ۵۳۵
آیه شریفه «سکر» از سوی فقها در زنجیره آیات تحریم شراب قرار گرفته است. بی گمان تحریم شراب طی نزول آیات گوناکون اتفاق افتاده است، اما این ادعا که آیه شریفه سکر ناظر به یکی از مراحل تحریم شراب است، از پشتوانه علمی برخوردار نیست؛ معنای لغوی واژه «سکر» منحصر در مستی به واسطه شراب نیست؛ زیرا ریشه آن بر مانع شدن و توقف در جریان طبیعی باد و حرارت دلالت دارد که طبعا توقف در تعقل و تفکر به واسطه شراب یکی از موارد آن است. روایات معتبر وارده پیرامون آیه شریفه نیز بیانگر کراهت کسالت چرت و خواب در هنگام نماز است. از طرفی شأن نزول های وارده در برخی از تفاسیر مبنی بر شرب خمر توسط صحابه کبار، قابل استناد نیست؛ بدین روی آیه شریفه ناظر به انواع مستی ها و کسالت ها اعم از مستی شراب و کسالت چرت بوده و قرار داشتن آن در زنجیره آیات تحریم شراب، امری اجتهادی و قابل خدشه است.
۵.

جستاری فقه الحدیثی در حدیث بدعت و بهتان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حدیث بدعت سب بهتان وقیعه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : ۹۶۰ تعداد دانلود : ۶۶۵
از سخنان منقول از پیامبر اسلام2 که موجب کژتابی ها و چالش هایی در فهم مراد واقعی آن گشته کلامی است صحیح السند که مسلمانان را مکلف می دارد تا در برابر بدعت گزاران در دین با قاطعیت موضع گرفته بیزاری خود از آنان را ابراز داشته با سب و طعن و بهتان و غیبت آنان موجب درماندگی آنان گردد. جست وجوی پیش رو به بررسی سندی و محتوایی حدیث مزبور پرداخته است تا مگر از رهگذر رویکرد فقه الحدیثی بدین پرسش، پاسخ دهد که حدیث موضوع بحث تا چه میزان با اصول و ارزش های شناخته شده در متن دین معارض است. در جست وجوی حاضر بدین نتیجه روشن می توان دست یافت که مفاد و مضمون حدیث بدعت و بهتان، هیچ گونه تعارضی با ارزش های شناخته شده در آموزه های دینی ندارد، چنانکه با اصول عقلائی حاکم بر پیوند های اجتماعی جوامع انسانی نیز به طور کامل همخوان است.
۶.

تفسیر میثاق در آیه شریفه «وَ إِذْ أخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ النَّبِیِّینَ»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روش تفسیری آیه 3 سوره مائده آیه اکمال تفاسیر فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۱ تعداد دانلود : ۷۰۶
انتظار منجی و ایده آینده بهتر، به عنوان حقیقتی قابل احترام در شرایع آسمانی است. درباره حقیقت انتظار به عنوان پیمانی آسمانی در ذهن و زندگی پیامبران الهی و امت های آنان از آغاز تاریخ نبوت در نگاه قرآن، پژوهش درخوری انجام نشده است. بررسی های انجام یافته بیانگر آن است که توجیه انتظار به صورت جریانی پیوسته در تاریخ نبوت در آیه 81 سوره آل عمران قابل تحقیق است. براساس این آیه بن مایه اصلی مقاله حاضر، تبیین فلسفه اصل انتظار به مثابه عامل رشد روانی امت ها و تمرین و تحصیل آمادگی هرچه بیشتر در جهت پذیرش وضعیت بهتر در تمامی عصرها و نسل ها می باشد. حقیقتی که می توان از آن به عنوان یکی از علل اساسی پنهان ماندن زمان ظهور منجی در حکمت خداوندی یاد کرد.
۷.

بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران فریقین در موضوع اَشْراطُ السّاعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آخرالزمان آیه 18 سوره محمد(ص) اشراط الساعه علائم قیامت علائم ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۵۱
قرآن کریم در آیه 18 سوره محمد به اَشْراطُ السّاعه اشاره نموده است. اشراط الساعه در اصطلاح قرآنی به مجموعه حوادثى گفته می شود که پیش از واقعه عظیم قیامت و یا ظهور امام عصر# اتفاق خواهد افتاد. مفسران فریقین بر اساس روایات پیامبر اکرم| و ائمه اطهار(ع) درباره آخرالزمان و رویدادهای آن زمان، نسبت به این موضوع توجه زیادی نموده اند. اگرچه اشراط الساعه از اصطلاحات پرکاربرد در منابع اسلامی است اما در تعیین مصداق آن درهم آمیختگی زیادی میان علائم ظهور و علائم قیامت وجود دارد. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از آیات قرآن، روایات و تحلیل محتوایی و مصادیق بیان شده در آنها و نیز تفاسیر شیعه و اهل سنت، میان این علائم تفکیک شود.
۸.

حکومت و حقوق متقابل مردم و زمامداران در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق مردم حکومت علوی اهداف حکومت حقوق حاکمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۳۷۱
امام علی در خطبه ها و نامه های خود به کارگزاران که بخشی از آن در نهج البلاغه بازآمده است، ضمن تشریح وظایف و حقوق مردم و حاکمان، همواره آنها را به رعایت حقوق متقابل سفارش نموده است. حضرت هدف از حکومت را دستیابی به قرب الهی می داند. ازاین رو از زمامداران خویش می خواهد تا حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی شهروندان مسلمان و غیر مسلمان و موافق و مخالف را پاس دارند و از سوی دیگر از مردم می خواهد تا با وفاداری خود نسبت به تعهد و بیعتی که با آن حضرت بسته اند، حکومت علوی را جهت رسیدن به اهداف خویش یاری نمایند.
۹.

درنگی معناشناختی پیرامون واژه لاابالی در ادب و حدیث و عرفان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بهشت خداوند دوزخ حدیث قدسی لاابالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳۶ تعداد دانلود : ۹۸۴
از واژگان پربسامد درمحاورات عرفی و ادبیات کلاسیک و متون مرتبط با عرفان و تصوف، که چه بسا موجب کژتابی در بهره جویی از آن شده ـ واژه لاابالی است. این عنوان از زبان عربی به فارسی آمده و از معنای ترکیبی و اسنادی به معنای جامد و افرادی گراییده است. با عنایت به ریشه داری اصطلاحات و عناوین رایج تصوف و عرفان اسلامی در آموزه های دینی، جست وجو از خاستگاه اصلی عنوان یاد شده و کاربرد آن درباره خداوند از سویی، و نسبت به سالکان راه از دیگر سو، نیز لزوم تلاش معناشناختی در چگونگی تحوّل مفهوم آن در ادبیات و عرفان اسلامی، و توجیه خردپذیر صدق آن بر ذات اقدس ربوبی، زمینه ها و موضوعات اصلی نوشته حاضر را تشکیل داده است.
۱۰.

روش شناسی آموزش معارف اسلامی در قرآن

کلید واژه ها: قرآن هدایت آموزش روایات معارف قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۷ تعداد دانلود : ۹۸۱
نوشته پیش رو درصدد یافتن راهکاری عینی درمبانی روش آموزش دانش های مرتبط با حوزة معارف الاهی از دیدگاه قرآن است؛ در این مقاله پس از ارزش گذاری دانش و دانشور از منظر آموزه های دینی، تلاش شده است: اصول بنیادین آموزش معارف از قرآن استخراج و در شعاع روایات اسلامی معرفی شده و این اصول با شناسه هایی چون لزوم همپایی، مهرورزی، بردباری، فرصت سازی برای همه، هدایت اندیشة آزاد، در ضمن لزوم توجه به توان ها و ظرفیت های ذهنی و روانی مخاطبان و فروتنی متقابل و ایجاد و هدایت حس پرسش گری، نوآوری و به گزینی قابل وصول است. این اصول از رهگذر آیات قرآنی و روایات اسلامی قابل دستیابی است.
۱۱.

مذهب حکیم افضل الدین کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۸۱
شخصیت ها از رهگذر آثارشان شناخته می شوند و هرچه نسبت آن آثار به پدیدآورنده صافی تر باشد، شناخت روشن تر صورت می گیرد. در آیینه آثار حکیم افضل الدین کاشانی معروف به بابا افضل که گاهی در رباعیاتش با تخلص افضل دیده می شود، آنچه بیش از هر چیز به عنوان روح فلسفه و عرفان افضل-الدین توجه خواننده را به خود جلب می کند، عنایت اکید و شدید وی به موضوع مبدأ و معاد و از این رهگذر، انس بی تردید وی به دنیای شگفت انگیز نفس انسانی است. آنچه از نوشته های این حکیم برآمده و در آیینه داوری بزرگان نیز انعکاس یافته، این است که وی عرفان و تصوف و حکمت را در جام ولایت علوی نوشیده و چنان که از برخی رباعیات منسوب به او برمی آید، وی شیعه اثنی عشری است. نوشته حاضر بدین موضوع پرداخته است.
۱۲.

جستاری در باب واژه قرآنی«ویکأنّ»(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مفردات قرآن وَی وَیک وَیکَأنَّ اللهَ وَیکَأنَّهُ آیه82 قصص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲۲ تعداد دانلود : ۵۴۴
یکی از ترکیب های قرآنی که از دیرباز بحث های نحوی و تفسیری فراوانی را برانگیخته، ترکیب «وَیْکَأَنَّ اللَّهَ » و « وَیْکَأَنَّه» در آیة 82 سوره قصص است. این مقاله، آراء نحویان و مفسران را دربارة ساختار این ترکیب بررسی میکند. ابتدا سخن دانشوران نحو و تفسیر سده های نخستین نقل و ارزیابی و در پایان مقتضای بلاغت قرآن در آن باره بازگو شده است. دربارة ساختار این ترکیب، بیشتر محققان دانش نحو نظر سیبویه را مبنی بر مرکب بودن آن از «وَی» و «کَأنَّ» پذیرفته و آن را بهترین نظر دانسته اند. امروزه میان اهل فن در این اختلافی نیست که «وَی» در ترکیب «وَیکَأنَّ» موقعیت و معنایی جدا از «کأنّ» دارد واسم صوتی است که بیاختیار در رویارویی با امری خلاف انتظار بر زبان جاری میشود. تنها گفتگو در مفهوم «کَأنَّ» است که آیا برای تشبیه است یا تحقیق و یقین یا چیز دیگر. حاصل بررسی آن است که ترکیب نامبرده آمیزه ای از گمان و شگفتی را با مایه ای از غافلگیری و بیداری پس از توّهم زدگی افاده می کند. علاوه بر تایید این معنی از جهت تحلیل نحوی و زبان شناختی ، فضای وقوع داستان هلاکت قارون و مضامین آیات پیرامونی آیه مورد بحث، قرینه ای روشن بر این معنی است.
۱۳.

نگاهی به فیض، گذری بر وافی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۳۸
در این نوشته که در دو بخش سامان یافته نخست نگاهی شخصیت شناسی به فیض شده است و بر اساس آثار خود وی، منابع تاریخی آن بزرگوار به عنوان شخصیتی پرالتهاب و جستجوگر معرفی گشته که جز بدان چه از رهگذر تأملات آزاد و پژوهش های علمی بدان دست می یافت، پایبندی نشان نمی داد. بدین روی نمی توان او را وابسته به نحله یا فرقه ای خاص تا پایان عمر شناخت. بعد از آن دیباچه کتاب وافی بازکاوی شده و با مروری بر تعهدات مؤلف در دیباچه مزبور به بررسی میزان تحقق آن تعهدات در مطاوی احادیث و بیانات ذیل آن ها پرداخته شده است.
۱۴.

صباحی بیدگلی پیشاهنگ نام آور دوره بازگشت ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۱۶
حاجی سلیمان صباحی بیدگلی (م حدود 1213 ﻫ.ق) یکی از آشناترین چهره های دوره بازگشت ادبی در پایان سده دوازدهم هجری است. وی که پس از پیمودن مراحلی از تکامل ادبی در زادگاه خود بیدگل به مصاحبت شاعر نام آور عصر زندیه، حاجی لطفعلی بیک آذر بیگدلی توفیق یافت، توانست در پرتو حمایت های بی دریغ این شاعر به نقطه اوج تکامل ادبی دست یابد و گوی سخنوری و گشاده زبانی را از همگنان برباید و به مدد آذر به حلقه ادبی مشتاق اصفهانی راه پیدا کرده، با نشان دادن استعداد خارق العاده خود در سرون غزل و قصیده نام خویش را به عنوان یکی از نام آورترین پیشاهنگان دوره بازگشت ادبی در تاریخ ادبیات فارسی جاودانه سازد. نوشته پیش رو مروری است بر زندگی و آثار این قصیده سرای بزرگ نیمه دوم سده دوازدهم و دهه نخست سده سیزدهم هجری.
۱۵.

کاشان در فهرست منتجب الدین(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۱۹۵
شهر کاشان مرکز رشد و بالیدن شخصیتهای اثرگذار در فرهنگ و تمدن اسلامی در سده های پنجم و ششم هجری است. فهرست منتجب الدین از آثار برجسته رجالی این دوره و حاوی شماری درخور توجه از چهره های علمی، ادبی و فرهنگی آن دوران است. این مقال پس از مقدمه ای کوتاه به تخریج نام و نشان آنان از کتاب مزبور پرداخته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان